ABD Başkanı Donald Trump’ın Osaka’daki G20 Zirvesi’nde Türk heyetini işaret edip “Hollywood setinde bu kadar güzel insanı bir arada göremezsiniz” demesi tartışma yaratırken, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’e yaptığı “sahte haber” esprisi de kendi ülkesinde sert eleştirilere neden oldu.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan başkanlığındaki Türk heyeti önceki gün Japonya’nın Osaka kentindeki G20 Zirvesi’nde ABD heyetiyle bir araya gelmişti. ABD Başkanı Trump’ın görüşmenin başında Türk heyetini işaret ederek “Hollywood setinde bu kadar güzel insanı bir arada göremezsiniz” demesi Osaka’da gülüşmelere neden olurken, Türkiye’de tartışma yarattı.
Trump, G20’de Rus mevkidaşı Vladimir Putin ile görüşürken de bir espri yaptı. ABD Başkanı’nın, ülkesinin en büyük rakiplerinden birinin devlet başkanına kendi ulusal medyasını şikayet etmesi ve “sahte haberlerden” dert yanması eleştirilere neden oldu.
Washington Post’un medya köşe yazarı Margaret Sullivan’ın “Trump’ın Putin’e gazetecilere ortadan kaldırmak konusunda espri yapması Amerika’ya ihanettir. Bunu gözardı etmek de ihanettir” başlıklı yazısını aktarıyoruz:
“Başkan Trump son birkaç haftadır New York Times gazetesini hoşuna gitmeyen doğru bir haber yayımladığı için ‘fillen ihanet içinde olmakla’ suçluyor. Söz konusu haberde ABD’nin ‘Rusya’nın elektrik şebekesine sızma çabalarını hızlandırdığı’ bildirilmişti.
Bu arada Trump, tanınmış bir derginin gazetecisinin ortaya attığı muteber bir tecavüz suçlamasıyla karşı karşıya. Kendisi ise böyle bir şey yaşanmadığını savundu ve söz konusu gazeteci kadının ‘tipi olmadığını’ söyledi.
‘Skandallar hissizleştirdi, artık umursamıyoruz’
Trump’ı kuşatan öfke ve skandalların sürekli sağanağı altında hissizleşmiş ABD Kongresi ve birçok Amerikalı artık bunları hiç umursamıyor gibi.
Bu yüzden ABD başkanı ile Rus lider Vladimir Putin arasında cuma günü yaşananların herhangi fark yaratacağını veya birilerinin fikrini değiştireceğini düşünmek için kesinlikle hiçbir sebep yok.
Ama olmalı.
Osaka’daki G20 zirvesinde başkan ile birlikte seyahat eden Bloomberg News muhabiri Jennifer Jacobs’a göre Trump, gazetecileri hor görmek konusunda ‘Putin ile kişisel bir bağ kurdu.’ Jacobs, iki lider arasındaki sohbeti şu şekilde aktardı:
‘Kurtul onlardan (gazetecilerden). Sahte haber çok güzel bir terim değil mi?’ diye sordu Trump. ‘Rusya’da böyle bir sorun yok ama bizde var.’
‘Bizde de var,’ diye İngilizce yanıt verdi Putin, ‘Aynısı var.’
Gazeteciye göre bu sözlerin ardından iki lider ‘kıkırdadı.’
‘Sindirilmiş medya, haberi görmezden geldi’
Bu sohbet, ABD’nin Annapolis şehrindeki Capital Gazette’in yazı işlerinde gerçekleşen, beş çalışanın öldüğü katliamın ilk yıldönümünde gerçekleşmiş olması Trump’ın aklına hiç gelmemiş olmalı. Herhalde kurmayları da bu korkunç olayı ABD yönetimi için yersiz buldular ki ona hatırlatmadılar.
Tecavüz suçlaması da Trump’ın itibarına bir zarar vermiş görünmüyor.
