Ekonomi gazeteciliği alanında deneyim sahibi genç bir isim Daniel Lanyon. Kariyerine İstanbul’da Hürriyet Daily News’te başlayan Lanyon, şimdilerde Londra merkezli bir start up için editörlük yapıyor. Özellikle ilgilendiği alan ise ‘fin tech’ (finans teknolojileri). Kendisiyle son zamanlarda sık sık adını bitcoin ile yan yana duyduğumuz Blockchain -daha doğrusu Lanyon’un sık sık vurguladığı üzere- küçük “b” ile yazılan “blockchain teknolojisi” üzerine konuştuk.
Blockchain endüstrisinin ardındaki fikir nedir, ilk olarak bununla başlayalım. Günlük hayatımız nasıl etkilenecek bundan?
Blockchain’i ilk duyduğum zaman bir buçuk sene öncesiydi. Yani çok eski değil, oldukça yeni sayılabilir. Kimse daha önce blockchainden bahsetmiyordu ve bir anda hızla yayıldı, adeta patladı ve herkes konuşmaya başladı. Basın bültenleri, organizasyonlar, blockchain adını taşıyan yeni şirketler ve daha nicesi. Tabii en önemlisi, blockchainin başta finans olmak üzere tüm endüstrileri değiştireceği vaadi. Kripto paralar konusunu bir yana bırakırsak, küçük “b” harfiyle blockchainin dönüştürücü bir teknoloji olması bekleniyor. Ancak aşırı bir ilgi var, şu anki potansiyelini aşan bir tartışma söz konusu. Bana göre, gereğinden fazla konuşuluyor. Ama tabii, bir yandan da çok ciddi kuruluşlar henüz karşılığını almadıkları yatırımlar yapıyorlar, blockchainin dönüştüreceği teknolojiye uyum sağlayabilmek için. Finans sektörü için önemi şu ki, şu an çok yüksek maliyetlere neden olan işlemler çok daha kolay yapılabilecek. Bir de tabii, güvenlik en üst seviyede olacak.
‘Blockchain güvenilir bir ortam sağlayacak’
Kimileri “ikinci İnternet” yakıştırması yapıyor blockchain için. Sence, İnternet’in yarattığı gibi dönüştürücü bir etkisi olacak mı?
Bana kalırsa, değerinden fazla önem atfediliyor. Çok ilginç evet, ama önümüzü görmek için şu an çok erken. Değişim olacak ama bu çok çabuk olmayacak. Henüz emekleme aşamasında bir teknolojiden bahsediyoruz. Ama heyecanlanmamız için şu sebepler yeterli bence; ister finansal kurumlar arasında ister vatandaşlar arasında olsun bir şekilde güvenilir bir ortam sağlayacak. Bu da oldukça dönüştürücü bir etki olabilir, ama internet kadar etkili olur mu? Bunu söylemek için henüz erken.
Blockchainin gazetecilik sektörüne etkisi ne olacak peki?
Hiç şüphesiz gazetecilik tehdit altında bir endüstri. Son beş-on yılda teknolojik gelişmelerle inanılmaz bir değişim geçirdi; herkesin bildiği gibi dijital medya, sosyal medya vb. alanlar gelişti. Gazetecilik ve medya dediğimizde, artık içeriğin paylaşıldığı birçok platform var ve artık çok daha fazla iletişim hâlindeyiz. Ama bir yandan da bu büyük bir sorun çünkü, insanlar yaptığınız işi çalabiliyor, yanlış amaçlar için kullanabiliyor, bundan maddi kazanç sağlayabiliyor. Yapay zeka gibi yeni teknolojiler gelişti artık, ve bugün artık videolar bile sahte olabiliyor. Örneğin şu an, oturduğumuz yerde aynı düzende sen değil de bir başkası senmiş gibi gösterilebilir. Geleneksel haber mecraları çok ciddi bir tehdit altında, ve bu sadece iş modelleri düzgün işlemediği için değil kapsamlı bir sahte haber sistemiyle mücadele etmek zorunda oldukları için.
