Teknolojinin gelişmesi yüzyıllar boyunca olduğu gibi günümüzde de gazetecilik yapma biçimlerini temelden etkiliyor. Haberin üretim, dağıtım ve tüketim alışkanlıklarının değişmesi haber merkezleri ve gazetecilerin farklı pratiklerle ortak paydada buluşmasını sağlıyor. Günümüzde gazetecilerden web tasarım, kodlama, veri okuryazarlığı, görselleştirme teknikleri, SEO, görüntü ya da ses dosyası düzenlemeyi bilmesi bekleniyor. Böylece gazetecilik tekil bir alan olmaktan çıkıp çok çeşitli yetenek ve pratiklere sahip bir mesleğe dönüştürüyor. Gazeteciliğin farklı alanlarla kurmaya başladığı etkileşimi araştırdık.
ABD’de 1.080 gazeteciyle yapılan bir anket çalışması gazetecilikteki dönüşümü gözler önüne seriyor. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi (AHBVÜ) İletişim Fakültesi Dr. Araştırma Görevlisi Bilge Narin’in aktardığı bu anketin sonuçlarına göre 1970 ve 1980’li yıllarda gazeteciler ekonomi, tarih, İngilizce, hukuk ve işletme gibi alanlara ilgi duyarken; günümüzde teknolojik becerilere sahip olmak için gerekli eğitimlere ihtiyaç duyduklarını belirtiyorlar.
Teknolojik becerilerin yanında niş alanlarda uzmanlık, “yavaş gazetecilik” örnekleri ve derinlemesine dosya çalışmaları da bu dönüşümün bir parçasını oluşturuyor. Değişen gazetecilik pratikleri gazetecilik eğitimini de etkiliyor. Narin, gazetecilikte dönüşüme uyum sağlamak amacıyla akademideki çalışmaları şöyle anlatıyor:
“AHBVÜ İletişim Fakültesi olarak Drone İnsansız Hava Aracı Eğitim Merkezi kuruyoruz. Öğrenciler İHA0 pilotu eğitimini seçmeli ders olarak alacak. İHA1 pilotu eğitimi ise üniversite dışına da açık kurs olacak. Benim yürüttüğüm gazeteciler için kodlama becerilerine yönelik iki dersimiz var. Tabii sadece bizimle sınırlı değil. Çok sayıda iletişim fakültesi VR laboratuvarları ve Yeni Medya Araştırma ve Uygulama Merkezleri kuruyor. Burada altını çizmem gereken nokta ise her kod öğrenen, her drone uçuran öğrencinin hayatının kurtulmayacağı. Bunlar birer uzmanlık alanı.”
Narin’e göre gazetecilikte yapısal pek çok sorun devam ederken; teknoloji ve yeni teknolojik araçlar gazeteciliği etkiliyor, dönüştürüyor, katkı sağlıyor. Veri gazeteciliği, drone gazeteciliği, mobil gazetecilik (MoJo), programcı gazeteciler (programmer journalists) gibi yeni alanlar açıyor.
Ortak payda: Teknoloji
Gazeteciliğin belirgin olarak bilgisayar mühendisliğiyle iç içe geçtiğini söyleyen Narin, coğrafi bilgi sistemleri ve dijital haritacılığın da gazetecilere ve gazetecilik öğrencilerine katkı sağladığını ifade ediyor.
Uzaktan yakından alakası yok diyeceğimiz alanlar, teknolojik gelişmeler sayesinde bir araya geliyor. Bir mimarın veriyle çalışması sonucunda başarılı veri gazeteciliği örnekleri ortaya çıkabiliyor.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR – GAZETECİLİĞİN YENİ ALANLARINDA UZMANLAŞMAK İÇİN ÜCRETSİZ DERSLER TGS AKADEMİ’DE
İstanbul Teknik Üniversitesi’nde lisans ve yüksek lisans eğitimini tamamlayan mimar Bilge Kobaş, doktora programına Münih Teknik Üniversitesi’nde “veriyle tasarlanan sürdürülebilir kentler” üzerine devam ediyor. Kobaş, “İstanbul’a her geçen yıl Arap ülkelerinden gelen turistlerin sayısı gerçekten artıyor mu yoksa bize mi öyle geliyor?” demekle kalmıyor, İstanbul’a gelen turistlerin herkese açık olarak yaptığı sosyal medya paylaşımlarının verilerini görselleştirerek bu soruya yanıt arıyor.
“Bütün mimarlık kariyerimde veri hep vardı” diyen Kobaş, yeni bir proje üzerinde çalışmaya başlamadan önce mevcut verileri incelediğini, yapacağı tasarımı veriler çerçevesinde ortaya koyduğunu söylüyor ve ekliyor:
“Daha önce hayata geçirilmiş işlerin nasıl sonuçlar çıkardığını biliyorsan bu bilgiyi kullanmadan yeni bir şey yapmak anlamsız. Gazetecilik de böyle. Haber konusu yeni mi, insana dokunan tarafı ne, daha önce konuyla ilgili neler yapıldı diye geçmişe dönüp bir bakarsın. Gazeteciler bugüne kadar babalarından duyduklarını yazmadı, veriyle çalıştı. Yapılacak işi, veriye dayandırmak gerek. İçgüdüyle hareket edemezsin.”
Büyük Veri ile hızlanan dönüşüm
Günümüzde veriyi bulmak, indirmek ve paylaşmak hem hızlı, hem kolay. Gazetecilerinin düşünme tarzı da buna göre şekilleniyor. Kobaş’a göre veri gazeteciliğinin günümüzdeki konuma ulaşmasının sebebi internetin yaygınlaşması ve “Büyük Veri” üzerinde çalışıyor olmamız.
19. ve 20. yüzyıldan iki veri görselleştirme örneğini 21. yüzyıldan örneklerle karşılaştırarak bitirelim:
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR – ETKİLEŞİMLİ HARİTADA VERİ GÖRSELLEŞTİRME