Sindirilmiş medya bu haberi büyük ölçüde görmezden geldi. Pazar gecesi yayımlanan haber programlarında bu suçlamadan neredeyse hiç bahsedilmedi. (ABD’deki büyük gazeteler arasında sadece Washington Post bu haberi birinci sayfadan gördü . Gazete aynı zamanda bu konuda sert bir başyazı da yayımladı.)
Çoğumuz olmasa bile birçoğumuzun tepkisi şöyle özetlenebilir: Onun nasıl bir insan olduğunu zaten biliyoruz. Niye bu suçlama önemli olsun ki?
Sonuçta bu kişi, cinsel istismarcı olmakla övündüğü ses kaydını ‘soyunma odası sohbeti’ diye açıklayan biri. (Bir düzineden fazla kadın daha onu cinsel tacizle suçluyor.)
Cemal Kaşıkçı hatırlatması
Trump basına hiç saygı duymamasını gizlemeye çalışmadı bile. 2016 başkanlık kampanyasının temel mesajlarından biri buydu. Aslında bu, öyle görünüyor ki en az ateşli takipçileri açısından cazibesinin bir parçasını oluşturuyor.
Washington Post köşe yazarı Cemal Kaşıkçı’nın İstanbul’daki Suudi Arabistan konsolosluğunda geçen ekimde öldürülmesinde Suudi hükümdar Muhammed bin Salman’ın (MBS) oynadığı rol konusunda Trump pek fazla endişe bildirmedi. G20’deki ‘aile fotoğrafında’ MBS ile samimi pozlar verirken bir yandan da gazetecileri hapsettirmesiyle tanınan Türkiye’nin güçlü adamı Recep Tayyip Erdoğan ile onun arasında durdu.
Ama gelin başkanımızın haber medyası hakkındaki son sözlerini bir bağlama oturtalım. Putin basın özgürlüğünün doğrudan bir düşmanıdır. Bu alanda dünyanın en kötülerinden biridir.
Columbia Journalism Review’a göre Rusya’da 1992’den beri 59 gazeteci öldürüldü. Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi’nde gazetecilerin güvenliği açısından Rusya son sıralardadır. (ABD utanç verici bir şekilde listede iyice geriledi, artık ilk 50’ye ancak girebiliyor.)
Cuma günkü aynı G20 oturumu sırasında Trump, muhtemelen en sevdiği otoriter lidere, Rusya’nın seçimlerimize müdahale etmesi konusunda da sululuk yaptı.
Seçim özgürlüğü ve özgür basının rolü
Aşırı yorumlardan kaçınan bir haber kuruluşu olan BBC bile bakın bu kısmı nasıl özetlemiş: ‘ABD Başkanı Donald Trump, Rusya lideri Vladimir Putin ile toplantısı sırasında ABD seçimlerine Rus müdahalesini hafife alıyor gibi göründü. Trump sırıtarak parmağını Rus lidere doğru salladı ve ‘Lütfen seçimlerimize karışma’ dedi.’
BBC’ye göre bu toplantı, ABD özel savcısı Robert Mueller’ın 2016 başkanlık seçimlerine Rus müdahalesiyle ilgili soruşturmasını tamamlamasından beri iki liderin ilk yüz yüze görüşmesiydi. ABD istihbarat servislerinin görüşleriyle mutabık olan soruşturma raporu, Rusya’nın devlet destekli siber saldırılar ve sosyal medyada dezenformasyon kampanyaları yürüterek ABD seçimini Trump’ın kazanması için müdahil olduğu sonucuna varmıştı.
Yani eğip bükmeden söylemek gerekirse Trump, Amerikan demokrasisinin iki temel unsuru konusunda yabancı bir hasımla şakalaşıyordu: Seçim güvenliği ve özgür basının rolü. Bunun üstüne bir de basını mı ihanetle suçluyor?
Kendisine Amerikalı diyen herkes Trump’ın Osaka’da yaptığından iğrenmelidir.
Birçok insanın böyle hissetmeyecek olması ise temel değerlerimize, neredeyse Trump’ın bizzat yaptığı ve yapmaya devam edeceği şeyler kadar ciddi bir ihanettir.”
