‘İçerik kraldır.’ Evet, öyle! Ancak söz konusu gazetecilik olduğunda ‘hangi gazetecilik’ sorusunu sormak şart. Barış gazeteciliği mi, partizan bir gazetecilik mi yoksa özellikle ABD’de yükselişte olan ‘çözüm gazeteciliği’ mi? Önceki gün IVLP Medya Okuryazarlığı Programı çerçevesinde New York’ta Çözüm Gazeteciliği Ağı’nı ziyaret etme şansı buldum. David Bornstein, Tina Rosenberg ve Courtney E. Martin tarafından kurulan bu gazetecilik ağı çözüm gazeteciliği adını verdikleri gazeteciliğin ulusal ve küresel bazda yerleşmesi için çaba sarf ediyor. New York’ta ‘Weworkhere’ isimli birçok ofisin bağlantılı küpler şeklinde iç içe geçtiği ortak bir binada küçük bir yer tutan girişimin hedefleri ise oldukça ilgi çekici: Gazeteciliği hikayeye bakılan yer bakımından değiştirmeye, haberlere ‘bir de böyle bakalım’ demeye çalışıyorlar.
Çözüm gazeteciliği ile ilgili Türkçe yaptığım yüzeysel arama sonuç vermedi; bu sanıyorum ki kültürel bir durum. Aynı zamanda da politik. Örneğin, çözüm gazeteciliği diye arama yaptığımda karşımıza hemen ‘barış gazeteciliği’ kavramı çıkıyor. Elbette bu gazetecilik yöntemi de çok mühim ve üstünde durulması gereken bir yöntem ama çözüm gazeteciliği ve barış gazeteciliği başka şeyler. İlk söylenmesi gereken bu.
Titiz ve zorlu bir araştırma şart
Çözüm gazeteciliği sosyal sorunlara yönelik her türlü eylem, tepki ve gelişim konusunda titiz ve zorlu bir araştırma, inceleme gerektiren bir gazetecilik türü olarak tanımlanıyor.
Kritik ve açık bir dille çözüm üretmeye çalışan ya da çözüm üretmiş aktörlerin hikâyelerini ele alıyor. Yalnızca çözümün nasıl işlediği ya da başarının nasıl elde edildiği değil aynı zamanda neden işleyemediği gibi konularla da ilgilenebiliyor. Diyelim ki çözüm gazeteciliği yapmak istiyorsunuz, hangi sorunlara mı eğileceksiniz? Ağın sitesinde verilen cevaplar şöyle: Kamu okullarında okula gitmeme ya da okulu bırakmanın önüne geçmek için hangi yöntemler uygulanıyor, nasıl işliyorlar? Uygulanan diğer yöntemlerle benzerlikleri ve farklılıkları neler?
Çözüm gazeteciliği ne değildir?
Peki çözüm gazeteciliği ne değildir? Ağ bu konuda da biz fanileri yanıtsız bırakmamış ve yedi adımda çözüm gazeteciliğinin ‘ne olmadığını’ anlatmaya çalışmış.
İlk olarak söylemek gerekir ki çözüm gazeteciliği kahraman yaratmak değil. ‘Fark yaratanlar’ ve benzeri CNN Türk’te de denenmiş programlar bu gazetecilik tipinin kapsamına girmiyor. Aynı şekilde çözüm gazeteciliği arkadaşlarımıza çekebileceğimiz bir kıyak da değil. Yani ‘senin şu start-up’ı parlatalım mı’ diyerek yapılacak bir iş değil bu. Bütün bir yazıyı problemlerden bahsetmeye ayırıp en sonunda bir iki cümle çözümden bahsetmek de çözüm gazeteciliği değil. Hile yapmaya gerek yok. Çözüm gazeteciliği haberlerin en sonunda çıkan ‘dünyada iyi insanlar da var’ haberleri de değil. Bir belediye başkanından, çevreyi kirletmeyen bir ev icat etmiş sıradan bir yurttaşa toplumsal sorunları çözen, fayda üreten ve haber değeri taşıyan her şey çözüm gazeteciliğinin parçası olabilir.
Nasıl yapmalı?
Görüldüğü gibi çözüm gazeteciliği üzerine söylenecek çok şey var; ama ağın bizim için hazırladığı çözüm gazeteciliği araç kitiyle işe başlamakta büyük fayda var. Editörlerden muhabirlere herkesin ilgilenebileceği yöntem ve araçları içeren bu kit, webinar’ler de dahil olmak üzere birçok içeriği bir arada barındırıyor. Bize ise şimdilik akademik ve pratik olarak bu yeni gazetecilik türüne yakından bakmak ve etik, pratik bakımlardan incelemek düşüyor.
