Telefon, bilgisayar ve fotoğraf makinesi fiyatları 4 yılda 2 kattan fazla arttı

Türk lirasındaki değer kaybı, birçok üründe olduğu gibi elektronik cihazların fiyatlarını da uçurdu. Son 4 yılda dizüstü bilgisayar, akıllı telefon ve fotoğraf makinesi fiyatları tüm dünyada dolar bazında %22 ila %36 düştü. Türkiye’de ise aynı dönemde bu cihazlar iki katı aşan oranlarda pahalandı. En popüler markalarda fiyatların nereden nereye geldiğini inceledik.

Gazetecilerin mesleklerini yapması için de olmazsa olmaz olan elektronik cihazlardaki fiyat artışı, döviz kurunun ve enflasyonun etkisiyle olağanüstü bir boyuta ulaştı. Bu yıl mezun olacak bir gazetecilik öğrencisi, üniversiteye girerken yeni bir dizüstü bilgisayarı, akıllı telefonu ve fotoğraf makinesini bugüne göre yarı fiyatına ve hatta daha ucuza satın alabiliyordu.

Çoğu ithal ürünler olan bilgisayar, telefon, fotoğraf makinesi, kamera, ışık-ses ekipmanları, kayıt cihazları, mikrofonlar vb. donanımlarda 4 yıl önceki ortalama fiyatlar ile bugünküleri kıyasladığımızda ortaya büyük bir fark çıkıyor. Birçok gazeteci için yeni ekipman almak artık ciddi bir yatırım. Ekipmanı yenilemek isteyenler ise fahiş fiyatlar sebebiyle eski makinelerle idare etmek zorunda kalıyor.

Dizüstü bilgisayarlar, akıllı telefonlar ve fotoğraf makinelerinin dörder üretici tarafından piyasaya sürülen muadil modellerinde 2017 ve 2021 fiyatlarını kıyasladık. Durum özetle şöyle:

• Dizüstü bilgisayarlarda ortalama fiyat 4 yılda 660 dolardan 513 dolara düştü, yani %22 geriledi. Buna rağmen bu cihazların fiyatı Türkiye’de 2.323 TL’den 5.702 TL’ye çıktı. Yani TL bazında %145 arttı.
• Fotoğraf makinelerinde ortalama fiyat 4 yılda 672 dolardan 515 dolara düştü, yani %23 geriledi. Türkiye’de ise 2.366 TL’den 5730 TL’ye çıktı, yani %142 arttı.
• Akıllı telefonlarda ortalama fiyat 4 yılda 868 dolardan 553 dolara düştü, yani %36 geriledi. Türkiye’de ise 3.055 TL’den 6.150 TL’ye çıktı, yani %101 arttı.

Model bazında ayrıntılara baktığımızda ise ortaya şöyle bir manzara çıkıyor (2017 için dolar kurunu 3,52 TL, 2021 için 11,11 TL olarak hesapladık):

Peki ya ikinci el?

Sıfır ürünlerin tedarikinde yaşanan zorluklar ve döviz kurunun artışı, alıcıları ikinci ele yönlendiriyor. Ancak ikinci el fiyatları da el yakan cinsten. Dolar bazında fiyatı düşen ekipmanların Türk Lirası’ndaki fiyat artışı ithal ürünler üzerindeki etkiyi ve bu ekipmanları elde etmek isteyen gazetecilerin durumunu açıklıyor. 4 yıl önce popüler olan bilgisayar ve fotoğraf makinelerinin, şu an ikinci el fiyatları arasındaki fark, alım gücünün ne kadar azaldığını gözler önüne seriyor.

Teknoloji ürünlerindeki fiyat artışı, medya sektörünü etkilemeye devam ediyor. Mesleğini bu cihazlarla yapan gazetecilerle, bitmek bilmeyen zamları konuştuk.

‘Özellikle serbest gazetecilerin işi zorlaştı’

Sercan Meriç (BirGün gazetesi editörü): Artan döviz kuru ile birlikte tüm bu ithal ürünlerin fiyatları da katbekat arttı. 4 yıl önce bir gazeteci, maaşıyla birikim yaparak ya da taksitle bu ürünlere erişebiliyordu. Şu anda piyasaların altüst oluşu bunu mümkün kılmıyor. Mesela iyi bir kurgu bilgisayarının şu anki fiyatı, 4-5 yıl öncenin ucuz bir araba fiyatına denk neredeyse. Bundan 3 yıl önce 3.000 TL civarında olan ortalama bir video kamera, şu anda 7-8.000 TL dolaylarında. Aynı şekilde bilgisayarlar da bu kadar arttı. Özellikle video haber yapan gazeteciler; kamera, bilgisayar, tripod, mikrofon, ışık gibi ürünlere ihtiyaç duyarlar. Bunlar eskiden 15.000 TL civarında bir yatırımla alınması mümkün ürünlerdi. Şu anda neredeyse 2 katı fazla sermayeye ihtiyaç duyuluyor. Bu da ortalama bir maaş alan gazetecinin 6-7 aylık maaşına denk geliyor. Özellikle serbest gazeteci olarak çalışan gazetecilerin mesleğini icra etmesi artık daha zor.

