Dünya İstatistik Günü şerefine: İstatistikleri en iyi kullanan haberler ödül aldı

Bugün Dünya İstatistik Günü… Birleşmiş Milletler İstatistik Komisyonu’nun 20 Ekim 2010’daki kararından beri her beş yılda bir kutlanıyor. Dünya İstatistik Günü’nde, haberlerde istatistik kullanımını değerlendiren uluslararası bir ödülün kazananlarını paylaşıyoruz.

Türkiye İstatistik Günü, 1962’den beri her yıl 25 Nisan’da kutlanıyor. Çünkü bu, Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) kuruluş tarihi.

TÜİK’in internet sitesinin yenilendiği bugünlerde bir de Dünya İstatistik Günü etkinlikleri var. 2010 ve 2015’te yüzlerce ülkede kutlanan gün kapsamında bu yıl üçüncü kez etkinlikler düzenleniyor.

İngiltere Kraliyet İstatistik Derneği (RSS), 2010’dan beri her 20 Ekim’de bir “istatistik okuryazarlığı” kampanyası yürütüyor. Dernek, bu kampanyanın parçası olan ve gazeteciliği yakından ilgilendiren bir ödülde kazananları geçen hafta açıkladı.

RSS’in 14 yıldır verdiği Gazetecilikte İstatistik Mükemmellik Ödülleri‘nde 2020’nin dört daldaki kazananları şöyle:

Veri görselleştirme

Kazanan: “Giden milyonlar” başlıklı haberle Almanya’dan Zeit Online gazetesinin muhabirleri – Haberde, iki ülkenin birleştiği 1991’den 2017 yılına dek Doğu ve Batı Almanya arasında gerçekleşen göç inceleniyordu.

Muhabirler, resmi verileri kullanarak iç göçün bilinmeyen boyutlarını gözler önüne serdi. Ödül jürisi, haberdeki etkileşimli grafikleri ve kolayca anlaşılabilen tabloları övdü. Kullanılan kaynaklara ve yönteme ayrılan bölüm de jürinin takdirini kazandı.

Olguların açıklanması

Kazanan: “Sahiden ‘intihara meyilli bir kuşak’ mı yetiştirdik?” – UnHerd‘den Tom Chivers’ın yazısı, Londra merkezli Sunday Times gazetesinin, gençler arası intihar oranının sosyal medya nedeniyle sekiz yılda ikiye katlandığı iddiasını inceliyordu. Yazıda bu iddianın “seçmece verilere” dayandığı gösteriliyordu.

Buna göre gazetenin iddiasındaki veriler yanıltıcı şekilde işlenmişti. Örneğin gençler arası intihar oranının tarihte en düşük gerçekleştiği yıl baz alınmıştı. Artış oranı şişirilmiş, ayrıca bu yönde bilimsel bir kanıt olmamasına rağmen intiharlar, sosyal medya kullanımına bağlanmıştı.

Jüri, İngiltere’den önemli bir gazete manşetine temel oluşturan verilerin manipüle edildiğinin bu yazıda “eksiksiz ve ilginç bir açıklamayla” gösterilmesini ödüllendirdi.

Araştırmacı gazetecilik

Kazanan: “Afganistan savaşı: 2019 ağustostundaki ölümlerin izini sürmek” başlıklı haberiyle BBC ekibi – Jüri, Afganistan gibi çatışma alanlarında güvenilir istatistiklere ulaşmanın zor olduğunu belirterek bu araştırma dosyasını övdü.

BBC, Afganistan’da bir ay boyunca gerçekleşen ve savaşla ilgili olan tüm saldırıları bu haber için derledi, teyit etti, her bir olay yerine muhabir gönderdi, taraflarla görüştü. Jüri, doğru yargılara varılabilmesi amacıyla çok sayıda kaynak kullanılmasından ve yöntemin ayrıntılı bir şekilde açıklanmasından etkilendiğini de belirtti.

Bölgesel gazetecilik

Kazanan: “Lanscare” başlıklı TV haberiyle BBC North West Tonight’tan Gill Dummigan – Haberin başlığı, İngiltere’nin bir bölgesi olan Lancashire ile “scare” (İngilizce’de korku) sözcüklerinin birleşimiyle yapılan bir söz oyunu.

Haberde, bu bölgedeki hastanelerde mahsur kalan ve mağdur olan İngiliz vatandaşlarına dikkat çekiliyor, bu insanların çoğunun akıl hastası olduğu ortaya çıkarılıyordu.

Jüri, muhabirin bilgi edinme hakkı çerçevesinde yetkililerden edindiği verileri kamuoyuna duyurmasından son derece etkilendiğini vurguladı. Bu verilerin, hastanelerdeki uygulamalardan olumsuz etkilenenlerle yapılan söyleşilerle beraber bir bağlama oturtulması da övüldü.