LinkedIn’de toplam 10 bini aşkın çalışana sahip oldukları görülen 50 medya kuruluşunun verilerine göre, Türkiye medya sektöründe istihdam son iki yılda ortalama %9, son bir yılda ise %2 büyüdü.
İktidar medyasında çalışan sayısı bir yılda %4 artarken bağımsız medyada aynı kaldı. Dijital öncelikli yayıncılarda istihdam büyümesi %3, gazetelerde ve TV’lerde ise %2 olarak gerçekleşti.
50 kuruluşun 21’inde istihdam, ortalamanın üstünde büyüdü. Bu kuruluşlardan sadece 9’u bağımsız. İktidar güdümündeki büyük medya şirketlerinin 10’u, çalışan sayısını daha da artırdı. Hürriyet ve Milliyet ise “küçülen büyük şirketler” arasında.
“Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, her ay sendika yöneticilerinin erişimine açık üye ve işyeri listelerini açıklar” diyen TGS Örgütlenme Uzmanı İlyas Coşkun, “Bu listelere baktığımızda LinkedIn’deki verilere kıyasla farklı bir tablo ortaya çıkıyor” ifadesini kullandı.
Bu çalışmada, LinkedIn hesabına sahip önde gelen 50 medya kuruluşunun “içgörü” verilerini inceledik. Oluşturduğumuz ham veri kümesini de, Journo’nun açık veri politikası gereği her zaman olduğu gibi şurada paylaşıyoruz.
En önemli bulduğumuz veri şu oldu: 221 olan ortalama çalışan sayısının üstünde istihdama sahip kuruluşları “büyük” olarak tanımlarsak, son bir yılda çalışan sayısını artıran büyük medya şirketlerinin tamamının iktidar denetimindeki yayıncılar olduğunu görüyoruz.
Bağımsız medyanın daha az çalışana sahip yayıncılarında ise mütevazı oranlarda da olsa son bir yılda istihdamı artıranlar var.
Çalışan sayısındaki artış hangi birimlerde gerçekleşti?
LinkedIn verilerini incelediğimiz 50 kuruluşun, muhabirleri ve editörleri de kapsayan medya ve iletişim alanı çalışanlarında son bir yılda artış oranı %3 ile ortalama istihdam büyümesini az da olsa aştı.
Bu büyüme daha çok, iktidarın güdümündeki medya kuruluşlarında yaşandı. Bu kuruluşlarda medya ve iletişim çalışanlarının sayısı %5 oranında artarken bağımsız medyada %2’de kaldı.
Ancak iktidar medyasındaki istihdam büyümesinin ana kaynağı, idarî işler birimlerinde yapılan işe alımlardan gelmiş görünüyor. İktidar medyasının bu birimlerinde çalışan sayısı bir yılda %10 artarken bağımsız medyada söz konusu birimler hiç büyümedi (%0).
Bağımsız medya kuruluşlarının istihdamdaki büyümesi, önemli ölçüde, reklam satış bölümlerinde yapılan işe alımlarla gerçekleşti. Bu bölümler için bir yıllık istihdam büyümesi bağımsız medyada %6 olurken iktidar medyasında %2’de kaldı.
Medya kuruluşları özelinde istihdam verilerinde neler var?
İktidar medyasında Anadolu Ajansı (AA) %44 ile en yüksek çalışan sayısı artışına imza attı. Bağımsız medyada ise %20’yi aşan oranlarda istihdam düşüşü kaydedildi. LinkedIn’e bakılırsa durum şöyle:
- Son 1 yılda çalışan sayısı en çok artanlar: Anadolu Ajansı (%44), Gazete Oksijen (%24), 10 Haber (%19), İnternet Haber (%15), Onedio (%14)
- Son 1 yılda çalışan sayısı en çok azalanlar: Dokuz8Haber (%25), Gerçek Gündem (%20), Tele 1 (%10), Kısa Dalga (%9), Ulusal Kanal (%8)
Bu noktada, LinkedIn’de görünen çalışan sayısı üstünden istihdamda büyüme oranını verdiğimizi hatırlatalım. Yüksek oranlar her zaman çok sayıda çalışana işaret etmiyor. Örneğin AA gibi yüzlerce kişinin çalıştığı bir kuruluşta %44’lük yıllık istihdam büyümesi, LinkedIn verilerine göre bir yılda 986 kişinin işe alındığı anlamına geliyor. Bu çok büyük bir sayı. Oysa Dokuz8Haber’de yüksek bir oran gibi görülen % -25, bu kuruluşta LinkedIn verilerine göre 9 çalışan olduğundan, sadece 3 kişilik bir küçülmeye işaret ediyor.
