Gazetecilerle haber kaynakları arasındaki ilişki, dijitalleşmeyle beraber dönüşüyor. Haber kaynakları artık Hollywood filmlerinde olduğu gibi gazetecilere karanlık arka sokaklarda bilgi sızdırmak zorunda değil. İnternet yeni araçlarla birlikte, yeni tehditleri de getiriyor. Gazetecilikte bu alanda da yeni yöntem ve ilkelerin belirlenebilmesi için süren bir çaba ilk meyvesini verdi.
İtalya’nın Perugia kentinde düzenlenen Uluslararası Gazetecilik Festivali’nde geçen yıl tartışılmaya başlayan haber kaynaklarının dijital çağda korunması meselesi; Julie Posetti, Suelette Dreyfus ve Naomi Colvin imzasıyla bu yıl yazılı bir metne dönüştürüldü. Bu kapsamda belirlenen “Perugia İlkeleri” şöyle:
1. Öncelikle, haber kaynaklarınızı koruyun. Bu yönde bir talepleri varsa kimliklerini gizleyin. Birçok ülkede gazetecilerin bu konudaki hakları, istisnai durumlar dışında (olası bir can kaybını önlemek gibi) yasal güvence altındadır. (Türkiye’deki mevzuat konusunda avukat Fikret İlkiz’in şu yazısını okuyabilirsiniz)
2. Kaynaklarınızın sizinle “ilk teması” kurabilmesi için onlara olabildiğince güvenli yollar sağlayın. Anonim ve şifreli kanallar yoluyla size nasıl ulaşabileceklerini anlatarak, bilgi vermesi muhtemel kişilere yardım edin.
Zarar vermeyin
3. Kamu yararı olan bir bilgiyi bir kurum içinden dışarıya sızdırmanın, sızdıran kişiye getireceği maliyeti göz önünde bulundurun. Haber patladığında o baskıyla nasıl başa çıkacağını önceden planlamasını sağlayın.
4. Kaynağınızın fikirleri ve tavırlarıyla ilgili kendi kanaatinize değil, verilen bilginin kamu yararı açısından değerine odaklanarak haber malzemesini teyit edin. Sağlanan bilgiyi bu şekilde muhakeme ederken, gizli kaynağın veya ihbarcının motivasyonunu değerlendirmek de onun gerçekliğini teyit için önemlidir. Bu bilginin sızdırılmasının arkasında kötü niyet olabilir mi? Veri tabanında gizli hatalar var mı?
5. Dijital savunmanızın sorumluluğunu üstlenin ve şifreleme kullanın. Şifreleme kaynağınızı tamamen korumasa da, önemli bir “ön saf” savunma mekanizması sunar.
Tehditleri anlayın, anlatın
6. Kendinize ve kaynağınıza yönelik en büyük tehditlerin ne olduğunu ve bunlara karşı kendinizi korumak için hangi adımları atmanız gerektiğini belirleyin.
7. Ne tür dijital tehditlere maruz kaldığınızı kaynağınıza da anlatın. Hassas haberler üzerinde çalışırken kaynağınızı da temel dijital güvenlik konusunda eğitin.
8. İmkan varsa ve güvenliyse, orijinal belge ve veri setlerini bütünüyle yayınlayın. Haberlerde veri setlerinin önemini takdir edin.
9. Etik, yasal ve iş hukukuna dair sorumluluklarla uyumlu olarak, kimliği gizlenen haber kaynaklarını korumak için, sizden istenmişse bu kaynakların sağladığı verileri güvenli biçimde silin.
Kuruluşlarla ilişkiler
10. Kaynaklarınızla kullandığınız dijital kasaların, hem riskli bilgilerin hem de kimlik gizliliğinin korunması için yüksek seviyede güvenlik sunduğundan emin olun.
11. Ulusal, bölgesel ve uluslararası yasal ve düzenleyici mevzuatın gizli kaynakların korunmasıyla ilgili hükümlerini iyi anlayın.
12. Gazetecilere, haber kaynaklarına ve depoladıkları bilgilere veri güvenliği sağlama konusundaki sorumluluklarını yerine getirmeleri için yayın kuruluşlarını teşvik edin. Aynı şekilde bu kuruluşlar, gazetecilere veri güvenliği konusunda rehberlik eden eğitim ve kurumsal politikalar da sunmalıdır.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR – DİJİTAL GÜVENLİKLE İLGİLİ YANLIŞ BİLDİĞİNİZ HER ŞEY
