Gazeteciler ne kadar kazanıyor, ne maaş alıyor?

Gazeteciler ne kadar kazanıyor? Gazeteciler ne kadar maaş alıyor? Google’da gazeteciler hakkında en sık sorulan sorulardan ikisi bunlar. Gazeteciliğe dair merak edilenleri incelediğimiz “Gazetec…” yazı dizisinin ilk bölümü için, ulusal ve yerel medyada farklı düzeylerde ücret alan 5 gazeteciyle konuştuk. 2021 yılında Türkiye’de asgari ücretle çalışan bir gazeteci nasıl geçiniyor? 9.000 TL maaş alan bir başka gazeteci, bugünkü hayat şartlarına dair neler söylüyor?

Enflasyondaki artışla gelen hayat pahalılığının üstüne son bir yıldır salgın da binince, medya sektöründeki ekonomik sıkıntılar arttı. Birçok kuruluşta tatmin etmeyen ücret zamları, maaş ödemelerinde yaşanan aksaklıklar, sigortasız çalışma ve mesai ücretlerinin ödenmemesi gibi klasik sorunlara yenileri eklendi. Örneğin kısa çalışma ödeneğine başvurulan işletmelerde çalışan gazetecilerin gelirleri düştü, evden çalışmaya geçen gazetecilerin ise iş yükü daha da arttı. Bu durum, doğal olarak gazetecilerin sosyal yaşamlarına da yansıdı.

Peki, gazeteciler bugünlerde ne kadar kazanıyor ve maaşlarıyla nasıl geçiniyorlar? Gündelik hayatlarında hangi alanlara harcama yapıyor, nelere para yetiştiremiyorlar?

Ulusal ve yerel medyada çalışan beş gazeteciye bunları sorduk. Bir çeşitlilik sunması için ayrı şehirlerde, değişik ücret düzeylerinde, farklı görevler yapan gazetecileri seçtik. Rahat konuşabilmeleri adına çalıştıkları kuruluşları ve isimleri gizledik. İşte cevapları:

Yerel gazetede editör: Asgari ücret

• 2014 yılında üniversitede 3. sınıf öğrencisiyken stajyer muhabir olarak sektöre girdim. Bugüne kadar birçok derginin editörlüğünü yaptım. Mart ayı başından bu yana ise asgari ücretle yerel bir gazetede, Türkiye İş Kurumu (İŞKUR) tarafından finanse edilen İş Başı Eğitim Programı çerçevesinde 9 aylık iş sözleşmesi kapsamında işe başladım.
• Gazetede internet editörü olarak görev yapıyorum. Haftanın 7 günü ve mesai kavramı olmadan çalışıyorum. Gün içinde olduğu gibi bazen gece bile gazetenin sitesine haber giriyorum. Gazetede bu işi sadece ben yapıyorum. Gecenin 3’ünde site boş durmasın diye saatimi kurarak uyanıp haber girdiğim zamanlar oluyor.
• İŞKUR programı dâhilinde gazete ile çalışma sözleşmem yıl sonunda bitecek.  Şu anda sadece sağlık sigortam var. Üniversiteden gazetecilik bölümünden mezun olup 2014 yılından beri muhabir ve editörlük yapıyorum ama ne yazık ki bir gün bile 212 sayılı Basın İş Kanunu çerçevesinde sigortalı çalışamadım. Bu kadar yıl sektörde muhabir ve editör olarak görev yaptım ama emekliliğim için hiçbir kazancım olmadı.