Grafiğin iki ucundan iki örnek vaka
Dokuz8Haber Genel Yayın Yönetmeni Gökhan Biçici, 2023 Cumhurbaşkanlığı Seçimleri öncesinde 17-18 kişilik bir ekiple çalıştıklarını söyledi. Bu seçimin ardından 13 kişiye düştüklerini bildiren Biçici, 31 Mart 2024 yerel seçimlerinin ardından şu anda 7 kişi çalıştıklarını ifade etti. Dokuz8Haber’de en az 7 kişilik bir ekibin her zaman olacağını belirten Biçici, en geç Ekim 2024’e kadar ekiplerini %40 civarında büyütmeyi hedeflediklerini ekledi.
AA’da ise son yıllarda başlatılan genç gazeteci istihdamına yönelik programlar, çalışan sayısındaki bu dramatik artışa katkıda bulunmuş olabilir. Aynı zamanda bu kurumun faaliyette olduğu çok sayıda ülkede, birçoğu serbest gazeteci statüsünde olan çalışanlara sahip olması gibi etkenler de AA’nın LinkedIn’deki sayılarını artırmış olabilir.
Medya kuruluşlarında ortalama çalışma süresi 4,7
Aynı veriler, toplam 11.596 kişiyi istihdam eden bu 50 medya kuruluşunda ortalama çalışma süresinin 4,7 yıl olduğunu gösteriyor. Gazeteler 6,5 yılla bu alanda en yüksek ortalamaya sahipken ana mecrası dijital olan kuruluşlarda süre 3 yıla düşüyor.
- Ortalama çalışma süresi en yüksek olan kuruluşlar: NTV (10,6 yıl), Türkiye gazetesi (10,4), Akşam (10,3), Hürriyet (9,3), Milliyet (9,3)
- Ortalama çalışma süresi en düşük olan kuruluşlar: 10 Haber (1,2 yıl), Gerçek Gündem (1,4), Halk TV (1,5), Tele 1 (1,5), Oda TV (1,6). [Bu kuruluşlardan örneğin 10 Haber’in henüz geçen yıl kurulduğunu hatırlatalım.]
- En çok çalışanı olanlar: Anadolu Ajansı (3.228), NTV (1.023), Hürriyet (966), ATV (515), Show TV (494)
- LinkedIn’de en çok takipçisi olanlar: Nasıl Bir Ekonomi (77.000), Onedio (62.000), Hürriyet (43.000), TRT Haber (40.000), Anadolu Ajansı (28.000)
Ayrıntıları alttaki etkileşimli grafikte inceleyebilirsiniz:
Gazetecilerin ve araştırmacıların, Türkiye’de medya istihdamına dair ayrıntılı verilere erişmesi, hem resmî hem de özel kuruluşların tutumu nedeniyle neredeyse imkânsız.
Resmî verilere ulaşmak zor, LinkedIn verileri sınırlı
Geçen yıl işsizlik oranının bir puan düştüğünü açıklayan Türkiye İstatistik Kurumu verilerinde de, yaklaşık 30 bin kişinin istihdam edildiği medya sektörüne dair detaylar yer almıyor.
Hâl böyleyken profesyoneller için dünyanın en yaygın sosyal ağı olan LinkedIn verilerinin bize bir fikir verebileceğini düşünerek bu analizi yaptık.
“Fikir verebilir” diyoruz, zira LinkedIn verileri de ham sayılara bakıldığında gerçeği tam olarak göstermekte yetersiz kalabilir. Bunun birçok nedeni var. Örneğin, bu platform ne kadar popüler olursa olsun tüm çalışanlar LinkedIn kullanmadığı gibi, iş değişikliği sırasında profillerini güncellemedilerse eski veriler de karşımıza çıkıyor olabilir.
