Basın İlan Kurumu’ndan (BİK), 2024’ün ilk 5 ayında haber sitelerine 500 milyonu lirayı aşkın resmî ilan geliri aktarıldığını öğrendik.
Vatandaşların vergileriyle oluşturulan bu gelir havuzundan hangi kuruluşa ne kadar para aktarıldığını ise BİK “ticari sır” gerekçesiyle açıklamayı reddediyor.
Yaklaşık 400 medya kuruluşuna BİK’ten ne kadar gelir edindiklerini sorduğumuzda da bu veriye ulaşamadık. Sadece 3 yerel gazeteden yanıt geldi.
Basın İlan Kurumu (BİK) yüzlerce haber kuruluşuna resmî ilan ve reklam yayınından her ay milyonlarca lira aktarıyor. Son dönemde dijital haber kuruluşları da bu pastadan pay almaya başladı. BİK, son bir yıl içinde hangi kuruluşa ne kadar gelir aktarıldığını bu yıl başında soran Journo’ya, “ticari sır” olduğu gerekçesiyle bu bilgiyi vermemişti.
Journo’nun 1 Haziran’da genişleterek yinelediği sorunun ardından da BİK aynı gerekçeyle bu bilgiyi vermedi. 26 Haziran’da BİK’ten gönderilen yanıtta şu ifade kullanıldı:
- (…) ayrıntılı ilan bedellerinin tarafınıza gönderilmesine imkan bulunmamakla birlikte 2024 yılı ilk beş aylık döneminde Kurumumuz görev alanındaki internet haber sitelerinde 563.855.520,18 Türk Lirası tutarında resmi ilan yayınlatılmıştır.
Bu yanıttan yola çıkarak BİK’in sadece haber sitelerine dahi ayda 100 milyon lirayı aşkın bir para dağıttığını öğrendik.
Özetle, bir devlet kurumu, tüm vatandaşların vergileriyle oluşturulan böyle büyük bir gelir havuzunun hangi özel medya kuruluşuna, nasıl paylaştırıldığını açıklamıyor.
Peki, haber kuruluşlarının kendisi, resmî ilan ve reklam gelirleri konusunda yeterince şeffaf mı? Bunu da doğrudan onlara sorduk.
BİK’ten gelir elde edip miktarını açıklayan bir yayıncıya ulaşamadık
Journo’nun geçen ayki araştırmasında oluşturulan veri kümesini kullanarak 17 yaygın, 5 bölgesel ve 216 yerel gazete ile 41 ilden 153 haber sitesini seçtik. Tam liste şu sayfada.
Tamamı BİK’in resmî ilan ve reklam alan kuruluşlar listesinde yer alan toplam 391 gazete ve haber sitesine, web sitelerindeki iletişim sayfalarında yer alan e-posta adresleri üstünden 2 Temmuz’da ulaşmaya çalıştık. Sorumuz basitti:
- 1 Ocak 2024- 31 Mayıs 2024 tarihleri arasında haber kuruluşunuzun Basın İlan Kurumu’ndan elde ettiği reklam ve ilan gelirinin toplamı nedir?
Aradan 10 gün geçti. 9 yaygın ve 32 yerel yayıncının e-posta adresi; “alıcının posta kutusu dolu,” “adres bulunamadı” ve “ileti engellendi” gibi hatalar verdi.
Bir yerel yayıncı “özel bilgi” diye paylaşmadı
Geriye kalan 350 haber kuruluşundan sadece 3’ü yanıt verdi. Tamamı yerel gazete olan bu yayıncılar da BİK gelirleriyle ilgili verileri paylaşmadı. Bu yanıtlar şöyle:
- Bayburt’tan bir yerel gazete: “Kusura bakmayın gazetemize ait özel bilgileri kimse ile paylaşmıyoruz. Basın İlan Kurumu verirse ona da bir şey diyemeyiz.”
- Ardahan’dan bir yerel gazete: “SEBEP VE SİZ KİMSİNİZ?”
- Kırşehir’den bir yerel gazete: “Gelirleri değil de giderleri sorsanız daha mantıklı olurdu. Gelir, gideri karşılamıyor ki gelir hakkında bilgilendirme yapıyorsunuz.”
Özetle, Türkiye’de kamuoyunu ilgilendiren bir konuda daha hem kamu hem de özel sektör bilgi paylaşımında bulunmuyor veya resmî kanallardan kendileriyle iletişim kurulamıyor.
Oysa hangi haber kuruluşunun ne kadar resmî ilan ve reklam geliri elde ettiği bilgisi, bu gelir havuzunu vergileriyle oluşturan tüm vatandaşlar için değerli.
Bu verilerin gizlenmesine yönelik tutum, gazetecilerin ve medya kuruluşlarının kamuoyunu bilgilendirme görevlerinin yanı sıra, haberciliğin şeffaflık ve bağımsızlık ilkeleriyle de çelişiyor.
Eğer bir medya kuruluşunu temsil ediyorsanız ve BİK geliri verisini bu habere eklenmek üzere paylaşmak isterseniz editor@journo.com.tr adresinden bize ulaşabilirsiniz.
İLGİLİ:
Basın İlan Kurumu’ndan ilan alan 1.206 haber yayıncısını inceledik, 4 haritayla anlatıyoruz
