Cumhur İttifakı’nı destekleyen hesapların, Millet İttifakı’na kıyasla Facebook ve Instagram’da seçimden önce yaklaşık 3 kat daha fazla harcama yaptığı bildirildi. En büyük harcamayı yapan hesaplardan birinin yaygınlaştırdığı reklam, Kemal Kılıçdaroğlu’nun sözlerini çarpıtan bir montajla, “teröre destek” algısı yaratmaya çalıştı. Facebook’a 1,3 milyon lira ödeyen bu hesap, manipülatif reklamı yayımladıktan 3 ay sonra kapandı.
Teknoloji şirketlerinin toplumsal etkilerini inceleyen İstanbul merkezli Gözlemevi, “Para, Prodüksiyon ve Politika: İki İttifakın Reklam Stratejilerinin Karşılaştırılması” başlıklı bir araştırma yayımladı.
Verilere göre, 14 Şubat-14 Mayıs döneminde 4.379 adet hesap ABD merkezli teknoloji holdingi Meta’ya ait sosyal medya platformları Facebook ve Instagram’da, 39 milyon lirayı aşan siyasi reklam harcaması yaptı.
Bu harcamaların %85’ine imza atan 90 hesap incelendiğinde, Cumhur İttifakı‘nı destekleyenlerin 22 milyon, Millet İttifakı‘nı destekleyenlerin 7,9 milyon lira reklam yatırımı yaptığı görüldü.
Cumhur İttifakı’nı destekleyen propaganda montajları yüz binlerce lira harcanarak yayıldı
“Facebook’un, üçüncü parti doğrulama kuruluşlarıyla kapsayıcı bir işbirliği kurmamasıyla, siyasi reklamlar dezenformasyonun aracı hâline geldi” ifadesinin kullanıldığı raporun bu bölümü şöyle:
- Harcamalar yalnızca resmi hesaplardan yapılmadı. Cumhur İttifakı’nı destekleyen mesajları yaygınlaştıran birçok hesap da büyük harcamalar yapan sayfaların arasında girmeyi başardı. Propaganda montajları bu sayfalarda öne çıkan içeriklerdi. Manipülatif teknikler kullanarak bir ideolojiyi veya mesajı yaymak için oluşturulan politik propaganda araçlarını içeren hesaplar, yüz binlerce lira harcama yaptı. “Büyük Türkiye” isimli hesap 3 ay içinde 1 milyon 335 bin 302 TL reklam harcaması yaparak en çok harcama yapan 7. hesap oldu. Daha önce yanlışlanmış içerikleri de yaygınlaştırarak reklamlarında dezenformasyona yer veren bu hesap daha sonra kapatıldı.
Journo’nun da incelediği “PKK’nın siyasi kanadı HDP’nin desteklediği Kemal Kılıçdaroğlu’na oy verecek misiniz?” başlıklı reklamda, video montajın, Millet İttifakı’nın cumhurbaşkanı adayı Kılıçdaroğlu’nun bir açıklamasını bağlamından koparıp “teröristlerle kucaklaşma” sözü veriyormuş algısı yarattığı görülüyor.
Söz konusu hesabın, kendi sahibi tarafından mı, yoksa Facebook tarafından mı kapatıldığı bilinmiyor.
Millet İttifakı geç başladı, daha az para harcadı
“Cumhur ve Millet İttifaklarının çevrimiçi reklam stratejilerini zamanlama, bütçe, içerik ve mikro hedefleme açılarından incelediğimizde, Cumhur İttifakı’nın Meta’daki dijital propagandasının çok daha kapsamlı, pahalı ve iyi düşünülmüş olduğu ortaya çıkıyor” ifadesinin kullanıldığı araştırmadaki diğer bulgular ise özetle şöyle:
- Cumhur İttifakı harcama bakımından Millet İttifakı’na göre daha büyük bir kampanya yürüttü. Yüksek finansal harcama, geniş bir hedef kitleye ulaşmayı sağlamasının yanı sıra çeşitlilik ve gösterim sıklığı da demek.
- Meta platformlarında yayımlanacak reklamlar için dönemsel kısıtlama bulunmuyor. Yani reklam verenler reklamlarını diledikleri tarihte yayımlayabilirler. Ancak CHP’nin resmî Facebook sayfasından bugüne kadar hiçbir harcama yapılmadığı gibi Kemal Kılıçdaroğlu adlı sayfadan da 12 Nisan 2023 tarihine kadar hiçbir reklam yayımlanmadı.
- AK Parti sayfasından 15 Şubat 2021 tarihinden beri, AK Parti İstanbul İl Başkanlığı sayfasından ise 4 Ağustos 2022 tarihinden beri reklamlar yayımlanıyor. Yani AK Parti’nin reklam yayınlamaya en az 9 ay önce başladığı söylenebilir.
Cumhur İttifakı bireyleri hedefledi, duygulara oynadı
Raporda, Cumhur İttifakı’nın reklamlarında bireysel hedeflemenin kullanıldığı belirtildi. Örneğin yalnızca kadınlara gösterilen reklamlar, o kişilerin ilgi alanlarını (mesela Esra Erol) hedefleyen etiketlerle yayımlandı.
Reklamlarında kültür, müzik, Anadolu ve milliyetçilik gibi alanlarda duygusal motifler kullanan Cumhur İttifakı, deprem bölgesine yönelik de ciddi bir hedefleme yaptı.
Raporda, “Millet İttifakı’nın reklamları daha geniş söylemler üzerine kuruluydu ve birliktelik mesajı pek de altı doldurulmadan yaygınlaştırıldı” ifadesi kullanıldı.
Gözlemevi daha önceki araştırmalarında, Meta’nın, kendisinin de ortaklık yaptığı doğrulama kuruluşları tarafından yalanlanan içerikleri siyasi reklamlarla yeniden dolaşıma soktuğunu saptamış, şirketin “sahte reklamlar” gibi asimetrik propaganda içeriklerini engellemediğini de bildirmişti.
14 Mayıs’taki genel seçim ve cumhurbaşkanlığı seçimi birinci turu ile 28 Mayıs’ta düzenlenecek cumhurbaşkanlığı seçimi ikinci turu öncesinde Türkiye’deki siyasi partilerin en çok reklam harcaması yaptığı platformlar arasında Facebook ve Instagram da var.
İLGİLİ:
Facebook kullanıcı verilerini ABD’ye gönderdi, AB’den Meta’ya rekor ceza kesildi
Seçim reklamları: Partiler en çok medya harcamasını TV, YouTube, Instagram ve Facebook’ta yaptı
