Türkiye’de uyuşturucu kullanma yaşı her geçen yıl düşerken, bağımlı sayısı da artıyor. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2015 verilerine göre, suça sürüklenen 118 bin 245 çocuğun 42 bin 557’si bağımlılık yapan madde kullanıyor. Madde kullanan çocukların yüzde 80,8’i 15-17, yüzde 17,2’si ise 12-14 yaş grubunda yer alıyor. Emniyet Genel Müdürlüğü Kaçakçılık ve Organize Suçlarla Mücadele Daire (KOM) Başkanlığı’nın 2014 raporu, Türkiye genelinde uyuşturucu kullanımı ve bağımlılığının sadece 2014 yılında yüzde 17 artığını gösteriyor. KOM’un 2013 yılı raporunda madde bağımlılığından 162 kişinin, 2014 raporunda ise 648 kişinin hayatını kaybettiği belirtiliyor. Ancak madde bağımlılığının tedavisi mümkün. “Kurtuluş Vakfı” bunun için çalışan kurumlardan biri. Vakıf, dünyanın birçok ülkesinde uygulanan ‘Narconon’ adlı ilaçsız rehabilitasyon programının Türkiye temsilcisi.
Uyuşturucu bağımlısıydı, eğitmen oldu
Kurtuluş Vakfı Başkan Yardımcısı Yakup Çakır eski bir madde bağımlısı. Vakıfla tanışması da bu süreçte olmuş. 14 yaşında uyuşturucu madde kullanmaya başlayan Çakır, şimdi 25 yaşında. Dört sene önce madde bağımlılığından kurtulmuş. Bir dönem Danimarka’daki Narconon Avrupa ofisinde eğitmenlik eğitimi alan Yakup Çakır, şimdi kendisi gibi Kurtuluş Vakfı’na gelen gençlerle çalışıyor:
“Narconon, hiç kimsenin ömür boyu bağımlı olmadığı inancına dayanır. Bu nedenle bize gelen madde bağımlıları hasta değil, onlar bizim öğrencilerimiz. Uyuşturucuyu ‘Narconon’ programı ile bitirenler eğitmen olarak merkezlerde kalıyor. Uyguladığımız program yoksunluk. Yani bağımlı olunan maddeyi bırakma, detoks ve mental eğitimlerden oluşuyor. Öncelikle kişiyi bağımlılığa sürükleyen sebepleri tespit ediyoruz. Bununla da rehabilitasyon süreci başlamış oluyor. Oluşabilecek her türlü ağrı ve sızıyı hafifletmek için özel teknik ve besinler kullanıyoruz. Asla ilaç kullanılmıyor. Baş ağrısı için bile ilaç vermiyoruz. Çünkü madde bağımlılığı başka bir kimyasal madde ile giderilemez. Sakinleştirici ilaç dediğimiz, insan bedenini uyuşturur. Maddenin etkisi geçtiği zaman yeniden uyuşmak istersiniz. Bunun uyuşturucuya bağımlılıktan bir farkı yok. Türkiye’de başarı oranımız yüzde 84.”
Tek kadın eğitmen
Selenay Külhan (24), Kurtuluş Vakfı’nın başkan yardımcısı ve aynı zamanda programın tek kadın eğitmeni. Turizm okumasına rağmen mesleğini hiç yapmamış. Kuzeni sayesinde Kurtuluş Vakfı bünyesindeki Narconon projesinde eğitmen olmaya karar vermiş:
“Hayatım boyunca uyuşturucu madde kullanan insanlardan uzak durmam gerektiği öğretildi ve öyle büyüdüm. Buraya ilk geldiğimde öğrenci gibi eğitim gördüm. Hatta partnerim bir uyuşturucu bağımlısıydı. Onların ne yaşadığını, nelere nasıl tepki verdiklerini anlamaya çalışıyordum. Sonra teknik ve psikolojik eğitimler aldım. Herkes kadın olmanın zorluğunu yaşayacağımdan bahsediyordu ama ne öğrenciler ne de diğer eğitmenler bunu bana hissettirdi. Zorluklarla mücadele etmeye çalışan erkeklere yardım ediyorum.”
‘İlaç verip uyuşturuyorlardı’
Ali K., 26 yaşında. Çocuk yaşta arkadaşlarının etkisiyle uyuşturucu kullanmaya başlamış. Madde bağımlılığı yüzünden liseyi dışarıdan okumuş. Bu sırada bağımlılıktan kurtulmak için özel hastanelerde tedavi görmüş ama hiçbir sonuç alamamış. “İlaç verip uyuşturuyorlardı ve eski halimden bir farkım olmuyordu” diye anlatıyor o dönemleri. 30 Eylül’de ise Kurtuluş Vakfı’nın kapısını çalmış:
“Bağımlı olmayı nasıl anlatsam ki? Aslında yaşayabilmek için içiyorsunuz ama sizi öldürüyor. İletişim kurmak, uyumak, ağrılarınızı dindirmek… Sürekli bir bahaneniz oluyor içmek için. Aslında tüm bu durumları yaşamanızın sebebi de bu madde. Bağımlı olduğuma karar verdiğimde kurtulmam gerektiğini düşündüm. Bunu da paranız olmadığında fark ediyorsunuz. Bir şekilde para bulmaya, uyuşturucu almaya çalışıyorsunuz. Benim bir işim de vardı. İş arasında çıkıp uyuşturucu alıyordum. Artık böyle yaşamak istemedim. Uyuşturucu benden aldıkça alıyordu. Buna bir dur demem lazımdı ve buraya geldim. Eğitimler yorucu ama güzel. Çaba harcamanız lazım. Maddeden kurtulmanın yolu var.”
’33 gün aralıksız çalıştım’
Tuncay K. (30), Kurtuluş Vakfı’ndan 3 yıl önce mezun olmuş. Çok küçük yaşta başladığı madde kullanımı yüzünden okulunu bırakmış. O da madde bağımlılarının tedavi edildiği bir hastaneye gidip sonuç alamayınca Kurtuluş Vakfı’na gelenlerden:
“İlk tedavi olduğum yerde ilaç kullanıyorlardı. İlaçlarla daha kötü oldum. Psikologlara gittim. Faydaları olmadı. Kurtuluş Vakfı’na geldiğimde benimle birlikte 23 kişi vardı. Hepimiz aynı yaşlardaydık. Eğitimlere başladığım ilk zamanlarda çok sıkıntı çektim. Eğitimler size kim olduğunuzu öğretiyor. Bazen saatlerce bir soru üzerine düşünüyoruz. Bazen geçmişteki bir sorunun çözümünü bulmaya çalışıyoruz ki bir daha karşımıza çıktığında ne yapacağımızı bilelim. 33 gün boyunca bağımlıktan kurtulmak için aralıksız çalıştım. Geçmişimle yüzleşmeyi, sorunları çözmeyi öğrendim. Kitaplar okudum. Önceden o şeye mahkum oluyorsun. Sorunlarla baş edemediğini sanıyorsun. Bunlar hep yanılsamaymış. Ama şimdi çözemeyeceğim sorun yok. Çok güzel bir işim var. Param olunca madde alırdım, şimdi sinemaya gidiyorum. Bu bizim için nasıl bir duygu bilemezsiniz. İnsanlarla konuşmak, sosyal olmak, inanılmaz bir duygu…”