‘4 asgari ücretle yeni makine alınırdı, artık 2. el bile zor’

Mert Akın (Serbest gazeteci ve fotoğrafçı): Ülkenin durumu malum. Türk lirasındaki değer kaybı her sektör gibi bizim sektörü de oldukça etkiledi. Özellikle fotoğraf makinesi, video kamerası ve bilgisayarda, yani ithal olarak aldığımız teknolojik ürünlerde çok ciddi fiyat artışları meydana geldi. Bundan 4 sene öncesine baktığımızda aslında bizi iyi bir tablo karşılıyor. Çünkü teknolojideki gelişmeler dünyada teknolojinin ucuzlamasına sebep olmuştu. Bunun da yankılarını biz Türkiye’de bir nebze olsa görmeye başlamıştık. Örneğin asgari ücretle çalıştığımızda 4 ayda tüm maaşı biriktirip iyi bir makine alabilir noktadaydık. Fakat bugün bu alabilme gücü oldukça kritik bir yerde duruyor. Şu an 4 asgari ücretle sıfır bir makine değil, ikinci el bir makineyi zor alır bir noktadayız… Artık yeni teknoloji Türkiye’ye girmemeye de başladı. Çünkü insanlar biliyor ki biz bunu getirirsek satamayacağız. Üst düzey fotoğraf makineleri şu an 60.000 TL’den satılır hâle geldi.

‘Eski telefonumuzla işi kotarmaya çalışıyoruz’

Burak Özkan (Serbest gazeteci): İş için gerekli olan ekipmanların fiyatları 4-5 yıl öncesine göre bugün %100’den fazla zamlanmış durumda. 4 yıl önce orta seviyenin biraz üstündeki fotoğraf makineleri 4.000 ila 6.000 lira arasında bir fiyata satılıyordu. O dönemlerde bile o fiyata bir makine almak güçken bugün aynı makineler internet üzerinden ya da teknoloji mağazalarında 10-12.000, hatta 16.000 liralara kadar çıktı. Bugün gelişen teknoloji sayesinde, makinelerin kullanım ömrünü göz önünde bulundurduğumuzda ekipman yenilemek aslında zorunluluk ama bunlara sahip olmak ise neredeyse imkânsız. Yükselen döviz kurları nedeniyle sürekli değişen ve artan fiyatlardan dolayı orta segmentte bir ekipmana sahip olmak bile artık oldukça zor. Para kazanmak ve işinizi yapmak için ekipmana sahip olmak istiyorsunuz ama alacağınız makine aylık kazanacağınız paranın yaklaşık 4-5 katına bedel. Bu durumda insan mesleğini bırakıp başka bir mesleğe yönelmeyi düşünüyor. Hatta insan zaman zaman ‘4 yıl boyunca bunun için mi okudum’ diye düşünmüyor değil. Ekipmana ihtiyacı olan alamıyor, yenilemek zorunda olan ise birkaç maaşını gözden çıkarıyor. Kısacası yeni ekipman alamıyor, elimizde olanla idare etmek zorunda kalıyoruz.

Gökçe Adar (9 Eylül gazetesi editörü ve muhabiri): Maaşlarımızla ay sonunu bile getiremiyoruz. Bu hayat pahalılığında, mesleğimiz gereği kullanmak zorunda olduğumuz cihazları satın almak bizim için oldukça zor. Artık, cihazların yerini cep telefonlarının aldığını biliyoruz. Var olan cep telefonlarımızla işimizi kurtarmaya bakıyoruz. Sürekli gelen zamlar ve artan hayat pahalılığıyla şu an bilgisayar, kamera, fotoğraf makinesi almak biz gazeteciler için son derece lüks durumda.

Artık yıllık değil, haftalık bütçe değerlendirmesi yapıyoruz

Ali İhsan Es (Serbest spor muhabiri): 4 yıl önce sektörde aldığımız maaş tabii ki bizlerin bu doğrultuda ki isteklerini tam olarak karşılamasa da benim ve meslektaşlarımın en asgari düzeyde ihtiyaçlarını kısmen giderebilmekteydi. Örneğin 4 yıl önceki aldığımız maaş, bir gazetecinin en önemli ihtiyacı olan fotoğraf makinesi veya bilgisayar ihtiyacını —idare edecek düzeyde— karşılayabilir durumdaydı. Aldığımız ücret mesleğimizi icra etmek için gerekli ekipmanı almaya yetmiyor.

2 yıl önce aldığı fotoğraf makinesine lensleri ile birlikte 13.000 TL verdiğini ancak bugün aynı makinenin fiyatının 21.000 TL olduğunu dile getiren SkyNews Türkiye muhabiri Düzgün Bulut da şu ifadeleri kullandı:

• Ekonominin kötü olması, bu durumu kamuoyuna ulaştırmak için gayret eden ve geçimini bununla sağlayan birçok insanın daha dar bütçe ile bu imkânları yaratmaya çalışmasına neden oluyor. 4 yıl öncesinden bahsediyoruz ama şu an haftalık bütçe değerlendirmelerin yapıldığı bir dönemde yaşıyoruz. Her geçen gün hatta saat fiyatlar değişiyor ve sürekli bir artış söz konusu. Bu korkunç geliyor. Meslek hayatım bundan etkileniyor çünkü dışa olan teknolojik bağımlılık fiyatların çok üst perdeden seyretmesine neden oluyor ve bu yüzden değiştirmem gereken ekipmanlarımı daha ucuz (!) yamalar ile bir süre daha kullanmak için öteliyorum.

İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR – KAMERASI EN İYİ TELEFONLAR