‘Tek başıma yaşıyor olsam, ek gelirle bile geçinmem zor olurdu’

• Evliyim, çocuğum yok. Benim maaşımla ev kredisi ödüyoruz. Eşimin maaşıyla da evin tüm masraflarını karşılıyoruz. Aile bütçesine katkı sağlamak adına ek gelir yaratmak için başka bir dergiye dışarıdan editörlük yapıyorum. Tek başıma yaşıyor olsaydım asgari ücretle, hatta ek gelirle bile geçinebilmem zor olurdu.
• Maaşımla kendim için yapabildiğim harcamalar oldukça sınırlı. Yılda iki ya da üç kez toplu kitap alışverişi yapıyorum. Pandemi öncesinde ayda bir kez tiyatro ya da sinemaya giderdim. Bütçemizin kısıtlı olması nedeniyle dışarıda yemek yemeye ya da arkadaşlarla buluşmalara katılmaya çok imkânımız olmuyordu.
• İşim gereği yapmak zorunda olduğum harcamaların başında kıyafet geliyor. Pandemi sürecinde azalsa da gazeteci olarak basın toplantılarına ve özel röportajlara gidiyorum. Bir gazeteci olarak iş kıyafetlerimin ve ekipmanlarımın olması bir gereklilik.  Habere giderken gazetenin özel araçlarını kullanmadığımız için yol masrafını ben ödemek zorundayım. Habere çoğu zaman toplu taşımayla gidiyorum. Ancak toplu taşımanın olmadığı noktalara gitmek için taksiye binmem gerekiyor. Haber kaynağına gitmek ve haber yapmak için yol parasını maaşımla ödüyorum.
• İş garantimin olmaması ve asgari ücretle çalışmam hayatla ilgili bazı isteklerimi ertelememe neden oluyor. Mesela her an işsiz kalma kaygısı nedeniyle çocuk sahibi olma fikrini sürekli erteliyorum. İşimi çok seviyorum. Bu işten başka bir iş yapabileceğimi düşünmüyorum. Yıllardır maddi bir tatmin olmadan sadece gönül bağıyla sektörde çalıştım.  En büyük hedefim, motivasyonumu kaybetmeden ve tatmin edici bir maaş ile uzun yıllar gazetecilik yapmak…

Ulusal gazetede editör: 3.500 TL

• Gazeteciliğe İstanbul Üniversitesi Gazetecilik Bölümü’nde öğrenci iken 2007 yılında başladım. Bugün ulusal bir gazetede internet editörü olarak çalışıyorum. Evliyim ve bir oğlum var.
• Eşim çalışmadığı için evin tüm giderlerini gazeteci maaşıyla karşılamaya çalışıyorum. Ev kiram 1.200 TL. Maaşımın 3’te 1’ini kiraya veriyorum. Oğlum gelecek yıl ilkokula başlayacak. Ev ve mutfak masraflarına gelecek yıl eğitim masrafları da eklenecek. Bu durum beni şimdiden düşündürüyor.
• Kredi kartı olmasa aylık geçimimizi sağlamam mümkün değil. Kendime ya da sosyal yaşama yönelik hiçbir harcamam yok. Aldığım maaş sadece temel sabit ihtiyaçları karşılamaya yetiyor. Başka bir iş yapma imkanım da yok.

‘2021’de 500 TL zam yapıldı, ayı kurtarmaya çalışıyorum’

• Eğer maaşım daha yüksek olsaydı kendimi ve mesleğimi geliştirmek için yabancı dil öğrenmek isterdim. Yabancı yayınları takip etmek ve dış haberlerde kendimi geliştirmek isterdim.
• Gazetenin internet sayfalarında editörlük yapıyorum şu anda. Gazeteden online haberciliğe geçerken bu alanla ilgili eğitim almak çok faydalı olabilirdi. Online habercilikte teknik konularda sıkıntı yaşıyorum. Sosyal medya eğitimi almak isterdim. Ancak şu anda kitap almaya bile bütçe ayıramıyorum. Ayı kurtarmaya çalışıyorum.
• 2021 yılı için maaşıma 500 TL zam yapıldı. Bu şekilde maaşım 3.500 TL oldu. Keşke emeğim maaşımda karşılık buluyor diyebilseydim. Ancak ne yazık ki emeğimin karşılığını maaşımda göremiyorum.
• “Bu ay evi döndürebilecek miyim?” diye düşünmeyeceğim bir maaşım olsun istiyorum. Sosyal yaşamım ve çocuğum için rahat harcama yapmak istiyorum. Ama mevcut şartlar aynı şekilde devam ettiği sürece bu maalesef pek de mümkün değil.

