Avustralya’da, sosyal medya platformlarını, paylaşılan haberler için yayıncılara para ödemeye zorlayacak yasal düzenlemenin yarattığı kriz şimdilik sona erdi. Bu resti gören Facebook, yayıncılara gönderdiği trafiği tamamen kesince hükûmet geri adım attı. Yeni düzenlemenin koşulları ise Facebook’un ve büyük medya şirketlerinin istediği zemine doğru çekildi. Avustralyalı gazeteci Bernard Keane, varılan anlaşmayı, “Facebook kazandı, gazetecilik kaybetti” diye yorumladı.
Avustralya’da parlamentoya gelen “Medya Pazarlık Kanunu” adlı tasarının ilk taslağı, kullanıcılar bir platformda bir haber içeriğini gördüklerinde, Facebook’u ilgili yayıncıya para ödemeye zorluyordu.
Buna sert tepki gösteren Facebook geçen hafta kendi platformunda haber bağlantılarının paylaşılmasını engellemeye başladı. Haber kuruluşlarının Facebook trafikleri bu nedenle hızla düştü.
Hatta bu nedenle, haber yayıncıları dışındaki birçok kuruluş da, kendi sayfa bağlantılarının Facebook’ta artık paylaşılamadığını fark etti. Resmi sağlık ve meteoroloji kurumları bunlar arasındaydı.
Kriz sürerken geri adım atan, hükûmet ve haber kuruluşları oldu. Önceki gün varılan anlaşma, yasal düzenlemenin Facebook’un tercih ettiği koşullarda elden geçirilmesini öngörüyordu.
Bugün mecliste oylanan tasarı yasalaştı. Böylece dünyada ilk kez dijital platformlar, haber yayıncılarına yasal çerçevede içerikleri için ücret ödemeyi kabul etti. Ancak basın özgürlüğü savunucularına göre sevinilecek bir durum yok.
Kime ne kadar para ödeyeceğine Facebook karar verecek
Anlaşmaya göre Facebook, içerikleri için medya şirketleriyle yeterince lisans anlaşması yaptığını hükûmete gösterebilirse, yasadan muaf tutulacak. Böylece birkaç büyük medya şirketiyle anlaşıp çok daha düşük bir maliyetle ve platform üstündeki tam kontrolünü koruyarak bu düzenlemeden sıyrılabilecek.
Facebook’tan yapılan açıklamada, yasada yapılan değişikliklerin ve verilen garantilerin, sosyal medya şirketinin endişelerini giderdiği vurgulandı. Bununla birlikte Facebook, gerekirse istedikleri sitelere giden trafiği istedikleri zaman tekrar kesebileceklerini belirtti.
Facebook’un küresel haber ortaklılarından sorumlu başkan yardımcısı Campbell Brown, hangi yayıncılara içerik için para ödeyeceklerine kendilerinin karar vereceğini söyledi. Brown, “Hükûmet, platformumuzda haberlerin ne kadar yer alacağına Facebook’un karar vermeyi sürdüreceğini teyit etti. Otomatik olarak zorla müzakere yapmaya zorlanmayacağız” dedi.
Facebook’un birçok ülkede yaptığı gibi (Türkiye yok) Avustralya’da da, sadece “Haberler” sekmesine kabul edeceği birkaç yayıncıya, kendi belirlediği şartlar dâhilinde lisans ücreti ödemesi bekleniyor.
Bu nedenle ülkenin en zengin iş insanlarından olan ve küresel bir medya holdingini işleten Rupert Murdoch’un News Corp’u gibi az sayıda büyük yayıncı bundan faydalanacak.
Google da aynı yolda: Holdinglerin istediği oluyor
Avustralyalı gazeteci Bernard Keane, müzakerelerde sosyal medya devinin elinin güçlendiğini belirterek “Facebook kazandı, News Corp ve Nine’ın da istediği gibi, gazetecilik kaybetti” ifadesini kullandı.
Avustralya’da gazetecilik dâhil medya alanındaki derneklerin çatı kuruluşu olan Medya, Eğlence ve Sanat İttifakı (MEAA), Google’ın da benzer bir yola girdiğine ve bundan en çok küçük haber kuruluşlarının zarar gördüğüne dikkat çekti.
Avustralya’daki yasa gündeme gelince Google, önce Facebook gibi rest çekmiş ve haber yayıncılarını arama sonuçlarından tamamen çıkarabileceğini duyurmuştu. Ancak ardından bu radikal yönteme başvurmamış ve bunun yerine birçok haber yayıncısıyla tek tek lisans sözleşmeleri imzalamıştı.
Basın özgürlüğü savunucuları, Fransa gibi birçok ülkede de gözlenen bu gidişatın, dijital platformların ve dev medya holdinglerinin çıkarına olduğunu vurguluyor. Onlara göre küçük yayıncıları da içeren bağımsız habercilik ise bu süreçte koruma altına alınmadığı gibi, yeni denklemin tamamen dışında bırakılıyor.
