Reuters Enstitüsü’nün yaptığı araştırmaya göre Türkiye, dezenformasyon ve sahte haberin en çok görüldüğü ülke. Ayrıca internette siyasi görüşlerini açıklamaktan en çok Türkiye’deki kullanıcılar çekiniyor. Sebep ‘yetkililerle sorun yaşama’ ihtimâli.
Oxford Üniversitesi Reuters Enstitüsü 2018 ‘Dijital Haberler Raporu’nu Londra’da düzenlenen bir panelle kamuoyuna duyurdu. Araştırma, sene başında Türkiye’nin de aralarında bulunduğu 37 ülkeden 74 bin haber tüketicisi ile yapılan online ankete dayanıyor. Raporun bu seneki odak konuları sosya medya ve mesajlaşma, haber için ödeme, dezenformasyon ve marka güvenirliği. Öne çıkan bulgular şöyle:
Sosyal medyaya güven sarsıldı
– Haber için sosyal medya kullanımı dünya çapında düşüşte. Rapor, bunun başlıca nedenini Facebook’un değişen algoritması ve kullanıcıların kişisel bilgilerin gizliliğinden duyduğu endişe olarak gösteriyor. Buna karşılık WhatsApp, Instagram ve Snapchat gibi alternatif platformlar yükselişte.
– Türkiye’de kullanıcılar whatsapp’ı (%30) haber paylaşımında daha güvenli buluyor. Twitter ve Youtube kullanımının ise geçtiğimiz seneye oranla önemli oranda arttığı anlaşılıyor.
Sahte haber endişe kaynağı
– Katılımcıların yarısından fazlası (%54) sahte haber konusunda endişeli. Brezilya (%85), İspanya (%69) ve ABD (%64) sahte haber konusunda ciddi bir endişe duyarken, yakın dönemde sorunsuz seçimler geride bırakan Almanya (%37) ve Hollanda’da (%30) bu oran çok daha düşük.
– Katılımcılar sahte haber konusunda yayıncıları (%75) ve platformları (%71) sorumlu tutuyor ve çözümün bu iki alanda olduğuna işaret ediyor.
– Türkiye en çok sahte haberle, bir diğer deyişle en çok “uydurma” haber ile karşılaşan ülke (%49).
Abonelik artıyor, geleneksel markalar önemli
– Kaliteli gazetecilik adına gelişmeler olumlu, kullanıcılar birçok ülkede online habere para ödüyor. Geçen seneye oranla en çarpıcı artış İskandinav ülkelerinde. ABD’de de Trump sonrası dijital abonelik trendi devam ediyor, bağış ve bağış bazlı abonelikler giderek popülerleşiyor.
– Katılımcılar geleneksel haber mecralarını djitalde doğmuş ya da taraflı haber mecralarına göre daha güvenilir buldu.
– Televizyon birçok kullanıcı için halen en önemli haber kaynağı olsa da özellikle kamu yayıncıları genel izleme oranlarındaki düşüş karşısında genç kuşağı yakalayabilme çabasında.
Türkiye: Özgür yayıncılık dijitalde
Raporun Türkiye sayfasında basın özgürlüğünün giderek kötüleştiği üzerine önemli bulgular paylaşılmış. Son birkaç yılda gazetecilere yönelik artan baskılara, internet yayıncılığını kısıtlayıcı yeni kanunlara ve Doğan medya grubunun satışına özellikle vurgu yapılmış. Journo’nun da aralarında bulunduğu dijitalde doğmuş markaların özgür yayıncılık yapmaya devam ettiği belirtilmiş:
“Geleneksel medyanın ötesinde, az sayıda dijitalde doğmuş markalar özgür yayıncılık yapmaya devam ediyor ve alternatif bakış açısı sunuyor. Bunlar OdaTV, T24, Diken, Duvar, Bianet, Medyascope TV, Ahval News, Journo ve ArtıTV. Ancak, henüz sürdürülebilir bir gelir modelleri ve deneyimli full time muhabiri karşılayacak bütçeleri yok.”
Haberde Fox birinci
Türkiye özelinde haberlere erişim için en çok tercih edilen geleneksel mecralar sırasıyla Fox TV, CNN Türk, NTV, Hürriyet, TRT ve Sözcü olurken; online mecralarda bu sıralama CNN Türk, Hürriyet, Mynet, NTV ve Sözcü şeklinde.
Raporun genelinde gözlemlendiği gibi, Türkiye’de de haber için sosyal medya kullanımında düşüş var. 2016’dan (%73) 2018’e (%66) yüzde 7’lik değer kaybı söz konusu. Haber en çok WhatsApp’ta (%30) paylaşılmaya devam ediyor, akıllı telefonlar da (%72) Türkiye’de habere en çok ulaşılan araç.
Habere güvene gelince… Rapora göre son üç yılda Türkiye’de habere güven giderek azaldı. Öyle ki, ilk defa güvensizlik oranının (%40) güvenden (%38) daha yüksek çıktığı görülüyor. Bunun da medyadaki kutuplaşmayı gözler önüne serdiği ifade ediliyor.
Raporun tamamı için: http://www.digitalnewsreport.org/