Yerel gazetede haber müdürü: İkramiye ve yan haklar haricinde 3.000-5.000 TL

• Gazeteciliğe 2000 yılında bir yerel gazetede muhabir olarak başladım. Gazetecilik mesleğimin tamamı İzmir’de geçti. Mevcut yaşam ve gazetecilik şartlarında İzmir’de yaşamak diğer büyük şehirlere göre daha kolay. O yüzden de gazeteci olarak İzmir’de kalmayı tercih ediyorum.
• Türkiye’deki en şanslı gazetelerden birinde haber müdürlüğü yapıyorum. Türkiye Gazeteciler Sendikası’nın örgütlü olması nedeniyle toplu iş sözleşmesine bağlı çalışıyoruz. İki yılda bir toplu iş sözleşmesi yapıyoruz. Yapılan sözleşmeye göre de belirlenen zam oranları belirlenen tarihlerde hayata geçiyor. 3.000-5.000 TL arasındaki maaşımın yanı sıra yan haklarım ve yılda iki kere ikramiye alma hakkım var. Gazetede hepimiz sarı basın kartı sahibiyiz. Bayramlarda mesai ücretlerimizi alıyoruz.

🤝 Refinitiv Enformasyon Ltd. Şti. ile toplusözleşme görüşmelerimiz anlaşma ile sonuçlandı:

· Yüzde 32 ile yüzde 38 arasında zam
· Aylık 817 TL yemek yardımı
· Yıllık 4000 TL spor yardımı
· 1000'er TL düğün ve doğum yardımı
· 10 yılı dolduran çalışanlara iki adet beşibiryerde 🎉 pic.twitter.com/o7rVUFqfn3

— Gazeteciler Sendikası (@TGS_org_tr) July 24, 2019

• Eşimin çalışıyor olması zorunlu masrafları karşılamada ve aylık bütçe döngüsünü sağlamada büyük destek oluyor. İki yıl önce ev aldık ve banka kredisi ödüyoruz. Eğer evde sadece ben çalışıyor olsaydım bunu yapamazdık.
• Maaşımın alım gücü geçmişe göre çok düşük bir seviyeye geldi. Enflasyon ve pandemi şartları nedeniyle alım gücümüzün daha fazla düştüğünü görüyorum. Açıkçası tek başıma kazandığım ortalama bir gazeteci maaşıyla ailemizin ancak zorunlu ihtiyaçlarını karşılayabilirdim. Maaşımın büyük bir kısmı zorunlu sabit ihtiyaçlara gideceği için ayı bitirmede çok daha büyük zorluk çekerdim.
• Kültürel ve sosyal hayata bütçemizden para ayırmakta zorlanıyoruz. Kişisel gelişim ya da mesleki gelişim anlamında ise bir harcama yapabilmem çok mümkün değil. TGS, Gazeteciler Cemiyeti ya da üniversiteler gibi kurum ve sivil toplum örgütlerinin düşük ücretli ya da ücretsiz eğitim, kurs, seminer ve etkinliklerine katılarak bu açığı kapatmaya çalışıyorum.
• Yerel gazetelerde kadrolar çok geniş değil ve bu da mevcut çalışanların daha yoğun çalışmasına neden oluyor. Haftanın 6 günü çalışıyorum. Ancak şunu rahatlıkla söyleyebilirim: Emeğimin karşılığını aldığımı düşündüğüm bir kurumda çalışıyorum. Maaşın yanı sıra yan haklarıyla birlikte Türkiye’deki en çalışılabilir gazetelerden birindeyim. Maalesef çalıştığı ayın maaşını alıp almayacağını ya da maaşının ne zaman yatacağını bilmeyen pek çok gazeteci meslektaşımız var.

