Yaz kış, gece gündüz demeden haber peşinde koşarlar, sorularını beğenmeyen siyasetçiler tarafından azarlanır, upuzun çalışma saatlerine rağmen işlerini layıkıyla yapmaya çalışırlar. Medya sektörünün emekçileri muhabirler kimdir?
Siz ne düşünüyorsunuz bilemiyorum ama bence medya sektörünün en kıymetli işini yapanların başında muhabirler gelir. Muhabir olmasa ‘haber’ nasıl yapılırdı ki? Bir haberi köşe yazarından ya da televizyon programlarında ahkâm keserek muhabir maaşının en az beş katını alan ‘kanaat önderi’nden mi öğrenecektiniz? Bunu gerçekten tercih eder miydiniz?
En klişe tanımıyla muhabir, “Kamuoyunu bilgilendirmek üzere, ekonomik, siyasal, kültürel, sportif, adli olaylarla ilgili bilgileri toplayan ve yayınlanmaya hazır hale getiren” kişidir. Ancak detaylara inince muhabirliğin tanımı kadar basit olmadığını anlarsınız. Gelin muhabir kimdir, ne iş yapar detaylarıyla anlatayım:
- Siz bir depremden, yangından, terör saldırısından yani her türlü felaketten kaçarken, o felakete doğru gitmek zorunda olan kişi muhabirdir.
- İyi ihtimalle günde 10-12 saat, genelde de haftada altı gün çalışan medya emekçisidir. Haftalarca izin kullanmayan muhabir vardır, bu bir şehir efsanesi değildir.
- Yoğun çalışma temposuna rağmen tek gün izin yapabildiğinden, vaktini nasıl geçireceğini bilemez, genelde de tüm gün uyur.
- Bir muhabirden her sabah gündem toplantılarında yeni haber önermesi beklenir. Tabii bu, her önerdiği haberin kabul edileceği veya tarafından yapılacağı anlamına gelmez. Önerdiği haber, haber müdürü tarafından diğer muhabir arkadaşına da verilebilir.
- Kurumunun yayın politikasını sanki muhabir belirliyormuş gibi sokakta insanlar tarafından acımasızca eleştirilir. Birçok muhabir kurumunun yayın politikasını onaylamasa da hayatını idame ettirmek için işine devam etmek zorundadır. O yüzden, sokakta bir muhabir gördüğünüzde küfretmeyin, küfredilmesine izin vermeyin. O bunu hak etmiyor.
- İdeal şartlarda muhabirden bir alanda uzman olması beklenir. Ancak Türkiye şartlarında, sabah Başbakan takibi yapan muhabirin, öğlen semt pazarında sebze meyve fiyatlarının artışı ile ilgili bir haber yapması normaldir. Bu durumdan nasibini en çok İstanbul muhabirleri alır.
- Her daim ulaşılabilir olmak zorunda olduğundan beş dakika telefonunu kapatma gibi bir lüksü yoktur.
- Muhabir, bazen haberi için gerekli bilgiyi alabilmek adına saatlerce kapı önlerinde beklemek zorundadır.
- Otosansür ve baskı nedir, en iyi bilen arkadaşlarımızdır.
- Muhabir, güvenilir haber kaynaklarına sahip olmalıdır. Bir son dakika gelişmesini ilk önce onun vermesi son derece mühimdir. Bu nedenle insani ilişkilerini çok iyi tutmalıdır.
- Kısıtlı zamanda bir haberden diğerine koştururken telefonla editörünü arayıp haberini yazdırır. Zaten iyi bir muhabir daha habere gitmeden kafasında haber metnini yazan kişidir.
- Muhabirin bir siyasetçi tarafından sevilmeme ihtimali her zaman vardır. Siyasetçiler muhabirleri azarlamayı, yeri geldiğinde danışmanlarına tartaklatmayı pek sever.
- “3, 2, 1 Kayıt” dendiği an, evde hasta çocuğu mu var, sevgilisiyle mi kavga etmiş, kirayı mı yatıramamış, bunların hepsini bir kenara bırakır, haberini en iyi şekilde sunar.
- Hani sanatçılar yakını ölse ‘Show must go on’ derler ya, işte muhabir de bir haber takibindeyse kendi düğününe bile katılamama ihtimali olan arkadaşımızdır.
- Bir muhabir kimi zaman spiker egosunun kurbanı olabilir. Yayını bitirirken ‘söz yeniden merkezde’ gibi bir kapanış yaptığında stüdyodaki spiker adını telaffuz etmedi diye yayından sonra dolaylı yollarla muhabire ‘sitem edebilir’.
- Kanalların muhabir kadrosu çoğunlukla İstanbul’da olsa da ‘Ankara muhabiri’ olmak önemlidir. Tüm siyasi ve bürokratik kaynaklara en hızlı Ankara muhabirleri ulaşır.
- Muhabirin telefon rehberindeki isimleri anlamaya ve çözmeye çalışmak boşa bir çabadır. Haber takibi sırasında isimleri öyle bir kaydeder ki sadece kendi anlayabilir. İyi muhabir, telefon rehberi kalabalık muhabirdir.
- O da insandır, duyguları vardır ama muhabirin her haberde soğukkanlılığını koruması beklenir.
- Ancak yaptığı işi gerçekten sevenler muhabirlik yapabilir. Kendi tabirleriyle ‘zehir kanına işlediyse’ yaptığı işin getirdiği zorlukları kafasına takmaz.
- Muhabir sokaktan ayrılmak istemez. Masa başına geçip editör olmak ya da spiker olmak ona göre değildir.
Bonus:
- Muhabir arkadaşınız varsa asla plan yapamazsınız. Ya bir son dakika haberi patlar ve planınız iptal olur ya da ‘habere takılıp’ birkaç saat rötarlı gelir.
Şüphesiz, Türkiye’de medya çalışanları büyük baskı altında. Yaptıkları haberler nedeniyle suçlanan, yargılanan dahası hapiste olan gazeteciler var. İşte onların çoğu muhabirdir. Yine de adı anılmayan, gazete manşetlerine çıkmayan medya emekçisidir muhabir.
