7 Haziran seçimleri, gazetecilik mesleği açısından da ilginç bir tabloyu ortaya çıkardı: Adaylığa soyunan toplam 53 gazeteciden 15’i milletvekili seçildi. Yeni yasama döneminde görev yapacak “gazeteci-yazar” sayısında rekor kırıldı…
Önceki dönemlerde şahit olmuştuk: Melda Onur ve Sırrı Süreyya Önder gibi, gazeteci veya yazarlık geçmişi olan milletvekillerinin bir kısmı, farklı neşriyatta fikir yazıları yazdı.
Dünyada da seçilmişler, zaman zaman gazetelere fikir yazısı yazar. Burada önemli olan, her yazıda kişinin siyasi kimliğini (hangi partiden milletvekili olduğu gibi) belirtmek.
Ancak Türkiye’de aktif gazeteciliği, daha doğrusu köşelerini bırakmayan ve siyasi kimliğini belirtmeden yazan isimler çoğunlukta. Hatta bazıları, Meclis’ten doğrudan gazete köşelerine transfer oluyor. Diktatörlükler hariç, dünya basınında benzer örneklere rastlanmıyor.
Meclis’e yeni giren Utku Çakırözer ve Enis Berberoğlu gibi pek az doğru örnekte olduğu gibi, siyasete girmeden önce mesleği bıraktığını açıklayan gazeteci pek yok.
Oysa aktif siyaset ile gazetecilik, tanım ve doğası itibariyle birbiriyle çelişiyor.
Gazetecinin görev, hak ve ilkelerine göre ahlâkî açıdan da. Asıl sorun, yayın organlarının kendi basın meslek ilkelerini kamuoyuna açıklamaması.
The New York Times, BBC, Guardian gibi yayın organları, hem mesleğin, hem kurumun bütünlüğünü korumak açısından sınırı net çiziyor: Gazeteci siyasete karışamaz! Bırakın aday olmayı, bir parti için kampanya yapamaz, adayları öne çıkaramaz, seçim yarışında yakasına rozet bile takamaz…
VEKİL KÖŞECİLER
1990’lardan 2000’lerin başına kadar Genelkurmay’la haşır neşir olmakla eleştirilen, askerin sözcülüğünü yaptığı için haklı olarak bağımsızlığı/tarafsızlığı sorgulanan gazeteci çoktu.
Ancak son 10 yılda, alenen bir siyasi partinin temsilcisi olup “gazetecilik” yapmak, “normal” sayılmaya başlandı.
Geçen dönem olduğu gibi bu dönemde de CHP’den seçilen, Ergenekon davasında yargılanan ve hapis yatan Mustafa Balbay, 2011 seçimlerinde CHP’den aday gösterilerek Meclis’e girdi. 2015’te tekrar aday olan Balbay, Cumhuriyet’teki günlük köşe yazılarına devam ediyor…
AKP milletvekili Mehmet Metiner, gazetecilikle siyaset arasında sınırı belirsiz olan, neticede her ikisini bir arada icra edenlerden. Birtakım İslamcı dergilerin yayın yönetmenliğinden Tayyip Erdoğan’ın Refah’ta il başkanlığı ve büyükşehir belediye başkanlığı dönemlerinde “danışman”lığına terfi eden Metiner, 2011’de AKP Adıyaman milletvekili seçildikten sonra
Star gazetesinde köşe sahibi yapıldı. 2015’te tekrar seçilen Metiner, sadece iktidarın propaganda gazetesinin değil, televizyon kanallarının da kadrolu yorumcusu…
Şamil Tayyar, gazetecilikten siyasete yatay geçiş yapanlardan. Ergenekon davası hakkında yazdığı kitap nedeniyle 2007’de 1 yıl 8 ay hapis cezası alan dönemin Star gazetesi Ankara temsilcisi, 2011’de Gaziantep milletvekili olarak AKP’den seçildi. 25. Dönemde yine Gaziantep milletvekili seçilen Tayyar, Meclis’ten ziyade Star gazetesindeki köşesinde siyaset
yapmasıyla ünlü.
Yurt gazetesi yazarı Eren Erdem de CHP milletvekili seçilmesine rağmen köşesini bırakmış değil. Bu anlamda sert eleştirdiği AKP’li meslektaşlarıyla aynı pozisyonda.
REİS’İN ADAMLARI
Gazeteciden vekil olur da damat-patrondan olmaz mı? Tayyip Erdoğan’ın damadı Berat Albayrak, 2007’de Çalık Holding’in CEO’su seçildi. Onun yönetimindeki Çalık’ın, TMSF’nin el koyduğu Sabah-ATV’yi alması tartışmalara neden oldu. Berat Bey, CEO’luktan 2013’te ayrıldı ve bu sefer Sabah’ta köşe yazarı olarak Merkez Bankası yönetimini eleştiren yazılar yazdı. 7
Haziran’da milletvekili seçilen Albayrak’ın “ekonomi bakanlığı”na aday olacağı konuşuluyor. Ancak milletvekili seçildikten sonra köşesine devam edecek mi, orası meçhul.
Markar Esayan da çiçeği burnunda vekil gazetecilerden. 2013’ten itibaren Yeni Şafak’ta yazan Esayan, AKP milletvekili olarak seçildikten sonra da köşesine aynen devam etmekte beis görmeyenlerden.
