Uluslararası gazetecilik örgütleri, Türkiye’ye yönelik ortak basın özgürlüğü misyonunun sonuçlarını açıkladı. İstanbul ve Ankara’da yapılan temasların ardından bugün bir basın toplantısı düzenleyen kuruluşlar, “Türkiye’de kurumların bağımsızlığını yitirmesi, basın özgürlüğünü boğuyor” ifadesini kullandı. Son günlerde çok konuşulan AYM örneği üzerinden yürütme ve yargıdaki sorunlara dikkat çekildi.
Bu arada Avrupa Gazeteciler Federasyonu (EFJ), salgın günlerinde kıtada gazetecilik kuruluşlarının kayda değer bir mali destek almadığı ülkeler arasında Türkiye’yi de saydı. Uluslararası Gazetecilik Merkezi’nin (ICFJ) 125 ülkede yaptığı yeni araştırma ise haber kaynaklarının yaklaşık yarısının salgın sürecinde olası sonuçlarından çekindiği için gazetecilere bilgi vermediğini gösteriyor.
Viyana merkezli Uluslararası Basın Enstitüsü’nün (IPI) çağrısıyla düzenlenen ortak misyona; ARTICLE 19, Avrupalı Gazeteciler Derneği (AEJ), Gazetecileri Koruma Komitesi (CPJ), Avrupa Basın ve Medya Özgürlüğü Merkezi (ECPMF), Avrupa Gazeteciler Federasyonu (EFJ), İnsan Hakları Gözlem Örgütü (HRW), Osservatorio Balcani Caucaso Transeuropa (OBCT), Uluslararası PEN, Sınır Tanımayan Gazeteciler (RSF) ve Güneydoğu Avrupa Medya Organizasyonu (SEEMO) katıldı.
Bu kuruluşların temsilcilerinden oluşan heyet, geçen hafta İstanbul ve Ankara’da gazeteciler, sivil toplum kuruluşları, çeşitli siyasi partilerden milletvekilleri, Anayasa Mahkemesi, Adalet Bakanlığı temsilcileri ve diplomatik temsilciliklerle yüz yüze ve çevrimiçi görüşmeler yaptı.
Bugün düzenlenen ortak basın toplantısında; tutuklu gazeteciler, sosyal medya yasası, Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) ve Basın İlan Kurumu’nun (BİK) siyasallaşması gibi konularda misyon kapsamında yapılan gözlemler ve eleştiriler paylaşıldı.
Üç dilde yayımlanan sonuç metninde, Anayasa Mahkemesi (AYM) hakkındaki son tartışmalardan da bahsedildi. Açıklamada şu ifadeler kullanıldı:
AYM, uygulamadaki başarısızlıklara rağmen önemli bir güvence
- Milliyetçi Hareket Partisi’nin (MHP) ortaya koyduğu ve Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından desteklenen öneri, karar alma sürecindeki gecikmelere ve zaman zaman alt mahkemelerin AYM’nin kararlarını uygulamadaki başarısızlıklara rağmen basın özgürlüğü gibi anayasadaki temel hakların korunması için önemli bir güvence olan AYM’nin bağımsızlığını ortadan kaldırmakla açıkça tehdit etmektedir. Türkiye’de yargı bağımsızlığındaki eksiklik ve yargının hükûmetçe basın üzerinde baskı yaratmak için bir araç olarak kullanıldığı düşünüldüğünde, mesele oldukça kritiktir.
- Ayrıca uluslararası delegasyon, AYM yetkililerini, web sitesi engellemeleri de dâhil olmak üzere basın özgürlüğünü ilgilendiren dosyaları görüşmeye öncelik vermeye çağırdı ve bu başvuruların çoğunun görüşülmedikçe hak ihlallerinin sürmesine neden olduğuna dikkat çekti. Heyet AYM’yi, alt mahkemelere yol açmak için emsal teşkil edebilecek pilot davalar belirlemeye ve kendi kararlarını görmezden gelerek hukukun üstünlüğünü tehdit eden alt mahkemelerle ilgili olan sorunu çözmeye davet etti.
- Delegasyon, AYM’den, süregelen bir sorun olarak ceza kanunundaki “hakaret” düzenlemesine ilişkin ifade özgürlüğü hakkı bakımından açık ve net bir karar vermesine de istedi.
EFJ: Türkiye salgında gazetecileri en az destekleyen ülkelerden
EFJ ise ayrı bir çalışmada Avrupa’daki 44 ülkede salgın sürecinde medyanın mali olarak nasıl desteklendiğini inceledi.
Oluşturulan veritabanına göre Belçika’dan Karadağ’a, İsveç’ten Fransa’ya birçok ülkede medya kuruluşları ve gazetecilere birden fazla araç kullanılarak maddi destek sağlandı.
Birçok ülkede devletler medya kuruluşlarına milyonlarca Euro tutarında sübvansiyon ile salgın sürecini atlatmaları için acil destek verdi. Serbest gazetecileri de kapsayan hibeler ve medyaya uzun vâdeli destekler de oldukça yaygın.
Türkiye ise salgın sürecinde gazetecileri en az destekleyen ülkeler arasında yer alıyor. Tüm şirketlerin yararlanabildiği kısa çalışma ödeneği dışında Türkiye’de medya bir destek almadı.
ICFJ-Tow: Kurumları, gazetecilerin yüzde 30’una koruyucu ekipman vermedi
ICFJ’nin Columbia Üniversitesi’ne bağlı Tow Dijital Gazetecilik Merkezi ile birlikte hazırladığı ve önceki gün açıkladığı rapor da salgının dünyada gazeteciliği nasıl etkilediğini ele alıyor. 125 ülkeden 1.400 gazeteciyle yapılan görüşmelere dayanan rapordaki bulgulardan bazıları şöyle:
- Gazetecilerin yüzde 46’sı, siyasetçilerin ve seçilmiş yetkililerin başlıca dezenformasyon kaynaklarından olduğunu söylüyor.
- Gazetecilerin yüzde 81’i, haftada en az bir kez dezenformasyonla karşılaşıyor. Dörtte birinden fazlası için bu sayı günde birkaç kez.
- Facebook, dezenformasyonun en çok yayıldığı platform olarak görülüyor.
- Gazetecilerin yaklaşık yarısına göre haber kaynakları, salgın sürecinde habercilerle konuştukları için bir yaptırımla karşılaşmaktan korktuklarını ifade ediyorlar.
- Gazetecilerin yüzde 30’u, çalıştıkları haber kuruluşlarının sahadaki muhabirlere salgının ilk dalgası sırasında hiçbir koruyucu ekipman vermediğini belirtiyor.
- Gazetecilerin yüzde 70’i, salgını haberleştirmenin kendi akıl sağlıkları üzerinde yarattığı etkiyi, bu dönemdeki en büyük zorluk olarak görüyor.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR – BİA MEDYA GÖZLEM RAPORU’NA GÖRE SON 3 AYDA YAŞANANLAR
