Yeni bir araştırmaya göre yanlış ve yanıltıcı içeriklerin büyük bölümü artık yapay zekâ yardımıyla üretiliyor. Bir başka araştırmada ise Türkçe dâhil 16 dilde yapay zekâ desteğiyle yayın yapan ve güvenilir olmayan 840 adet haber sitesi tespit edildi.
Medya temelli dezenformasyonu konu alan araştırma makalesi geçen hafta yayımlandı. Yanlış bilgi içerdiği iddia edilen 135.838 adet İngilizce içerik, doğrulama kuruluşlarının veri kümeleri kullanılarak incelendi. Bunların %80’inin videolardan ve fotoğraflardan oluştuğunu belirleyen araştırma ekibinin saptamaları şöyle:
- ChatGPT ve Midjourney gibi medya üreten yapay zekâ uygulamaları, hızla yaygınlaştıkları son 2 yıl boyunca dezenformasyon içeriklerinin ana kaynağı hâline geldi.
- Yapay zekâ temelli dezenformasyon özellikle video içeriklerde gözlemleniyor.
- Yapay zekâ uygulamaları sadece yanlış ve yanıltıcı medya üretmek için değil, aynı zamanda “spam” yaratıp dağıtmak için de giderek daha fazla kullanılıyor.
Makalede, yapay zekânın son dönemde video tabanlı yanlış bilgilerde artışa neden olurken fotoğrafa/resme dayanan yanlış bilgilerde aynı olumsuzluğun gözlemlenmemesi ilginç bulundu.
Geçmişte fotoğraf ve resimlerin dezenformasyonda “baskın” rol oynadığına dikkat çekilse de 2022’den itibaren bu tür medyanın %60’ından fazlasını videolar oluşturmaya başladı. Araştırmacılar, bazen fotoğraf ve resimlerin video formatında da derlenebildiğini, dolayısıyla bunların bir kısmının araştırmada hesaba katılamadığını kabul ediyor.
Makalede dikkat çekilen bir başka önemli konu ise bu gibi araştırmalar için gereken doğrulama veri kümelerinin çoğunun İngilizce olması nedeniyle analizin de İngilizce dezenformasyona odaklanması. Bu yüzden uzmanlar, İngilizce dışındaki dillerde dezenformasyonun yapay zekânın yükselişinden nasıl etkilendiğinin de incelenmesi gerektiğini vurguluyor.
YZ ile yanlış bilgi yayan Türkçe haber siteleri de var
Yapay Gündem’den Gülin Çavuş’un aktardığı bir NewsGuard araştırmasına göre şimdiye kadar 840 adet yapay zekâ destekli güvenilir olmayan haber sitesi tespit edildi. “Türkçe dâhil olmak üzere 16 dilde haber yaygınlaştıran bu siteler, yanlış bilgi yaymalarıyla da ünlü tabii ki… Bazen eski olayları yeniymiş gibi yayımlıyor, görseller üretiyor, siyasetçiler hakkında uydurma bilgiler paylaşıyorlar” diyen Çavuş, şu ifadeleri kullandı:
- Bilgiyi ve haberleri tüketişimiz elbetteki yapay zekâ gibi bir teknoloji karşısında aynı kalmayacak. İnternetin ve mobil cihazların hayatımıza girmesiyle yaşanan dönüşümler yapay zekâ için de geçerli olacak ve farklı bir bilgi ekosisteminden bahsediyor olacağız. Elbette bilgiye erişim, insan hakları, eşitlik, ayrımcılık gibi konular da beraberinde tartışılmaya devam edecek. Medyanın demokrasi için kilit rolü, yapay zekânın haber üretimi ve tüketiminde kullanışıyla değişmek zorunda kalacak. Verileri daha hızlı şekillerde anlamlandırma, okur sadakatini artırıcı yöntemler geliştirme, üyelik ve reklam gelir modellerini daha işler hâle getirerek medyanın bağımsız finansman yaratmasını kolaylaştırma, SEO optimizasyonu, daha hızlı ve kolay çeviri yaparak erişilebilirliği artırma, bilgi toplama ve derleme gibi kolaylıklar sağlayacak.
- Medya kuruluşlarının ve gazetecilerin yapay zekâyı iş süreçlerinin içerisine yerleştirmek zorunda kalacağı açık. Ama elbette yapay zekânın tüm iyi özelliklerini kullanayım ama kötü özelliklerini almayayım deme lüksümüz yok. O yüzden medya kuruluşları daha verimli olmaya çalışırken karşılaşabileceği sorunlara karşı da uyanık olmalı. Özellikle, haberlerini yaygınlaştırma aracı olarak gördüğü sosyal medya ve arama motorları gibi platformların bu gelişmelerin gidişatını değiştirebilecek rollerinin farkında olunmalı.
İLGİLİ – YAPAY ZEKÂ HABERLERİ
“Yapay zekâ farklı fikirlere ulaşmamıza izin vermiyor. Gazeteciler mutlaka bu görevi üstlenmeli”
