Suriye’de savaşın başladığı 2011’de yayın hayatına atılan çocuk dergisi ‘Zayton ve Zaytonah’ tüm zorluk ve baskılara rağmen ayda iki kez çocuklarla buluşuyor. Derginin Genel Yayın Yönetmeni Somar Kanjo, kesintisiz yayının sırrını “Zorluklar artsa da vazgeçmek bizim için bir seçenek değil” sözleriyle açıklıyor.
Başlangıçta dört sayfa çıkan ‘Z & Z’, zaman içerisinde konuları çeşitlenerek sayfa sayısını arttırmış. Üstelik dergi artık daha çok sayıda ve daha kaliteli bir şekilde basılıyor. Kanjo, derginin çıkış hikâyesini şöyle anlatıyor:
“2011’de Suriye ayaklanması, haysiyet içinde yaşama hakkımızı talep etmek içindi. Fakat Rejim bize mermi, bomba ve hava saldırısı ile cevap verdi. Bu durum zaman içinde mevcut çocuk dergilerinin yayınlanmasını da engelledi. Ayrıca, savaşta birçok okul yıkıldı. Çocukların müfredat bilgisini arttırmayı ve onlara psikolojik destek sağlamayı amaçlayan Zayton ve Zaytonah böyle bir ortamda yayın hayatına başladı.”
Çocuklar ölen aile üyelerini çiziyor
Savaşa ve şiddete maruz kalan çocuklara destek olmaya çalışan dergi, mizah üreterek çocukları eğlendiriyor. Rengârenk çizimlerle hayal gücünü besleyerek müfredat bilgisi içeren bulmacalarıyla okul bilgisini diri tutmaya çalışıyor. Çocuklar tarafından gönderilen çizim ve yazılar da dergide yayımlanıyor ve çocukların kendini ifade edebilmesine imkân sağlanıyor. Çocuklar, en çok evlerine dönme umutlarını ya da hayatını kaybeden aile üyeleri ile arkadaşlarını anlatan yazı ve çizimler gönderiyor.
Bombaların gölgesinde dergicilik
Kanjo, çocuklar için yapıcı hobiler ve eleştirel düşünceyi geliştirecek içerikler hazırlandığını ifade ediyor. Dergiyi birbirinden farklı yerlerde yaşayan bir kadro hazırlıyor. İki kişinin tam zamanlı çalıştığı ekipte, çok sayıda serbest çalışan yazar ve çizer de var. Ekibin bir kısmı Suriye’de; bir kısmıysa yurt dışında yaşıyor.
Özellikle dağıtım ayağında büyük sorun yaşanıyor. Ayrıca sürekli çatışmanın yaşandığı bir ortamda hem dağıtım maliyetleri hem de baskı maliyetleri artıyor. Bu da ekibi, finansal anlamda önemli bir zorlukla karşı karşıya bırakıyor.
Hem Esad hem IŞİD yasakladı
Zayton ve Zaytonah hem IŞİD hem de Esad rejimi tarafından yasaklı. Bu sebeple dergi, baskı ve dağıtım bölgelerini değiştirmek zorunda kalıyor. Önceden çok daha geniş bir alanda dağıtım yapılsa da, son dönemlerde yalnızca İdlib’teki bazı kasabalara, Halep’e ve Ghouta’nın doğusuna dağıtım yapılıyor. Derginin sanal ortamda PDF formatı da bulunuyor ve dağıtım yapılamayan yerlere e-posta üzerinden ulaştırılmaya çalışılıyor.
Çocuklarla iletişim halindeler
Yılda 24 sayı çıkan Zayton ve Zaytonah, özellikle okullarda ve çevresinde dağıtılıyor. Dağıtım ekibi birçok ebeveyn ve öğretmenle doğrudan temas halinde ve onlardan gelen geri bildirimleri dergiyi hazırlayan ekiple paylaşıyor. Ne çatışmalar ne de güvenlik kaygısı ekibi durduruyor. Fakat dönem dönem, tarihle ilgili aksamalar yaşanabiliyor. Dergi, kurulduğu ilk günden bu yana çocuklarla iletişim içinde. Kanjo, mevcut koşullarda çocuk dergilerinin yaşamasının çok kolay olmadığına dikkat çekerek, şunları söylüyor:
“Tüm Suriyelilerin hissettiği gibi, gelecek bizim için bir bilinmezlik. 2011 öncesinde de problemler vardı. Suriye’deki diğer işler gibi dergiler de Esad rejimi tarafından bunaltıcı düzenlemelere tabii tutuluyordu. Mesela, Zayton ve Zaytonah ile ilgili geleceğe dair birçok planımız var. Fakat bunları başarmak büyük oranda Suriye’nin güvenliğine ve istikrarına bağlı… İstikrarın olmadığı koşullarda, çok fazla gelişim gösteremeyiz.”
Zayton ve Zaytonah kapanabilir
Fransa merkezli ASML (Association de Soutien aux Médias Libres, Özgür Medyayı Destekleme Derneği) tarafından finanse edilen dergi, yayın hayatına devam edebilirse çocuklarla yeni konular etrafında buluşmayı planlıyor. Fakat ASML, birkaç ay sonra maddi desteğini kesmek durumunda olduğunu ekiple paylaşmış. Kanjo, “Bu, bir süre sonra yayımlamaya devam edemeyebileceğimiz anlamına gelir” diyor.