Ulusal gazetede editör: 5.000 TL

• Mesleğe öğrenciyken yerel bir gazetede 2001 yılında başladım. O tarihten bu yana birçok ulusal gazetede muhabirlik ve editörlük yaptım. Gazetecilik sektöründe düşük ve düzensiz maaş sistemi, sigortasız çalıştırılma, gazetenin kapanması ve bir anda işsiz kalma, işverenin tazminatı ödenmemesi gibi pek çok sıkıntılar yaşanıyor. Ben de gazetecilik yaptığım süreç boyunca bu sıkıntıların hemen hepsini yaşadım diyebilirim.
• Eşimin de gazeteci olması bazı dönemlerde maddi anlamda zor günler geçirmemize neden oldu. Onun da bir dönem düşük ücretle çalışması özellikle oğlumuzun doğumundan sonra geçinmemizi zorlaştırdı. Bu nedenle eşim iş değiştirmek zorunda kaldı. Uzun yıllar gazetecilik yapmasına rağmen düşük ücret politikası nedeniyle gazeteciliği bırakıp resmi bir kurumda basın müşavirliği görevine geçti.
• 2016 yılının ortasından beri ulusal bir gazetede sektör ekleri ve sayfalarının haber ve editörlüğünü yapıyorum. Gazetede daralan kadrolar nedeniyle bu işi yapan bir tek ben varım. Bu nedenle oldukça yoğun ve yorucu bir iş tempom var. Öyle ki burada çalıştığım yılların toplamına ait 100 günden fazla izin günüm birikmiş durumda. Ancak ne yazık ki istediğim zamanda istediğim süreyle izin kullanma imkânım yok. İş yoğunluğunun dışında maddi olarak da buna ayıracak bir bütçemiz maalesef yok. Kafamı dinleyip rahatlayacağım bir tatil yapmayı çok özledim.

‘Mesleki gelişime ayıracak para yok, son yıllarda geliştiğimi hissetmiyorum’

• Son yıllarda artan zorunlu sabit giderlerdeki artışa baktığımızda evimizin geçimi için çalışmaya devam etmem gerekiyor. Öte yandan biz ev, mutfak gibi zorunlu giderlerin yanında oğlumun eğitimi için de ciddi bir bütçe ayırmak zorundayız. Oğlumun özel bir çocuk olması, normal eğitiminin dışında yüksek maliyetlerle özel eğitimler almasını da gerekli kılıyor.
• Eşimin maaşını zorunlu sabit ev harcamaları için, benim maaşımın büyük bir kısmını ise oğlumun özel eğitimleri için ayırıyoruz. Şu şartlarda bile eşimin ve de benim, işimizi ya da kendimizi geliştirmek adına yaptığımız bir harcamamız yok. Benim işsiz kalmam ya da daha düşük bir maaş ile çalışıyor olmam ev bütçesi açısından ciddi sıkıntı oluşturur.
• Bugüne kadar mesleğimde hep kendimi geliştirdiğime inanarak çalıştım. Her yeni iş ya da işyeri bana farklı tecrübe ve mesleki deneyim sağladı. Ancak son yıllarda bunu hiç hissetmiyorum. Bir sarmalın içinde aynı işleri yapıyor durumdayım. Zaman ve maddi açıdan imkân olsa, mesleğimi geliştirmek için farklı beceriler kazanmak, eğitimler almak isterdim.

Ulusal gazetede editör: 9.000-10.000 TL

• 2010 yılında 3-4 aylık stajyerlikten sonra ulusal bir gazetede asgari ücretle editör olarak kadroya alındım. O yıllarda aldığım maaş kadar ailemden de para almaya devam ediyordum. 2013 başında yine ulusal bir gazeteye geçtiğimde artık ailemden para desteği almamaya başladım. 2015’te bir başka ulusal gazetede çalıştım. Ardından bir başka ulusal gazetede dış haberler şefi oldum ve maaşım iyi bir düzeye ulaştı. Şu anda da Türk medyasındaki standartlara göre oldukça iyi kazanıyorum. 9.000-10.000 TL bandında bir gelirim var.
• Tüm bu süreçlerde İstanbul’un iyi semtlerinde ev arkadaşıyla yaşadım. Bu sayede kira giderimi bir seviyede tutabildim. Mesleki olarak değil ama kişisel merak anlamında istediğim kurslara gidebildim. Kültürel aktivitelere katılmakta bir sorun yaşamadım.

