Bilal Erdoğan, Reuters’da yayımlanan yolsuzluk iddialarına dair haberleri sansürletmeye çalışırken Journo’nun erişim engellemeleri hakkındaki derlemesini de es geçmemişti. Journo’nun itirazının da yer aldığı dosyaları birleştirerek görüşen Anayasa Mahkemesi, erişim engellemesiyle ifade özgürlüğü ve etkili başvuru hakkının ihlal edildiğine hükmetti. Ayrıca Hazine, Journo’ya 18 bin lira manevi tazminat ödeyecek.
Journo, 9 Mart 2023’te “Son 3 ayda en çok Cumhuriyet ve BirGün’ün haberlerine erişim engeli getirildi” başlıklı bir içerikte, İfade Özgürlüğü Derneği’nin duyurularını derlemişti.
Erişim Sağlayıcıları Birliği, İstanbul Anadolu 10. Sulh Ceza Hâkimliği’nin verdiği karar uyarınca “erişimin engellenmesini ve içeriğin yayından çıkarılmasını” 20 Temmuz’da Journo’ya tebliğ etti.
Hâkim Sevil Şakar Uğur’un verdiği kararda, 282 adet web sayfasında, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın oğlu Bilal Erdoğan‘ın “kişilik haklarının ihlal edildiği” belirtiliyordu. Kararla birlikte çok sayıda ulusal, uluslararası ve yerel medya kuruluşunun haberleriyle sosyal medya paylaşımları engellendi ve içerikler çıkarıldı. [14 Haziran 2024 tarihli güncelleme: Aynı hâkimlik, AYM kararına atıfta bulunarak “Son 3 ayda en çok Cumhuriyet ve BirGün’ün haberlerine erişim engeli getirildi” başlıklı habere daha önce getirdiği erişim engelleme kararını kaldırdı.]
Journo hâkimlik kararı üzerine ilgili içeriği yayından kaldırsa da Bilal Erdoğan hakkında haberlere yansıyan iddiaları yeni bir haberde daha ayrıntılı derleyerek 24 Temmuz Basın Özgürlüğü İçin Mücadele Günü’nde yayımlamıştı.
Journo, erişim engellemesi kararına itirazının temmuz sonunda mahkeme tarafından reddedilmesinin ardından ağustosta Anayasa Mahkemesi’ne (AYM) hak ihlali başvurusunda bulunmuştu.
22 Kasım 2023 tarihli ve 2016/1430 sayılı Abdullah Kaya ve Diğerleri Başvurusu AYM kararı bugün Journo’ya tebliğ edildi.
Haberlere yönelik erişim engellemesi kararlarına yönelik bir dizi bireysel başvuru dosyasını konu yönünden irtibatlı oldukları gerekçesiyle birleştiren Yüksek Mahkeme, Anayasa’nın 26. maddesinde güvence altına alınan ifade özgürlüğünün ve 40. maddede güvence altına alınan etkili başvuru hakkının ihlal edildiğine hükmetti.
Hüküm uyarınca engelleme kararıyla ilgili yeniden yargılama yapılacak. Ayrıca Hazine, Journo’ya 18 bin lira manevi tazminat ödeyecek ve 2.220,60 TL tutarındaki başvuru harcını iade edecek.
Avukat Ülkü Şahin: Karar, yargının geldiği içler acısı durumu ortaya koyuyor
Journo’nun sahibi Türkiye Gazeteciler Sendikası adına başvuruyu yapan Av. Ülkü Şahin, AYM kararını şöyle yorumladı:
- Karar 2021 tarihli pilot karardan sonra şaşırtıcı olmadı esasında. Nitekim biz de başvurumuzda bu kararı vurgulamıştık. Abdullah Kaya ve diğerleri bireysel başvuru kararının önemli yanı ise bir önceki kararın, yasama ve yürütme makamları tarafından uygulanmadığını vurgulanması.
- Bununla beraber sulh ceza hâkimliklerine uygulayacakları yasal hükümlerin Anayasa’ya uygunluğunu incelemek ve gerekirse Anayasa’ya aykırılık itirazı yapmaları gerektiğini hatırlatması bakımından önemli.
- Düşünün ki AYM 2 yıl önce bir yasa hükmünün yapısal sorun teşkil ettiğini tespit etmiş. Bir tane bile sulh ceza hâkimi de bu yasal hükmü Anayasa’ya aykırı görüp başvuru yapmamış ve dahası bu hükmü uygulayarak sayısız habere erişim engelleme kararı vermiş. Bu karar bir anlamda sulh ceza hâkimliklerinin ve yargının geldiği içler acısı durumu da ortaya koymuş.
AYM: Yapısal sorunu TBMM’ye bildirdik yasal düzenleme yapılmadı
AYM İkinci Bölüm’ü tarafından verilen kararda, 2021 yılında Genel Kurul tarafından verilen 2018/14884 başvuru numaralı Keskin Kalem Yayıncılık ve Ticaret A.Ş. ve Diğerleri pilot kararına atıf yapılarak bu kararda ihlalin doğrudan 5651 sayılı Kanun’un 9. maddesinden kaynaklı yapısal sorun olduğunun tespit edildiği ve yapısal sorunun çözümü için keyfiyetin Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne bildirilmesine karar verildiği hatırlatıldı.
AYM, bu kararın ardından 1 yıl geçtiğini, ancak sistematik ihlallere yönelik güvencelere dair yasama organının hâlâ bir değişiklik yapmadığını bildirdi.
AYM: Sulh cezalar yasa hükmünün Anayasa’ya uygunluğu incelemiyor
Ayrıca Yüksek Mahkeme, 5651 sayılı Kanun’un 9. maddesinin uygulanmasıyla ilgili olarak sulh ceza hâkimliklerince verilen kararlarda da tespit ettiği hukuka aykırılıkları giderme yönünde bir sonucun ortaya çıktığının tespit edilemediğini belirtti.
AYM kararında hâkimlerin başvuruları incelerken uygulayacağı kanun hükmünün Anayasa’ya uygun olup olmadığını incelemekle görevli olduklarını, ancak bireysel başvuru kapsamında incelenen uyuşmazlıklarda sulh ceza hâkimliklerince uygulanan kuralın Anayasa’ya aykırı olduğu yönünde bir başvuru yapılmadığının da altı çizildi.
Yeniden yargılama yapılacak
Mahkeme ihlalin tespit edilmesinin mağduriyetleri gidermediği, yasama organının AYM pilot kararında tespit ettiği yapısal sorunu çözmek için yasal değişiklik yapmadığını ve diğer kamu otoritelerinin de bu konuda önlem almadığını belirterek yeniden yargılama yapılmasında hukuki yarar olduğuna ve manevi tazminata hükmedilmesi gerektiğine karar verdi.
1. Anayasa Mahkemesinin toplam 502 başvuruyu birleştirip, toplu ihlal kararından pek bir şey anlaşılmıyor. Bu başvurulardan 352 tanesi, yaklaşık yüzde 70'i İfade Özgürlüğü Derneği ekibi tarafından yapıldı. Arada kaybolan bazı çarpıcı örnekleri bu dizinde gündeme getireceğim. 👇 https://t.co/iVeIBggOZB
— Yaman Akdeniz (@cyberrights) February 7, 2024
Tam metin: AYM’nin Journo’ya yönelik erişim engellemesiyle ilgili hak ihlali kararı
İLGİLİ:
