Çin’de medya şirketleri son dönemde “dikey dizi” formatını deniyor. Ülkedeki yaklaşık 800 milyon akıllı telefon kullanıcısını hedef kitle olarak seçen ve çok kısa bölümler halinde yayımlanan diziler bu format ile birlikte kendine özgü bir tür oluşturdu bile…
Mobil video, yayıncıların uzun süredir başarılı olmak için çaba sarf ettiği bir mecra. Dikey videolar da yıllardır kullanımda… Özellikle “Hikâyeler” formatı, Snapchat’in (artık Snap) kuruluşundan beri hızla yaygınlaşmış ve “uçucu” dikey videolar gündelik hayatımıza uzun süre önce girmişti. Spotify bir süre önce dikey müzik kliplerini yayına aldı, Netflix ise telefonların titreşim özelliğinden de yararlanan mobil filmlerin testlerini sürdürüyor.
ABD ve Avrupa merkezli bu girişimlerin yanı sıra, Çin’de de mobil video kendisine has bir rota izleyerek gelişiyor. The Next Web’in (TNW) dün yayımladığı habere göre Çinli medya şirketlerinin telefonda izlenmek üzere ürettiği “dikey diziler” (竖屏剧 – Şhupinghjiu) son döneme damga vurmuş durumda.
Çinli internet devi Tencent’in geçen yıl yayımladığı romantik komedi “Erkek Arkadaşım Gibi Olan Kız Kardeşim” (Vuo due nanyou di çieçie) ve “Aptal Erkek Arkadaşım” (Vuo de er huo nanyou) bu türdeki ilk dizilerdendi. Bir başka Çinli internet devi Baidu da geçen yıl aynı türde ilk dramaları yayına soktu ve bunların başarısı üzerine bu yıl da skeç komedi tarzında dizileri gösterime aldı.
800 milyonu aşkın internet kullanıcısının yüzde 98’nin mobil internet bağlantısına sahip olduğu Çin’de giderek daha fazla prodüktör dikey dizi formatını deniyor. Bu format, televizyon için hazırlanan bir dizinin mobil ekrana göre kadrajlanmasından ibaret değil. Tam aksine, dikey diziler üretim aşamasının başından sonuna dek mobil izleyiciler düşünülerek oluşturuluyor. TNW’ya göre bu dizilerin üç ortak noktası var:
1. Süper kısa bölümler
Tipik bir dikey dizi bölümü iki ila beş dakika sürüyor. Olay örgüsündeki kritik noktalara olabildiğince çabuk varabilecekleri şekilde yazılıyorlar. Örneğin “Arg Director” adlı dikey dizide arka arkaya 10 espri yapılıyor ve bölüm bitiyor. Dizi daha fazlasını isteyen izleyicileri o noktada bırakıyor. Böylece hem bir izleyicinin bölümü baştan sona izleme ihtimali artırılıyor, hem de bütün bir sezonu bitirme iştahı canlı tutuluyor. Bir lokmalık bölümler hem bir tür atıştırmalık gibi, hem de isteyen arka arkaya hepsini tüketebiliyor. TNW’a göre “mobil izleyicilerin paramparça dikkatleri için süren savaşta uzun formdaki içerikler rekabet edemez. Burası Popcorn Ligi.”
2. Dikey başlı başına bir tür
Dikey dizilerin çoğunun bir komedi boyutu var. Elbette bu kasten tasarlanmış bir durum. Çünkü bir tür olarak komedi, izleyici tatminini kısa patlamalar halinde sağlar ve oyuncuların yüzlerindeki tepkileri vurgulamakla bilinir. Bu unsurların ikisi de mobile cuk oturuyor. Tıpkı televizyonun, sinema için üretilen uzun metraj filmlere kıyasla bazı başka içerik türlerine daha iyi uyan özelliklere sahip olması gibi, mobil cihazlarda da dikey video için aynı şey söylenebilir. Bu mecra yoğun, yüksek tempolu ve kişisel anlar için daha uygun. Karakterlerin içsel diyalogları gibi bazı anlatısal araçlar veya örneğin olay örgüsündeki çok ani değişimler uzun form hikâye anlatımında tuhaf ve yersiz gelir. Oysa “Ugh Life” gibi Çin dikey dizilerinde bunlar anlatının son derece normal unsurları olarak algılanıyor.
3. Parçalı görsel dil
Ekranın bölünmesi, kaydırmalar ve hızlı geçişler, dikey dizilerin görsel dilinin hakim unsurlarından. Elbette böyle bir stil bu şovların kısa bölümlerine ve hızlı komedi ritimlerine de uyuyor. Ama aynı zamanda her bir sahnenin daha fazla bilgi içermesini sağlıyorlar. Dikey mobil videonun kullanabileceği görsel alan çok sınırlı olsa da, normalde olduğundan iki veya üç kat görsel bilgiyi odağa alabilmesi sayesinde bu eksiği telafi ediyor. Böylece görsel açıdan parçalanmış, ama yine de akıcı ve dinamik bir izleme deneyimi ortaya çıkıyor. Bu deneyimde mobil ekranın form faktörünü de hesaba katmak lazım. Geniş ekran, devasa boyutuyla sinema izleyicisini bir başka dünyanın içine daldırmaya çalışır. Mobil ekransa böyle bir “daldırma” işlevi ile ilgilenmeyip izleyiciyi kendi içerik evrenine sokacak minik bir gerçeküstü geçit sunar. Bu yüzden izleyici onun doğaüstü görsel dilini de kabullenir. Bu dil, gerçek dünyanın sunabileceğinden çok daha hızlı, yoğun ve bilgi açısından zengindir. Çin’deki dikey dizilerin yanı sıra örneğin Snap Originals platformundaki içeriklerde de bu özellikleri görebiliyoruz.
