COVID-19 salgını nedeniyle büyükşehirlerde sokağa çıkma uygulanan ikinci hafta sonu geride kaldı. Dijitalde habere ilgiyi artıran yeni tip koronavirüs, kâğıdı ise fena vurdu. İlk hafta sonu yasağında unutulan gazete dağıtımı bu kez serbestti ama hem bayi ve marketlerin kapalı olması, hem de vatandaşların virüs korkusu nedeniyle tiraj krizi sürüyor. Sözcü ise ayrıca sattığı hafta sonu ekinin 120 bini aşan tirajıyla dikkat çekti.
Konuştuğumuz gazete bayilerinden Hüseyin Atılgan, okurunun önemli bir bölümünü oluşturan 65 yaş üstü vatandaşların evlere kapanmasının önemli bir etken olduğunu söyledi. Engin Bakcay, “Eskiden bir gazeteden 60 tane satarken şu anda günde 10 adet zor satıyorum. Koronavirüs tirajlara limon sıktı” dedi. Elif Şahan ise bayilerin gazeteleri içeri alması gerektiğini vurguladı.
Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Ergin Çiftçi’ye göre koronavirüs; karton, kâğıt ve kumaş gibi lifli ve emici yüzeylerde, sert yüzeylere göre daha kısa süre varlığını sürdürebiliyor. “Ancak bu süre içinde virüsün yapısının hızla bozularak hastalık yapma yeteneğini yitireceği düşünülmektedir” diyen Çiftçi şu öneride bulunuyor:
“Gazete dağıtımı yapan kişilerle yakın temastan kaçınmak, mümkün olduğunca temassız teslimat ve ödemeyi tercih etmek, potansiyel olarak bulaştırıcı olmuş gazeteyi okuduktan sonra ellerinizi yıkamadan yüze dokunmamak veya yemek yememek akılcı bir uygulama olacaktır.”
Aile Hekimi Dursun Ali Sütlü de, “Virüs enfekte kişiden el teması ile gazeteye geçse bile, alan kişi elini ağzına, burnuna veya gözüne değdirmediği sürece bulaşmaz. Deriden emilmez” diyor.
Yani bu dönemde tirajların daha da hızlı düşmesinde etkili olduğu sanılan gazete kâğıdına dair endişeleri gidermek için ellerin yirmi saniye boyunca sabun ve su ile yıkanması yeterli.
‘Bulaşma riski çok düşük’
Dünya Sağlık Örgütü, “Farklı ısı ve şartlara maruz kalan ve taşınan paketlerden COVID-19 bulaşma riski çok düşüktür” diyerek gazeteler konusunda da bir tür güvence vermişti. Ama psikolojik etki o kadar güçlü ki gazete tirajları toparlanamıyor.
Türkiye’de önceki hafta sonu ilk kez uygulanan sokağa çıkma yasağı kapsamında, gazete dağıtımcılarına istisna sağlanması unutulunca cuma gecesi basılan binlerce gazete okura ulaşamamıştı. Geçen hafta sonu uygulanan yasak kararında ise istisna grubuna gazete dağıtımcıları da eklendi. Böylece birçok okur fırından ekmekle beraber gazete alabildi.
Bu zor günlerde Agos ve Yeni Yaşam gazeteleri basılı yayına arar verdi. Evrensel, BirGün ve Cumhuriyet gazeteleri cumartesi ve pazar günü e-gazeteyi okurlarına ücretsiz olarak sunmaya başladı. Daha önce kapak sayfasını boş basıp virüse karşı bir önlem sunan Sözcü gazetesi ise bu hafta sonu ayrıca satılan bir koronavirüs özel eki çıkardı. Bu ekin satışı 120 bini aşınca, Sözcü toplam tirajda açık ara birinciliğe yükseldi.
Tirajlar önceki haftaya göre bir miktar toparlansa da, hafta sonunda marketler ile bayilerin kapalı kalması ve hafta içinde de çoğu insanın kendi karantinasını uygulaması yüzünden eski düzeyin çok altında seyrediyor.
Bu ortamda sadece gazeteciler değil, gazete bayileri de zor günler yaşıyor. Bu bayilerden üçü ile konuştuk.
Hüseyin Atılgan: Ben 14 bin kişilik Bursa Çalı Mahallesi’nin tek gazete bayisiyim. Koronavirüs nedeniyle gazete satışlarım diğer gazete bayilerinde olduğu gibi oldukça düştü. Ben tedbir olarak içeriye müşteri almıyorum. Diğer bayilerin de duyarlı olduklarını görmek beni mutlu ediyor. Gazeteler savaş dönemlerinde bile varlıklarını sürdürmüşlerdir.
Sokağa çıkma yasağı nedeniyle cumartesi ve pazar günleri hiç gazete satamadım. Normalde en çok pazar günleri satış yaparım. Pazar günü sattığım gazeteler müşterilerim kahvaltı sofralarını süsler. Benim gözlemlerime göre gazete satışının düşmesinin bir sebebi de 65 üstü vatandaşlarımızın evden çıkamaması. Bizim bayimizin en sıkı müşterileri o yaş grubundaki müşterilerdir. Günlük hayatta bir hava almaya çıkıp bizimle sohbet edip gazetelerini alırlardı. Onlar evden çıkamayıp virüsten çekindikleri için satışlarımız oldukça azaldı.
Engin Bakcay: Bakın, saat akşam yedi oldu, tüm gün toplamda 15 gazete sattım. İnsanlar artık doğrudan fiziksel temas olan ürün istemiyorlar. Ekmeği bile paketsiz tercih etmiyorlar. “El değmemişse ver” diyorlar. Bu durumda benim de gelirim azaldı. Bu düşüş benim için yüzde 60 civarında. Sayısal olarak anlatmak gerekirse şu örnekleri verebilirim: Tahsilatçıya haftada en az 1.000 lira ödeme yaparken bu rakam 560 liraya düştü. Eskiden bir gazeteden 60 tane satarken şu anda günde 10 adet zor satıyorum. Koronavirüs tirajlara limon sıktı. Bence gazeteler paketli satılabilir ya da dışında atılacak bir sayfa olabilir.
Elif Şahan: Dün toplamda dört gazete sattım. Özellikle dışarıdaki insanlar tarafından temas olmasın diye gazeteleri içeri aldım. İstek üzerine çıkarıp veriyorum. Fakat diğer bayilere bakacak olursak birçoğunda gazeteler dışarıda duruyor. Örneğin eldiven takmamış bir vatandaş eliyle tüm gazetelere dokunabilir bu durumda. Peki, ya o kişide koronavirüs varsa? Vatandaşlar işte bu gibi düşüncelerle gazete almakta çekimser kalıyor. Yıllardır gazete satışı yapıyorum, hiç bu denli bir düşüş görmedim. En çok çevredeki kuaförlere, kıraathanelere ve lokallere satış yapıyordum. Bu mekânların kapanması gazete satışlarında azalmaya neden oldu. Gazeteler okurlarını bekliyor.
Dijital haber trafiği artarken tirajlar düşüyor: Sözcü ‘virüsle aranıza mesafe koydu’
