ABD yönetimi, sansür ve gözetim için kullanılan telekom cihazlarını Mısır rejimine sattığı gerekçesiyle Kanada şirketi Sandvine’a ticarî kısıtlamalar getirdi. 5 yıl önce yayımlanan bir araştırmada Türkiye’nin de adı şirketin alıcılar listesinde geçiyordu. ABD’nin duyurusuna göre Sandvine cihazları, haberleri sansürlemek ve insan hakları eylemcilerinin iletişimini gizlice gözetlemek için kullanılıyor.
Toronto Üniversitesi’nde 2018’de yayımlanan araştırmada, Kanada’da telekom ağ ekipmanları üreten Sandvine/Procera Networks adlı şirketin geliştirdiği “derin veri analizi” (deep packet inspection) aracını satın alanlar arasında, o dönemde Lübnanlı Hariri ailesine ait olan Türk Telekom’un da ismi geçiyordu.
“Casus cihaz” diye bilinen bu araç, hedef alınmak istenen iletişim noktalarının (örneğin baz istasyonları) arasına yerleştiriliyor. Sessiz bir aracı olarak tüm verileri (konuşmalar, internet trafiği vb.) çekip bir başka adrese gönderebiliyor.
Araştırmacılar, Mısır ve Suriye’de de Kanada cihazının kullanıldığını saptamıştı. Türkiye’de cihazın, Ankara dışında özellikle Suriye sınırına yakın illerde çalıştırıldığının saptanması, gizli dinleme faaliyetinin en azından kısmen Şam rejiminin unsurlarını veya onun muhaliflerini hedef aldığı yorumlarına neden olmuştu.
Amerikan istihbaratının kitlesel gözetim programlarını ifşa ettikten sonra Rusya’ya kaçan ABD Ulusal Güvenlik Dairesi’nin (NSA) eski analisti Edward Snowden, sadece akademisyenlerin ve gazetecilerin değil, hükûmetlerin de Sandvine’ı soruşturması gerektiğini açıklamıştı.
Türkiye dâhil ismi geçen ülkelerde herhangi bir soruşturma kamuoyuna yansımadı. ABD’de ise dün bu konuda bir gelişme yaşandı. Reuters’ın haberine göre ABD yönetimi, Mısır rejimine yaptığı ekipman satışı nedeniyle Sandvine şirketine ticaret kısıtlamaları getirdi.
ABD Ticaret Bakanlığı, Sandvine cihazlarının, Mısır’da “internet trafiğinin kitlesel gözetimi, haberlerin sansürlenmesi ve siyasi aktörlerle insan hakları eylemcilerinin hedef alınması” için kullanıldığını duyurararak bu kısıtlamanın gerekçesini açıkladı.
Sandvine’ın yanı sıra, Çin’de bir üniversite kisvesi altında aslında ülkenin nükleer programı için ABD’den gizlice ekipman satın alan Chengdu Beizhan Electronics adlı şirket de son duyuruyla listeye eklendi.
ABD’nin ticarî kısıtlama listesine girmenin şirketler için önemli sonuçları olabiliyor. Her şeyden önce ABD şirketlerinin, bu listedeki şirketlere mal ve teknoloji satması yasak.
