Türkiye’nin bu alandaki ilk büyük dijital kütüphanesi olan “Ekoloji Arşivi” erişime açıldı. Ekoloji Kolektifi Derneği Genel Sekreteri Avukat Fevzi Özlüer, “Araştırmacı gazetecilerin arşivden yararlanmasını özellikle istiyoruz. Elimizde arşive taşınan ve taşınmaya hazırlanan binlerce belge var” dedi.
Bellek demek her şey demektir. Gelecek projeksiyonlarımızı doğru kurabilmek ve bugünü anlamak, geçmişi bilmekten ve biriktirmekten geçiyor. Biriktirmeyen unutuyor, aynı hataları tekrarlıyor, ilerleyemiyor ve kısır döngüye giriyor. Bu nedenle arşivleme faaliyeti, anlamak, işlemek ve ilerleyebilmek için olmazsa olmazdır. Gazeteciler için yaptıkları bir habere ilişkin geçmişe göz atabilmek ise paha biçilemez bir vizyon sağlıyor, haberin derinliğini ve kalitesini artırıyor.
Türkiye’nin ekoloji alanında ilk büyük dijital kütüphanesi olan “Ekoloji Arşivi” geçtiğimiz günlerde erişime açıldı. Ekoloji Kolektifi Derneği tarafından temelleri atılan Ekoloji Arşivi, amacını kent ve çevre mücadelesindeki kişi ve toplulukların bilgi ve belgelerinin kamusal bir platformda toplanması olarak açıklıyor. Bu sayede belgelerin uzun dönemli derlenmesi, korunması, yaygın şekilde kullanılması ve geliştirilmesi hedefleniyor.
Yarım asırlık mücadelenin belleği
Kişisel veya kurumsal arşivlerde ülkenin dört bir yanına dağılmış, yok olmak üzere olan yarım asırlık Türkiye ekoloji mücadelesi belleğinin bir araya toplanması kaygısı ile yola çıkan Ekoloji Kolektifi, yıllardır kent ve çevre alanında çalışmalar yapıyor. 1997 yılında bir öğrenci topluluğu olarak bir araya gelen Kolektif, o günden beri pek çok yayın vermiş. Aynı zamanda bu alandaki davalarda da şehir planlama, hukuk, sosyoloji, biyoloji, coğrafya, enerji gibi farklı alanlarda çalışan üyelerinin kolektif çalışması ile hukuk mücadelesi yürütüyor.
Dernek; kırdan kente, ulusal ve uluslararası pek çok farklı mecrada uzun zamandır süren çevre ve yaşam hakkı mücadelesinin gelecek kuşaklara aktarılması gerekliliğinin farkındalığı ile arşiv çalışmalarına 2015 yılında başlamış. Proje, temelleri Ekoloji Kolektifi tarafından atılmakla beraber üyelik süreci ile beraber farklı kişi ve kurumların da arşivlerini ortaklaştırılarak kolektif bir kimliğe kavuşmak niyetinde.
20 binin üzerinde esere ulaşmak mümkün
Bilginin metalaşmadan bir kamusal müşterek olarak paylaşılmasını ve yeniden üretilmesi anlayışında olan arşiv, açık erişim politikası ile bu alanda araştırma yapan araştırmacıların çalışmalarına katkı sunmayı hedefliyor. Arşivden uluslararası standartlarda dijital ortamda depolanan 20 binin üzerine kitap, makale, dava dosyası, dergi, çeviri, afiş, bildiri ve rapora ulaşmak mümkün.
Arşiv sayesinde özel koleksiyonlara da ulaşılabiliyor. 1980’li yıllardan itibaren kent ve doğa koruma alanında önemli değerler üretmiş İzmir Çevre Hareketi Avukatları Grubu ile birlikte Bergama, Akkuyu Nükleer Santralı, Gökova/Yatağan Termik Santralı gibi önemli projelere karşı savunuculuk faaliyetleri yürüten, İzmir Barosu eski başkanlarından hukukçu Noyan Özkan’ın arşivi ailesi tarafından Ekoloji Kolektifi Derneğine bağışlanmış.
Noyan Özkan Koleksiyonu da arşivde yer alıyor
Ekoloji Kolektifi olarak ekoloji mücadelesinde “kutup yıldızı” olarak görülen Noyan Özkan Koleksiyonu Türkiye’nin ilk ve şu andaki tek hukukçu arşivi niteliğinde. Noyan Özkan’ın avukatlık yaşamında ürettiği belgeler, arşivler, dosyalar, uluslararası kütüphanecilik standartlarına uygun olarak uzun ve sabır isteyen bir sürecin sonunda dijitalleştirilerek arşivin önemli bir yapı taşı olarak yerini almış.
1996 yılından bir gazete kupüründen, 2006 tarihli bir savcılık kararına, kartpostallardan belediye encümen kararlarına, 1990’lı yılların Bergama haritasından, 2010 tarihli basın açıklamasına kadar pek çok kaynağa ulaşmak mümkün. Bu nedenle arşiv alanda çalışan gazeteciler için de etkileyici bir kaynak niteliğinde. Bu alanda çalışmalar yürütmüş gazetecilerin çalışmalarını koleksiyon olarak arşivlemeyi ve gelecek kuşaklara aktarmayı da hedefliyor.
‘Kamunun ortak hafızası olmaya aday’
Ekoloji Kolektifi Derneği Genel Sekreteri Avukat Fevzi Özlüer, “Araştırmacı gazetecilerin arşivden yararlanmasını özellikle istiyoruz. Elimizde arşive taşınan ve taşınmaya hazırlanan binlerce belge var. Türkiye hafızasını bu arşive açıyor. Karşılıklı okumalar yapmak veriler çıkartmak, sorgulama yapmak mümkün. Kamunun ortak hafızası olmaya aday bir çalışmayı yapıyoruz. Umarız yararlı olmuşuzdur.” dedi.
Teknik olarak Ekoloji Arşivi, pek çok saygın üniversite kütüphanesinin kullandığı “DSpace” sistemine dayalı olarak oluşturulmuş. Arşiv, açık erişim topluluğunda yoğun bir şekilde kullanılan ve bu alanda hizmet sunan diğer açık bilgi depolarına güç sağlayan, açık kaynak kodlu bir sistem üzerinde inşa edilmiş. Dublin Core Metadata Initiative (DCMI) standartlarında geliştirilen içeriğin optimum keşfedilebilirliğini ve kullanılabilirliğini destekleyen arşiv; tüm metaverileri, The Open Archives Initiative Protocol for Metadata Harvesting (OAI-PMH) aracılığıyla diğer sistemlerle paylaşıyor.
