Stanford Üniversitesi’nde geliştirilen ve yapay zekâ teknolojilerini kullanan yeni bir medya analiz uygulamasını test ettik. ABD’deki haber kanallarında son 10 yılda yayımlanan tüm görüntü, ses ve metinleri saniyeler içinde tarayabilen Stanford Cable TV News Analyzer’ın verilerine göre bu programlarda, 2010-2019 döneminde Türkiye’den giderek daha fazla bahsedilir oldu. Ancak bu yıl ABD’deki bu ilgide ani bir düşüş yaşanıyor.
Stanford Cable TV News Analyzer uygulaması, 2010’dan beri ABD’deki haber kanallarında yayımlanan programları, derin öğrenme teknolojisiyle analiz edebiliyor. Kablolu yayın yapan CNN, Fox News ve MSNBC gibi televizyonlarda 10 yıldır yayımlanan 270 bin saatlik görüntü ve sesler, bu yeni araç sayesinde taranabiliyor.
Yapay zekâ ile yüzleri tanıyabilen uygulama, konuşmalardaki sözleri ve ekrandaki yazıları da saptayabiliyor. Böylece örneğin bir kişinin belirli bir tarihte haber kanallarında kaç saniye görüldüğü veya bir konudan en çok ne zaman bahsedildiği kolayca öğrenilebiliyor. Programlar arasında karşılaştırmalar da yapılabiliyor.
Bu aracı, “Turkey” (Türkiye) ve “Turkish” (Türk, Türkçe) anahtar kelimeleriyle test ettik. Buna göre ABD televizyonlarında Türkiye haberleri 2010-2016 döneminde sürekli arttı. 2017’de gerileyip sonra tekrar toparlasa da bu yıl çok sert bir düşüş yaşandı. Bu düşüşte, ABD’de yoğunlaşan iç gündemin (George Floyd’un ölümü ve diğerleri) ve yıl başından beri yağan koronavirüs haberlerinin de etkisi olabilir.
Seçimler, darbe girişimi, Suriye, terör ve suikastlar
Veriler ay ay incelendiğinde ABD medyasının son yıllarda Türkiye’deki önemli iç gelişmelerin yanı sıra, uluslararası boyuttaki şiddet olayları (suikastlar vb.) ve Suriye ekseninde de bu konuları daha çok haberleştirdiği görülüyor.
Bu açıdan ABD haber televizyonlarında son 10 yıl boyunca “Türkiye” ve “Türk” sözcüklerinin en çok geçtiği ay, Ekim 2019 oldu. ABD Başkanı Donald Trump’ın Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a gönderdiği Suriye konulu sert mektup ve Barış Pınarı Harekâtı gibi gelişmelerin yaşandığı bu ayda söz konusu televizyonlar toplam 148 dakika boyunca Türkiye’ye yer verdi.
Eylül 2014 (Kobani olayları), Kasım 2015 (1 Kasım erken seçimi), Temmuz 2016 (darbe girişimi), Aralık 2016 (İstanbul Beşiktaş’taki terör saldırısı ve Rusya’nın Ankara Büyükelçisi Andrey Karlov’a suikast) ve Ekim 2018 (Suudi köşe yazarı Cemal Kaşıkçı’ın İstanbul’da öldürülmesi) de zirve ayları arasında yer alıyor. Kaşıkçı’nın ölümüyle “basın özgürlüğü” ifadesinin ABD haber kanallarında rekor düzeyde kullanıldığı da görülüyor.
Gezi ve Brunson haberlerine o kadar da çok yer vermediler
ABD televizyonlarının Türkiye ile ilgili hangi haberlere yer vermediğini incelediğimizde ise belki de en ilginç sonuçla karşılaşıyoruz.
Türkiye’de o dönemde özellikle CNN International üzerinden yaşanan polemikler bir yana, Mayıs-Haziran 2013’teki Gezi Parkı protestoları, ABD haber televizyonlarında aslında çok az yer bulmuş (iki ay boyunca toplamda sadece 37 dakika).
ABD medyası Türkiye’deki 1 Kasım 2015 erken seçimlerine geniş yer verse de, 24 Haziran 2018 Cumhurbaşkanlığı seçimini neredeyse hiç görmedi (toplamda sadece 4 dakika). Sonucunda Türkiye’nin başkanlık sistemine geçtiği 16 Nisan 2017 Anayasa Referandumu ise ABD haber kanallarında 29.5 dakika yer aldı.
ABD vatandaşı rahip Andrew Brunson’ın Türkiye’deki tutukluluğu üzerine Trump’ın attığı tweetler Temmuz 2018’de Türk Lirası’nın hızla değer kaybetmesine neden olmuştu. Bu olay Türkiye’de çok konuşulsa bile, verilere göre ABD televizyonları bu habere pek de ilgi göstermedi (bir ay boyunca toplamda sadece 11 dakika).
Aracın yaratıcısı olan gazeteci ve yapay zekâ geliştiricisi Geraldine Moriba, bu sayede “gündelik editöryel tercihlerin şeffaflığının artırılacağını” umuyor.
Stanford Cable TV News Analyzer uygulaması ile çektiğimiz Türkiye konulu veri kümesine şu bağlantıdan ulaşabilirsiniz.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR – VERİ KÜMESİ ARAMA: GOOGLE DATASET SEARCH
