Gazetecileri Koruma Komitesi (CPJ), 13 Aralık 2016 günü yayınladığı bir raporla, dünyada en çok gazeteciyi hapse atan ülkeler arasında 81 kişiyle ilk sırada Türkiye’nin yer aldığını duyurdu. Türkiye Gazeteciler Sendikası (TGS) ise geçtiğimiz günlerde 159 gazetecinin cezaevinde olduğunu açıkladı. Darbe girişiminin ardından ilan edilen Olağanüstü Hal (OHAL) kapsamında 200’e yakın medya kurumu kapatıldı. Binlerce gazeteci işsiz kaldı, yüzlerce basın kartı ise iptal edildi.
Peki bu tablonun içinde mezuniyete az bir zaman zaman kala son sınıf gazetecilik öğrencilerinin beklenti ve planları neler? Seçtikleri mesleği yapacaklar mı? Kaygıları var mı? Bu sene mezun olacak gazetecilik öğrencileri ile konuştuk.
‘Ortada ne İMC kaldı ne hayallerim’
Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi’nde okuyan Helin Yıldırım, son sınıf öğrencileri olarak gazetecilik yapmaya dair umutlarının kalmadığını, sektör değiştirebileceklerini söylüyor. Yıldırım ayrıca, çalışabileceği medya kurumları ile ilgili seçeneklerin azlığından şikayet ediyor:
“Gazetecilik öğrencileri olarak hüzünlü ve sinirliyiz ama karşımızda muhatap alabileceğimiz kimse yok. Stajyerlik döneminde maddi manevi sömürüldüğümü anlayıp nankör bir sektörde olduğumu fark ettim. Üniversitenin ilk yıllarında ‘Kesinlikle İMC TV’de çalışmalıyım’ deyip kendimi ona göre planlamıştım. Hatta benim okulu bırakmama nedenim Banu Güven gibi sunucu olabilmekti. Ama ortada ne İMC TV kaldı ne de benim hayallerim. Sadece İMC TV de değil, yüzlerce medya kurumu kapatıldı. Yani bize seçenek yok. Otosansür ve biat etmek zorunda kalarak ve sürekli işsiz kalma korkusu ile çalışacağıma çalışmamayı tercih ederim. Artık derslerde farklı sektörlerden iş yapmak isteyenlerin neler yapabileceğini konuşuyoruz. Sınıfta kuaförlük düşünenler de var. Babamın isteğiyle emlakçılık sektörüne de girebilirim. Tanıdığım birçok gazeteci şu an işsiz. Onları görünce çalışsam bile ‘Ben de onlar gibi olacak mıyım?’ diye kaygılanıyorum.”
‘Ek iş yapmadığın sürece geçimin imkansız’
Ege Üniversitesi İletişim Fakültesi öğrencisi Yiğit Yıldız da Helin Yıldırım gibi medya sektöründe iş bulma konusunda kaygılarının olduğunu söylüyor:
“Gazetelerin kadrolu eleman alımı yok. Kemik kadrolu çalışanları var ve yeni mezun olmuş bir gazeteciyi çalıştırmak istemiyorlar. Çalıştırdıklarında ise çok komik ücretlere çalıştırıyorlar. Ek iş yapmadığın sürece geçimin imkansız oluyor. Bir hocamız gazeteciliği ‘hükümeti denetleme kanalı’ olarak tanımlamıştı. Umarım bir gün bu tanıma uyan bir gazetecilik olur ve bu meslek toplumun çıkarı gözetilerek yapılır. Ne yazık ki bu ülkede, ifade özgürlüğü trajikomik bir durumda. Bir tarafta havuz medyası olarak adlandırılan ve hükümet ne isterse onu yazan bir kesim var. Diğer tarafta ise kendi yayın politikaları doğrultusunda toplum için haber yapan, bir elin parmak sayısını geçmeyen gazeteciler var.”
‘Neyle karşılaşacağımı bilerek bu bölüme başladım’
Dicle Üniversitesi İletişim Fakültesi’nden Devran Toptaş, mezun olunca Doğu ve Güneydoğu illerinde yaşanan hak ihlalleri ile ilgili haberler yapmak istediğini ifade diyor. Toptaş, kariyer beklentisinin olmadığını söylüyor:
“Tek umudum ve amacım gizlenen gerçekleri ve baskıları aydınlatıp tüm çıplaklığıyla gözler önüne sermek. Bölüme başladığım vakit hak ihlalleri alanında haber yapmayı istediğim ve düşündüğüm için bu alanda çalışan gazetecilerin ‘rahat’ bırakılmadığından haberdarım. Yani bölüme başlarken aslında neyle karşılaşacağımı da bilerek başladım. Bölge kentlerinde ilan edilen sokağa çıkma yasakları esnasında zırhlı araçlar ile haber takibi yapanlara şahit olduk. Bunun yanısıra halkın yanında yaşananları tüm çıplaklığıyla yansıtan haberler yapan gazetecileri de gördük. Bu gazetecilerin Türk Ceza Kanunu’nun 301. maddeden yargılanması dahi söz konusu oluyor. OHAL ile birlikte ‘yerlerde’ olan basın özgürlüğü korkunç boyutlara ulaştı.”
‘Pişman oldum, reklamcılığa yönelebilirim’
Ankara Üniversitesi İletişim Fakültesi’nden okuyan Merve Kaya, mezun olunca kültür sanat muhabirliği yapmak isteyen bir öğrenci. Ancak mesleğe dair maddi ve manevi kaygılarından dolayı gazetecilik yapamayacağını söylüyor:
“Gazetecilik bölümünü seçtiğim için pişman oldum. Türkiye’de ifade özgürlüğü yok. Gazetecinin kendisini güvende hissetmediği bir yerde özgür olarak haber yapması da mümkün değil. Bu yüzden gazetecilik yapılabileceğimi düşünmüyorum. Yapacağım diyelim, ilk stajyer olarak alacaklar. Aylarca kadroya alınmayı bekleyeceğim. Gelir elde etmeden nasıl geçineceğim? Zaten çalışabileceğimiz mecralar da kapatıldı.”
‘Alternatif medyada para, ana akımda dilediğin gibi yazma imkânı yok’
İzmir Ekonomi Üniversite’sinden Öznur Uşaklılar ise, medya sektöründe iş bulmaktan çok, işte kalma konusunda kaygılarının olduğunu ifade ediyor. Uşaklılar, yaşadığı kaygılara rağmen, gazetecilik bölümünü seçtiği için pişman olmadığını söylüyor:
“Sektör şu anda, işten çıkarmalarla ve tutuklu gazetecilerle dolu; sansür ve oto sansür de cabası. Çalışmak istediğim bazı mecralar da OHAL’le kapatıldı. Medya öğrencileri olarak sık sık söylediğimiz gibi, ‘Alternatif medyada para, ana akımda da dilediğin gibi yazma imkânı yok.’ Patronların müteahhit ya da maden ocağı sahibi olduğu bir sektörde yazabilmek başlı başına sorunken bir de ekonomik kısıtlamalar kaygılandırıyor. Yaşanan sorunlar güçlendirip umut veriyor, pişman değilim. İki yıl önce staj yaptığım Hayat Televizyonu geçen yıl ad değiştirmeye zorlandı. Bu yıl da Başbakanlık tarafından kapatıldı. Ne orada çalışan insanlar dertlerini anlatmaktan vazgeçti, ne de üzerlerindeki baskı kalktı. Sanırım bu böyle gidecek. Yani iş, mücadeleyi bırakmayıp üretebilmekte…”