Gazetecilik ve akademisyenlikten siyasete terfi eden Yalçın Akdoğan, Başbakan yardımcılığı yaparken Star’a “akademisyen kimliğiyle” yazdığını öne sürse de iktidar partisi ve Erdoğan propagandası yapmasıyla tanınıyor. Kaldı ki köşesinde “Başbakan Yardımcısı” diye bir ibare kullanmadı. Yeni Meclis’e seçilen Akdoğan, şimdilik “akademik” yazılarına ara verdi ama kim
bilir? Kaldığı yerden devam etmesi için önünde engel yok, destek var…
‘Maaş alıyorlarsa açıklasınlar’
Aidan White- Etik Gazetecilik Ağı (EJN) Direktörü
Tam zamanlı siyasete atılan gazeteci, sınırı aşmıştır. Artık bağımsız gözlemci değildir, siyasi emelleri vardır. Bu kişiler bize siyaseten savunduklarını söylemekle yükümlüdür. Seçilmiş olarak, seçmene ne yapacaklarını anlatmaları gerekir. Ancak bunu, gazeteci olarak yapamazlar. Medyada yazdıkları, göründükleri her sefer, siyasi pozisyonlarını belirtmeleri şarttır. İnsanlar, hangi şapkayla konuşulduğu belli değilse, şefafflık yoksa, ne dendiği konusunda bir yargıya varamaz. Ayrıca gazetecilikten para kazanılıyorsa bunun da mutlaka açıklanması gerekir. Aksi, halkı kandırmak olur.
‘Konuk yazar olabilir’
PINAR TÜRENÇ
BASIN KONSEYİ BAŞKANI
Geçmişte ve günümüzde birçok gazeteci, siyasette aktif şekilde rol aldı. Ancak kamu yararı için görev alan gazetecilerin bazısı, gazeteci olduklarını zaman zaman unuttu.
Henüz herhangi bir partiden aday olmadan bile, kendisini ön plana çıkarmak, yani makam elde edebilmek için bazı gazetecilerin parti sözcülüğü yaptığı bilinmekte.
Milletvekillerinin basın meslek ilkelerini ihlâl etmeden gazetecilik yapması, demokrasinin tam olarak yerleştiği ülkelerde olabilir. Şimdilik bu durumun Türkiye için ütopyayı aşmadığını düşünüyorum.
Milletvekili seçilen gazeteciler sadece özel durumlarda gazetelerde konuk yazar olarak fikrini beyan etmesinde sakınca görmüyorum.
TÜRKİYE GAZETECİLERİ HAK VE SORUMLULUK BİLDİRGESİ:
Gazeteci, devlet başkanından milletvekiline, iş adamından bürokratına kadar haber kaynağı olarak da kabul edilen kişi ve kurumlarla iletişimini ve ilişkisini meslek ilkelerini gözeterek yürütür.
Gazeteci ve yayın organı, her ne nedenle ve her ne biçimde olursa olsun, taraf oldukları bir olaydaki konumlarını kamuoyuna açıkça belirtmelidir. Yayın organı yahut yorumcu, siyasi, ekonomik ve toplumsal tercihlerinin doğrultusunda yayın yapabilir. Bu durumda bu tavır açıkça ortaya konulmalı, ayrıca yorum ile haber-olay ayrımı kesin biçimde yapılmalıdır.
Gazeteci olmayanlar: Bir yayın organında, sürekli veya zaman zaman, gazetecilik kapsamına giren alanlarda faaliyet gösterenlerin asıl sıfatları, asli işleri uygun şekilde belirtilmeli, kamuoyu onların temel konumu hakkında bilgilendirilmelidir.
GAZETECİ VEKİLLER
AK Parti
Aydın Ünal, Ankara 2. bölge, 5. Sıra
Şamil Tayyar, Antep, 3. Sıra
İsmet Uçma, İstanbul 1. bölge, 7. Sıra
Hüseyin Yayman, İstanbul 1. bölge, 14. Sıra
Markar Eseyan, İstanbul 2. bölge, 12. Sıra
Tülay Kaynarca, İstanbul 3. bölge, 6. Sırada
Mehmet Metiner, İstanbul 3. bölge, 12. Sıra
Hüseyin Kocabıyık, İzmir 1. bölge, 4. Sıra
Muhsin Kızılkaya, Mersin, 3. Sıra
CHP
Utku Çakırözer, Eskişehir, 2. Sıra
Barış Yarkadaş, İstanbul 1. bölge, 4. Sıra
Enis Berberoğlu, İstanbul 2. bölge, 7. Sıra
Eren Erdem, İstanbul 3. bölge, 6. Sıra
Tuncay Özkan, İzmir 1. bölge, 3. Sıra
Mustafa Balbay, İzmir 2. bölge, 4. Sıra
HDP
Sırrı Süreyya Önder, Ankara 1. bölge, 1. Sıra
Ertuğrul Kürkçü, İzmir 1. bölge, 1. Sıra
Mithat Sancar, Mardin, 1. Sıra
Yurdusev Özsökmenler, Van, 3. Sıra
MHP
Milliyetçi Hareket Partisi’nden aday olan sekiz gazeteci ve yazardan hiçbiri TBMM’ye giremedi.
