Uluslarararası Basın Enstitüsü (IPI), Avrupa Gazeteciler Federasyonu (EFJ), Sınır Tanımayan Gazeteciler (RSF), PEN ve Gazetecileri Koruma Komitesi (CPJ) dâhil 24 örgüt, ortak bir açıklamayla Türkiye’deki meslektaşlarına destek verdi. “Dezenformasyon ve yalan haber” ile mücadele bahanesiyle sansür düzenini güçlendirecek yasa teklifinin TBMM’den geri çekilmesi çağrısı yapılan ortak açıklamada şu ifadeler kullanıldı:
Dezenformasyon ve “niyet” tanımının bu kadar muğlak bırakıldığı böyle bir yasa tasarısı, Türkiye’de milyonlarca internet kullanıcısını iktidarın onaylamadığı bilgileri paylaştığı için cezai işlem riskiyle karşı karşıya bırakıyor.
Türkiye’nin son derece politize olmuş yargısının ellerine bırakılan yasa, gazetecileri ve aktivistleri taciz etmenin başka bir aracı hâline gelebilir ve internette kapsamlı bir otosansüre neden olabilir.
Tasarı ayrıca, bilgilerin anonim kullanıcı hesaplarından yayımlandığı durumlarda hapis cezasını %50 oranında artıracak. Bu, internetteki anonimliği ciddi şekilde baltalayıp yolsuzluk ve görevi kötüye kullanmanın kanıtlarını yayımlamak isteyebilecek ancak kamuoyuna açıklanmanın sonuçlarına dair çekinceleri olan kişileri daha da korkutur.
İktidarda bulunan AKP ve MHP ittifakı, tasarının Avrupa Birliği’nin Dijital Hizmetler Yasası ve Genel Veri Koruma Yönetmeliği ile uyumlu olduğunu iddia ediyor, ancak bu yasaların kapsamında böyle bir hüküm bulunmuyor.
İncelenmeden, tartışılmadan, aceleyle yasa yapılıyor
Kanun tasarısı, haber sitelerini de Basın Kanunu kapsamına almayı öngörüyor. Bu, internet ortamında faaliyet gösteren mecralara bağlı gazetecilere resmi basın kartı tahsisi sağlayacak ve ayrıca kurumlara da Basın İlan Kurumu (BİK) aracılığıyla kamu reklam fonlarına erişimi mümkün kılacak. Ancak uygulamada bu, iktidarın hükûmet yanlısı haber sitelerini finanse etmesine ve dezenformasyon yasasını ihlal ettiği düşünülen eleştirel medyayı kısıtlamasına olanak tanıyacak.
Taslak aşamasında hükûmetin uluslararası dijital platformlarla bir istişare düzenlediği, ancak mevzuattan en çok etkilenmesi beklenen gruplarla ve temsilcileriyle; medya temsilcileri, editörler, gazetecilik dernekleri veya sendikalarla herhangi bir görüşme yapmadığı bildirildi.
Tasarı şu anda Meclis aşamasında. Ancak, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin rolü, Başkanlık sistemi tarafından o kadar ağır bir şekilde sarsıldı ki, yasa tasarısı uygun bir inceleme veya tartışma yapılmadan aceleye getirilmekte ve birkaç gün içinde hızla yasalaşması bekleniyor.
Dezenformasyonla mücadele edilmeli ama bu şekilde değil
Dezenformasyon önemli bir konu ve mücadele edilmesi gerekiyor, ancak gazetecilerin haklarını ve kamuoyunun ifade hürriyetini kısıtlamak pahasına böylesi bir adım atılamaz. Bu tür girişimler, medya ve diğer paydaşlarla yakın istişare içinde geliştirilmeli ve hükûmet tarafından keyfi bir biçimde sansür uygulamak için bunların kötüye kullanılmasını önleyebilecek ifade hürriyeti ve bağımsız habercilik için yeterli güvenceleri içermelidir.
Bu nedenle, meclis aşamasında, demokratik bir toplumun temeli olarak ifade hürriyeti ve bilginin serbestçe dolaşabilmesine inanan Türkiye’deki tüm milletvekillerini bu tasarıyı reddetmeye çağırıyoruz.
İmzalayanlar:
- International Press Institute (IPI)
- ARTICLE 19
- Articolo 21
- Association of European Journalists
- Committee to Protect Journalists
- Danish PEN
- English PEN
- European Centre for Press and Media Freedom (ECPMF)
- European Federation of Journalists (EFJ)
- IFEX
- International Federation of Journalists (IFJ)
- Media and Law Studies Association (MLSA)
- Media Research Association (MEDAR)
- OBC Transeuropa (OBCT)
- PEN America
- PEN International
- PEN Norway
- Platform for Independent Journalism (P24)
- Reporters Without Borders (RSF)
- South East Europe Media Organisation (SEEMO)
- Swedish Pen
- The Coalition For Women In Journalism (CFWIJ)
- Turkey Human Rights Litigation Support Project
- World Association of News Publishers (WAN-IFRA)
Türkiye’deki meslek örgütleri teklifin geri çekilmesini talep etmişti
Türkiye’de binlerce gazeteciyi temsil eden meslek örgütleri, iki hafta önce yaptıkları ortak açıklamayla kanun teklifine tepki göstermişti.
Türkiye Gazeteciler Sendikası, Uluslararası Basın Enstitüsü Türkiye Ulusal Komitesi, Gazeteciler Cemiyeti, Çağdaş Gazeteciler Derneği, Basın Konseyi, Haber-Sen ve İzmir Gazeteciler Cemiyeti, “Cumhuriyet tarihinin en ağır sansür ve otosansür mekanizmalarından birine yol açabilecek” bu teklifin geri çekilmesi çağrısında bulunmuştu.
12 meslek örgütünün yer aldığı Medya Dayanışma Grubu’nu temsil eden gazeteciler, geçen hafta mecliste temaslarda bulunup siyasi partilerin temsilcileriyle görüşmüştü.
7 gazetecilik örgütünden ‘Dezenformasyon Yasası’na tepki: “Sansürü artırır, geri çekin”
