Yeni bir araştırmaya göre yalan haberler de dâhil yanlış bilgilerin sosyal medyada yayılmasında en önemli etken, insanların siyasi eğilimleri değil, dikkatsizliği.
Yanlış bilgi ve yalan haberler konusunu inceleyen önemli bir bilimsel araştırmanın sonuçları, geçen hafta Nature dergisinde yayımlandı.
ABD, Kanada, İngiltere ve Meksika üniversitelerinde görevli akademisyenler, bu araştırma için Twitter’da yedi adet deney tasarladı. Bu deneylerde, ABD’deki yanlış bilgi ve yalan haberlerin Twitter’da nasıl ve neden yayıldığı incelendi.
Sonuçlara göre:
- Sosyal medya kullanıcılarının yanlış bilgiyi yaymasında en önemli etken, yüzde 51.2’lik oranla, “dikkatsizlik.”
- İnsanların yüzde 33’ü, yalan haberleri, “doğru olmadıklarını fark etmedikleri için” paylaşıyor.
- İnsanların yüzde 60’ı, sosyal medyada paylaştıkları içeriğin doğru olmasının kendileri için “son derece önemli” olduğunu söylüyor. Yüzde 25 ise “çok önemli” diyor.
İnsanların yüzde 15.8’i, siyasi saiklerle kasten yalan haber paylaşıyor
İnsanların ezici çoğunluğu, yanlış bilgileri ve yalan haberleri, destekledikleri siyasi partiye yarar sağlamak veya muhalif oldukları partiye zarar vermek için paylaşmıyor. Ancak sosyal medyada yalan haber paylaşımında partizanlık, kullanıcıların yüzde 15.8’i için belirleyici bir etken.
ABD’de Infowars ve Breitbart gibi dezenformasyon üreten haber sitelerinden paylaşım yapan Twitter kullanıcılarına, özel mesaj yoluyla, paylaştıkları içeriğin doğru olup olmadığı soruldu. Sadece bu soru bile onların yalan haber kaynaklarını terk edip doğru haberler veren kaynaklardan paylaşım yapmasını 2.8 kat artırdı.
Bu bulgulardan yola çıkan araştırmacılara göre sosyal medya platformlarının mevcut tasarımı, yanlış bilginin yayılmasını körüklüyor. Çünkü hâlihazırda bu platformlarda insanlar akışlarında bir yandan ciddi haberleri görürken bir yandan da kendilerine duygusal olarak seslenen içeriklerle karşılaşıyorlar. Hızla tepki vermeye teşvik edildikleri için, içeriklerin doğruluğunu sorgulamamaları, yanlış bilgiyi yayan bir mekanizma yaratıyor.
Doğruluğa dikkat çekmek, nitelikli haberin paylaşımını teşvik edebilir
Araştırmacılar, insanların bir haberin doğruluğuna dikkat etmesini sağlayacak yönlendirmelerle sosyal medya platformlarının yanlış bilginin yayılmasını engelleyebileceğini vurguladı.
Araştırmanın yazarlarından Gordon Pennycook, Journalist’s Resource’a yaptığı açıklamada, “sosyal medya platformlarının, bir içeriğin doğruluğuna kullanıcıların dikkatini çekerek nitelikli haberlerin paylaşımını teşvik edebileceğini” belirtti.
Pennycook, “Rastgele seçilmiş haber başlıklarının doğruluğunu düzenli olarak kullanıcılara notlandırarak hem bu kişilerin dikkati ilgili içeriklerin yanlış olup olmadığına zarifçe çekilmiş olur, hem de böylece dezenformasyon konusunda kullanıcı kitlesinden işe yarar bir geri bildirim elde edilir” ifadesini kullandı.
Twitter’ın geçen yıl uygulamaya koyduğu “retweet uyarısı” da bu yönde bir adım olarak görülebilir. Bir haberi okumadan retweet etmeye çalışanlar, artık ekranlarında bir uyarı mesajı görüyor.