TGS uzmanı İlyas Coşkun: Resmî verilerde tablo farklı
Türkiye Gazeteciler Sendikası (TGS) Örgütlenme Uzmanı İlyas Coşkun’a göre, resmî verilerde haber kuruluşlarındaki çalışan sayıları, LinkedIn’de görülenin oldukça altında. Coşkun şunları söyledi:
- Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, her ay sendika yöneticilerinin erişimine açık üye ve işyeri listelerini açıklar. Bu sayede sendikalar iş kolundaki nicel değişimi görme fırsatına sahip olur. Bu listelere baktığımızda LinkedIn’deki verilere kıyasla farklı bir tablo ortaya çıkıyor.
- Örneğin Temmuz 2023 döneminde AA’daki toplam çalışan sayısı 1.901 iken Temmuz 2024 döneminde ise bu sayı 1.969’a çıkmış görünüyor. Diğer bir örnek Gazete Oksijen. Temmuz 2023 döneminde çalışan sayısı 35 iken Temmuz 2024 döneminde 49 olduğu görülüyor. Temmuz 2023’de Kısa Dalga’da 7 çalışan görünürken bu sayı Temmuz 2024’de 5’e düşmüş görünüyor. Bir başka örnek NTV’den. Temmuz 2023 döneminde çalışan sayısı 319 iken Temmuz 2024’de bu sayı 312’ye düşüyor. Hürriyet gazetesindeki istihdam Temmuz 2023’de 1.292 olurken Temmuz 2024’de bu sayı 1.087’ye düşüyor. ATV’nin çalışan sayısı Temmuz 2023’de 643 olurken Temmuz 2024’de bu sayı 604’e düşüyor.
- Elbette bu sayılar sadece kayıtlı istihdamı gösteriyor. Eğer telifli, sigortasız, stajyer/deneme süresi altında sosyal güvenceden yoksun istihdam varsa bunlar, Bakanlığın veri tabanında yer almıyor. Ayrıca holding bünyesindeki medya şirketlerinde farklı işyerleri üzerinden sigorta girişi yapmak da epey yaygın.
6 örneğin 4’ünde büyüme/küçülme verileri tutarlı
Özetle, LinkedIn verilerinin, resmî verilerdeki kadrolu çalışan sayısında değişimin yönünü göstermekte (büyüme veya küçülme) büyük ölçüde tutarlı olduğunu söyleyebiliriz. Oranlar farklı olsa da, örneğin AA’nın ve Gazete Oksijen’in çalışan sayısının son bir yılda her iki veri kümesinde de arttığı, Hürriyet ve Kısa Dalga’nın ise azaldığı görülüyor. Ancak istisnalar da var: NTV ve ATV’nin LinkedIn’deki çalışan sayısı artmış görünürken resmî verilerde ise azaldılar:
| Kuruluş | Resmî Verilere Göre Çalışan Sayısında Yıllık Artış | LinkedIn Verilerine Göre Çalışan Sayısında Yıllık Artış |
| AA | %3,6 | %44 |
| NTV | % -2,2 | %3 |
| Kısa Dalga | % -28,6 | % -9 |
| Oksijen | %40 | %24 |
| Hürriyet | % -15,9 | % -1 |
| ATV | % -6,1 | %6 |
TGS, bakanlık listelerini inceleyerek yürüttüğü araştırmanın sonucunu 2023-2024 Basın Özgürlüğü Raporu’nda açıklamıştı. ‘Gazetecilik faaliyeti yürüten işletmelerdeki kayıtlı çalışan sayısının son dört yılda bir yükseliş trendi içinde olduğu’nu belirten TGS, “Gazetecilik Faaliyeti Yürüten İşletmelerdeki Kayıtlı Çalışan Sayısı” tablosunda şu verileri yayımlamıştı:
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR – VERİ GAZETECİLİĞİ
Basın İlan Kurumu’ndan ilan alan 1.206 haber yayıncısını inceledik, 4 haritayla anlatıyoruz
100 haber kuruluşunun künyelerini inceledik: Medyada yöneticilerin %70’i erkek
Sevinelim mi? TÜİK’e göre gazetecilik mezunlarında işsizlik bir yılda 10 puan azaldı