Çözüm blockchainde mi?
Eğer blockchain vaad ettiği üzere daha güvenilir bir bilgi ağı sunarsa, yakın gelecekte sahte haberin kaynağına ulaşmak, kimin bu haberleri yaydığını anlamak kolaylaşacak. Bunu yapmak aslında çok zor bir iş, düşünsene her yerden bilgi yağıyor. Bir kere yayıldı mı sosyal medyada, geri dönüşü de olmuyor. Ama blockchain sözünde durursa, doğru bilgiyi koruyabilir yanlıştan ayırd edebiliriz. Bu finans gazeteciliği için de çok önemli, haberini yaptığımız borsa hakkında doğru bilgiyi aktarmak zorundayız. Bana göre, blockhain teknolojisinin gazetecilik sektöründe potansiyeli çok yüksek. En önemlisi de gazeteciliğe olan güvenin yeniden tesis edilmesini sağlayacak ve daha kaliteli bilginin yaygınlaşmasını sağlayacak.
Gelelim ekonomi gazeteciliğinin püf noktalarına… İyi bir ekonomi gazetecisi olmak için ne gerekiyor?
Çok şüpheci olmak gerekiyor. Bir de bence, yansız olmak oldukça yararlı. Belli bir görüşe tabii ki sahip olabilirsiniz ama dengeli habercilik yapmanız zorlaşabilir. Gazeteciliğin tüm diğer alanlarında olduğu gibi kaynaklarınızı tanımanız ve doğrulamanız şart. İnsanların sizi yanlış yönlendirmek için bir sürü sebebi olabilir, kendi çıkarlarını gözetmek isteyebilirler. O nedenle, insanları insan olarak değerlendirmek altın kural. Söz gelimi, iyi giyimli bir CEO var karşınızda ama neticede insan. O da yanlış bir bilgi verebilir size, hata yapabilir.
‘Ekonomi gazeteciliğini farklı kılan paranın dili’
Bir de okuyucu/izleyici olarak genelde finansal okuryazar değiliz pek…
Kesinlikle, tam da bu konuya gelecektim. Sanırım bu ekonomi gazeteciliğini ayıran en önemli nokta bu. Daha önce söylediklerim gazeteciliğin her branşında geçerli, ama ekonomi gazeteciliğini farklı kılan paranın dili. Oldukça karmaşık bir dil bu. İnsanlar aynı şey için beş altı farklı terim kullanıyor ve tüm bu finansal dünyanın dili baş döndürücü olabiliyor. Sanki bir şey saklamaya çalışır gibi bir dil, bir otoriteyi sanki temsil ediyor. Çoğunlukla yanlış yönlendirip kafa karıştırıyor . Bunun bence iki nedeni var; birincisi bu dili kullananlar kendilerine bir güç alanı oluşturuyor ve zeki görünmeye çalışıyorlar. İkincisi ise, bu karmaşık dili kullanıyorlar, çünkü aslında kendileri de anlamıyor konuyu ve ne anlattıklarından haberleri bile yok. Çok deneyimli bankacılar bile anladıklarını iddia ettikleri şeyi anlamıyorlar. Bunu bilmek, ekonomi gazeteciliği için çok kıymetli.
Bu durumda, konuşulanları anlamayanlar ne yapacak?
Özellikle genç gazeteciler çekinmeden, anlamadıkları yerde sormalı. “Son enflasyon figürlerinden bahsettiniz, ama tam olarak şu kısmı anlamadım, anlatır mısınız?” diye sorsunlar, ben sordum zamanında. Çok da faydalandım, tabii artık yapamıyorum sektörde uzun zamandır olduğum için. Ama insanlar genelde anlayışla karşılıyor, açıklıyor. Bazen de gerçekten neden bahsettiklerini bilmiyorlar. Dil, her tür gazetecilikte önemli ama ekonomi gazeteciliğinde daha da önemli olduğunu düşünüyorum. O karmaşık dili deşifre etmek zorundasınız.
