Robotların bir gün kaçınılmaz bir biçimde insanlar tarafından gerçekleştirilen tüm işleri yapabileceğini ve insanlığı esir alacağını gösteren senaryolarla büyümüş bir nesiliz. Bu senaryoların gazetecilik sektörü için belli oranda gerçekleştiğini söylememiz mümkün. Çünkü artık muhabirlerin göz bebeği haberler, robot gazeteciler tarafından yazılıyor.
Yanlış okumadınız! Gördüğünüz bazı haberler, daha önce yazılmış klişe haberlerle yeni verileri harmanlayan robot gazetecilerin eseri. Robot gazeteciler şimdilik ağırlıklı olarak finans, gayrimenkul ve spor haberleri gibi detaylı sayısal verinin hâkim olduğu haberleri yazabiliyor. Ama yapay zeka alanındaki hızlı gelişmeler, diğer haberlerin de günün birinde otomatik olarak haberleştirilebileceğinin sinyallerini veriyor.
Peki süreç nasıl işliyor? Bunu bir derbi maçı örneğinde anlatalım. İki takım arasındaki ezeli futbol rekabetini bir kez de robot gazetecilerin gözünden okuyalım: Maç gerçekleşiyor… Yalnızca şu veriler ekrandaki programa yerleştiriyor: İki takım kaç kez karşılaşmış, goller hangi dakikalarda, kimler tarafından atılmış, kırmızı ya da sarı kart gören var mı? Skor kaç? İşte bu verileri saniyeler içerisinde sisteme giren muhabirimizin görevi bitiyor. Artık top robot gazetecide… Daha önceki derbi haberlerini toplayan yazılımımız, bu klişeleri anlamlı biçimde bir araya getirerek haberimizi tamamlıyor. Habercilik bir dizi basmakalıp söz ve istatistiksel enformasyon ile gerçekleştiriliveriyor.
Robot gazetecileri kimler kullanıyor?
Aslında her şey, gazetecilik ve bilgisayar mühendisliğinin çalışma alanlarının giderek daha fazla yakınlaşmasıyla başladı. 2006’da Reuters, kendi İnternet siteleri için finans haberlerini derlemede algoritmaları kullanacağını açıkladı. Dijital medya şirketlerinden Statsheet ise 2010’da NCAA (Amerikan Kolej Sporları Kurumu) Basketbol karşılaşmalarına ilişkin bilgileri 345 web sitesinden derleyen bir ağı hizmete sundu. Takımların gerçekleştirdiği toplam 15.000 maç, oyun ön izlenimleri ve diğer türlerdeki tüm bilgilerle birlikte insan müdahalesi olmaksızın, makinelerce haberleştirildi. Bir başka ifadeyle, algoritmalar oyun istatistikleri ve bir dizi spor haberi klişesi yardımıyla otomatik olarak haber yazabildi.
Bu teknolojiyi ilk kez yayınlarına adapte eden, öncü medya kuruluşlardan biri olan Associated Press de 2014’te Automated Insights adlı bir şirket ile ortaklık kurduğunu açıklayarak; üç aylık finansal raporlarını otomatik olarak oluşturacağını duyurdu. AP’nin yönetici editörlerinden Lou Ferrara ise, finans haberlerinde robot gazetecilerin yaptıklarını şöyle anlatıyor:
‘Eskiden manuel olarak 300 haber oluştururduk. Şimdi Amerika’nın dört bir yanındaki şirketler için yaklaşık 4400 haber içeriğini otomatik olarak üretebiliyoruz.’
İnsan gazeteciler taş mı yiyecek?
Bu konuda iki farklı görüş var. Her şeyden önce, robot gazetecilik sektör dinamikleri açısından bakıldığında hem maliyetleri düşürüyor hem de zamandan tasarruf sağlıyor. Durum böyleyken otomatik içerik oluşturma gazetecilerin rutin işlerinin büyük bir bölümünü üstleneceğinden, gazetecilerin işsiz kalmasına kesin gözüyle bakılıyor.
Bu karamsar tabloya karşı olan iyimserler de var. Onlara göre veri işlemeye dayalı rutin haberler makinelerce yapılacak. Gazetecinin ise ‘gerçek gazetecilik’ yapmak için daha fazla zamanı olacak. Yani insan gazetecilere daha derin haberler yapmaları için daha fazla araştırma zamanı kalacak. Ayrıca otomatik içerik üretimiyle rekabet etmek zorunda olan insan gazeteciler, daha iyi işler çıkarmaya zorlanacak.
Robotun yazdığı daha objektif bulunuyor
“Ben haberi robotun yazdığını şıp diye anlarım” diyorsanız; işte o biraz zor! Çünkü, Christer Clerwall’ın 2014’te gerçekleştirdiği küçük ölçekli deneysel bir araştırmaya göre, okurlar bu ayrımı yapamıyorlar. Robot gazetecilerce oluşturulan otomatik metinlerin insan gazeteciler tarafından oluşturulan haberlere göre betimsel ve sıkıcı olduğunu söyleseler de daha nesnel bulduklarını da ekliyorlar.
Sürpriz: Bu yazı bir robot gazeteci tarafından yazıldı!
Hayır, hayır. Bu yazı kanlı canlı bir insan tarafından kaleme alındı. Robot gazetecilik, haber toplama ve yazma alanlarında çarpıcı ve köklü değişiklikler yaratsa da henüz haber analizlerinde ve köşe yazılarında başarılı ve etkili değil.
Yine de gazetecinin rolü ve öz yetenekleri konusunda düşünmemizin zamanı geldi de geçiyor. Gazetecilerin rutin görevleri otomatikleştikçe; yaratıcılık, analitik yetenekler ve kişilik gibi insana özgü niteliklerin daha fazla ön plana çıkacağını tahmin ediliyor.
Robot gazetecilerin yazdığı haberlerin etik ve hukuki sorumluluğunun kimde olacağı ise belirsizliğini koruyor.
