Milli Eğitim Bakanlığı ve Avrupa Birliği’nin eğitimde toplumsal cinsiyet eşitliği standartlarını geliştirmek amacıyla gerçekleştirdiği projenin sonuç raporuna göre öğretmenler toplumsal cinsiyet rollerini pekiştiriyor, kız ve erkek öğrencilere farklı roller atfediyor ve farklı beklentiler sergiliyor.
Proje kapsamında Erzurum, Batman, Samsun, İzmir, Malatya, Şanlıurfa, Karaman, Mardin, Trabzon ve Sivas illerinde 40 pilot okul seçildi. Okullarda öğretmen, öğrenci ve velilerle görüşmeler yapıldı, ders kitapları incelendi.
Elde edilen sonuçlara göre, toplumsal cinsiyet eşitliği ve özellikle eğitimde toplumsal cinsiyet eşitliği konusu çalışmaya katılan birçok eğitimci arasında bilinen ve ihtiyacı hissedilen bir konu değil. Hatta öğretmenlerin ders sırasında kullandıkları dil, sınıf içi davranışları ve ders işleme yöntemleri geleneksel cinsiyet rollerini pekiştirir özelliklere sahip.
Okul müdürleri hep erkek
Okullarda karar alma pozisyonlarındaki yöneticilerin büyük çoğunluğu erkek ve bu durum kadın eğitimciler tarafından da içselleştirilmiş durumda. Kadın öğretmenlerin yönetici pozisyonlarına talip olmama nedenleri ise, kadınların aile içindeki ek sorumlulukları, halen bu pozisyonlarındaki erkek egemenliği ve adaylıklarını yüreklendirecek ortamın olmaması gibi faktörler.
Ders kitaplarında kadın erkek dengesi yok
Proje kapsamında, 14 öğretim programı ve 82 ders kitabı da incelendi. Yapılan inceleme sonunda şu sonuçlara ulaşıldı:
- Kadın ve erkek karakterler arasında sayısal bir denge yok.
- Sadece okul ortamları resmedilirken kız ve erkek çocukları eşit sayıda yer almakta.
- Mesleklerin cinsiyete göre dağılımında, adlandırmada, kadın ile erkeğin özel ve kamusal alanda temsilinde, kız ve erkek çocuklar ile kadın ve erkeklere atfedilen eylemlerin sayısında ve dağılımında dengenin gözetilmediği açık.
- Özellikle görsellerde daha yoğun olarak cinsiyetçi ayrım yapılmakta. Matematik ve fen bilgisi ders kitaplarında verilen örnekler, soru ve problemler cinsiyetçi kalıp yargıları güçlendirir nitelikte.
Eğitim politikaları değiştirilmeli
Raporda, mevzuat ve politika belgelerinin toplumsal cinsiyet eşitliğine duyarlı olması gerektiğine denilerek şöyle denildi:
“Toplumsal cinsiyet eşitliği konusunun, Türkiye’de eğitim politikalarını oluşturan belgelerde bütüncül ve sistematik bir strateji çerçevesinde yer almadığı veya kendi başına bir stratejik politika hedefi oluşturmadığı tespit edilmiştir.”
MEB politikaları eşitsizliği derinleştiriyor
Eğitim-Sen Merkez Kadın Sekreteri Ebru Yiğit Türkiye’de toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin tesadüf değil eğitim politikalarının bir sonucu olduğunu söyledi: “Ders kitapları Talim Terbiye’nin onayı ile çıkıyor. Her yıl kitaplarla ilgili raporlar yazıyoruz. Kitapların sorunlu olduğunu söylüyoruz. Ama bize kulak tıkıyorlar. Örneğin geçtiğimiz yıllarda 4. sınıf ders kitaplarında kız çocuklarının evlendirilmesi, kocaya itaat etmesi, eğer itaat etmiyorsa ölümü hak ettiği yönünde ifadeler vardı. Biz bu kitabın toplatılmasını istedik ama MEB kabul etmedi. 19. Eğitim Şûrası’nda okul yönetimlerinde eşitliğin sağlanması için kadın kotası konulmasını istedik. Önerimiz oylamaya bile sunulmadan reddedildi.”
Bakanlığın eğitim sendikalarını duymazdan gelirken Avrupa Birliğine veriler sunmasını ‘iki yüzlülük’ olarak nitelendiren Yiğit, “Bakanlık bir an önce sendikalarla, özellikle kadın sendikacılarla çalışmaya başlamalı” dedi.
542 kadın eğitimciye liderlik eğitimi
Proje kapsamında pilot okullarda yapılan çalışmalar sonunda “Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Sertifika Programı” geliştirildi. Milli Eğitim Bakanlığı ve STK temsilcilerinden oluşan çalışma grubu tarafından yapılan programda yaklaşık 6 bin eğitimcinin toplumsal cinsiyet eşitliği konusunda bilgilenmesi sağlandı. Ayrıca kadın öğretmenlerin onları yönetici pozisyonlarına taşıyacak yetkinlikleri kazanması ve öğrencileri için rol model olması hedefi doğrultusunda 542 kadın eğitimci ile “Kadın Öğretmenler İçin Liderlik ve Girişimcilik Eğitimi” yapıldı.