Yoğun mesai ve TL’nin değer kaybı nedeniyle yurtdışına gitmek zorlaştı

• Genel olarak geçim derdi çekmedim. Gazeteciliğin yanı sıra bu süreçte tercümelerden kazandığım bir gelirim de oldu. Kritik durumlarda oldukça faydasını gördüm. Ekstra ihtiyaçlarımı, çeviriden kazandığım gelirle karşıladım.
• 2013 yılında 2.500 lira maaş aldığım dönemde yurtdışına çıkabilirken, süreç içerisinde hareket alanımın kısıtlandığını söyleyebilirim. Bildiğim dillerle ilgili ileri seviye çalışma yapmak için yurtdışına gitmek isterim. Fakat gerek mesai, gerek TL’nin değer kaybı nedeniyle bu pek mümkün görünmüyor.
• Meslek hayatımdaki 11-12 yıllık süreçte, kazanç olarak iyi bir noktaya evrildiğimi, fakat bu grafik yukarı yönlü ilerledikçe de iş güvencemin azaldığını düşünüyorum. İşsiz kaldığım durumda, ki kısa sürelerle de olsa kaldım, standardımı koruyacak bir birikimim ve sahip olduğum herhangi bir şeyim olmadı.

Journo’nun mini araştırması: Gazeteciler nerede, ne kadar maaş alıyor?

2020’nin son günlerinde Journo’nun Twitter hesabından herkese açık bir e-tablo paylaşmış ve gazetecilerden; hangi kuruluşta, ne pozisyonda ve ne kadar maaşla görev yaptıklarını anonim olarak yazmalarını istemiştik.

Aralarında irili ufaklı gazetelerin, televizyonların, haber ajanslarının ve internet sitelerinin bulunduğu 29 yaygın yayın ve 15 yerel yayından 44 katılımcı bu tabloya veri girişi yaptı. Görevlere bakıldığında genelde en düşük maaşları, haber zincirinin en önemli halkalarından olan muhabirlerin aldığı görülüyor.

44 katılımcıya sahip açık bir anketin, Türkiye medyasına dair kapsamlı bir analiz için çok küçük bir örneklem oluşturduğu muhakkak. Sektöre dair az da olsa fikir verebilecek bu mini araştırmada paylaşılan verileri şöyle özetleyebiliriz:

• 29 adet yaygın yayında ortalama maaş 3.643TL. 14 yerel yayında ise ortalama maaş 2.044TL
• Editörler yaygın medyada ortalama 3.623 TL, yerel medyada 2.300 TL maaş alıyor.
• Muhabirler için bu ortalama yaygın medyada 2.700 TL’ye, yerel medyada 2.094 TL’ye düşüyor. Eğer hiç maaş almadan çalıştığını söyleyen bir yerel muhabiri de eklersek ortalama 1.675 TL’ye geriliyor.
• Görevini “muhabir-editör” olarak tanımlayan anket katılımcılarına göre yaygın medyada maaş ortalaması 3.183 TL, yerelde ise 1.500 TL
• Yazı işleri, dış haberler, ekonomi, magazin gibi servislerin müdürleri, şefleri, koordinatörleri gibi idari editörlük pozisyonlarında bulunanlar yaygın medyada ortalama 5.917 TL, yerelde ise 2.149 TL maaş alıyor.
• Yaygın medyada
  • sosyal medya editörlerinin ortalama maaşı 3.300 TL
  • SEO editörlerininki 3.412 TL
  • sayfa yapımcıların 2.760 TL
  • bir “native” reklam editörünün ise 5.500 TL. (Bu görev kategorilerinde yerel medyadan katılım olmadı.)
• Bağımsız (freelance) içerik üreticilerinden de ankete bir adet anonim katkı geldi ve bu katılımcı çeşitli mecralara üretim yaparak sağladığı kazancın aylık ortalama 3.250 TL olduğunu bildirdi.
• 44 katılımcıdan 19’u tamamen, 16’sı kısmen evden çalışma düzeninde görev yapıyor. 5’i iş yerlerinde kimsenin evden çalışmadığını belirtirken 4’ü bu konuda bilgi vermedi.