Ofislerde işçi sağlığı ve güvenliğine yönelik önlemler çalışanları yakından ilgilendiriyor. Sıcaklık yükseldikçe verim de azalıyor. Ofiste sıcaklık, nem ve hava akım hızının kişiler üzerinde yaptığı etkiye ‘efektif ısı’ deniyor. Bu üçünün ideal oranda hesaplanmasıyla efektif ısı elde ediliyor ve termal konfor sağlanıyor. Çalışma ortamındaki efektif ısı yüksek olunca performans düşüklükleri görülebiliyor. Yaz aylarında görülen yüksek sıcaklıklar ısı çarpması, aşırı terleme sonucu kas kramp ve kasılmaları, baş dönmesi, tansiyon düşüklüğü, yorgunluk hâli, moral bozuklukları, konsantre olamama ve endişe yaratabiliyor.
İşyerinde termal konfor sağlanması şart
İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununa göre, işveren çalışanlarını bütün tehlikelerden korumak ve gözetmekle yükümlü. ‘İşyeri Bina Ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık Ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik’in 5. maddesinde işverenin yükümlülükleri sıralanırken, “İşyeri, bina ve eklentilerinde yeterli aydınlatma, havalandırma ve termal konfor şartlarını sağlar” deniliyor. Yönetmelik ekinin ortam sıcaklığı ile ilgili maddeleri ise şöyle:
“İş yerlerinde termal konfor şartlarının çalışanları rahatsız etmeyecek, çalışanların fiziksel ve psikolojik durumlarını olumsuz etkilemeyecek şekilde olması esastır. Çalışılan ortamın sıcaklığının çalışma şekline ve çalışanların harcadıkları güce uygun olması sağlanır. Dinlenme, bekleme, soyunma yerleri, duş ve tuvaletler, yemekhaneler, kantinler ve ilk yardım odaları kullanım amaçlarına göre yeterli sıcaklıkta bulundurulur. Isıtma ve soğutma amacıyla kullanılan araçlar, çalışanı rahatsız etmeyecek ve kaza riski oluşturmayacak şekilde yerleştirilir, bakım ve kontrolleri yapılır. Yapılan işin niteliğine göre, sürekli olarak çok sıcak veya çok soğuk bir ortamda çalışılması ve bu durumun değiştirilmemesi zorunlu olunan hallerde, çalışanları fazla sıcak veya soğuktan koruyucu tedbirler alınır. İşyerinin ve yapılan işin özelliğine göre pencerelerin ve çatı aydınlatmalarının, güneş ışığının olumsuz etkilerini önleyecek şekilde olması sağlanır.”
Bakanlığa şikâyet edebilirsiniz
Kanuna göre, çalışanların işverenden termal konfor isteme hakkı var. Eğer işveren bu önlemleri almazsa çalışanın işten kaçınma hakkı İSG Kanununın 13. maddesinde düzenleniyor.
İş Müfettişi Şeref Özcan, işverenlerin sıcak ve soğukla ilgili asgari standartları sağlaması gerektiğini belirterek, “Bununla ilgili net bir standart yok. Ancak makul işyeri ortamına göre makul sıcaklığın olması gerekiyor. Gerekli sağlıklı koşul, ister soğutma tesisatı isterse klimayla sağlanmalı. Eğer sağlanmıyorsa, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına şikayette bulunabilirsiniz. İklim koşullarını sağlanmadığı durumda, çalışmama hakkının kullanımı konusunda durum biraz tartışmalı. Ancak açık alanda çalışan ya da sıcağın etkisini net biçimde hisseden işçiler çalışmama hakkını kullanabilir. Klima uygun yere konulmuyor. İnsanlar sürekli boyun bel tutulması yaşıyor. Bürolar önemsiz gibi düşünülür ancak yangın, elektrik çarpmaları en önemli tehlikeler ve bütün iş yerleri için var” diye konuştu.
İşveren tüm önlemleri almakla yükümlü
Göğüs ve meslek hastalıkları üzerine çalışmalarıyla bilinen Prof. Dr. İbrahim Akkurt, işverenin çalışma ortamında bütün önlemleri almakla yükümlü olduğunu konusunda Özcan ile aynı görüşü paylaşıyor:
“Sıcaklarda işçilerin etkilenmesi yapılan işkoluna göre değişir. Kişinin aşırı sıcaklardan etkilenmesini önleyecek tedbirlerin alınması gerekir ve bu işverenin yükümlülüğüdür. İşkoluna göre, şapka verilebilir, bürolarda klimalara dikkat edilebilir, işçilerin yüksek sıvı almasını sağlama, çalışırken uygun araların verilmesi gerekir. Dünyanın her yerinde uygulanması gerekenler bunlardır. Ancak bunlar Türkiye’de uygulanıyor mu uygulanmıyor mu, buna sendikacıların dikkat etmesi gerekir. İşçilerin bu konuda da haklarını savunmalılar. İşverenler kamu, özel ayrımı yapılmaksızın bu yükümlülükleri yerine getirmeli.”
Haklı fesih nedeni olabilir
İş hukuku alanında çalışan avukat Can Lafçı, iş güvenliği konusunda önlem alınmasını isteyen işçiye işverenin olumsuz yanıtı karşısında işçinin haklı nedenle fesih hakkını kullanabileceğini ifade ederek, “İşçi sıcağa karşı önlem alınmasını isteyebilir. Çok sıcak altında yapılan işte haklı nedenle fesih olabilir çünkü işverenin insan sağlığı açısından her türlü önlemi alması gerekir. İşçi fesih hakkını kullanmaz ve bakanlığa bildirirse işvereni iş güvenliğine aykırılıktan bir soruşturma açılabilir” diye konuştu.
