Sınır Tanımayan Gazeteciler (RSF), 2022 Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi’ni yayımladı. 20. yılını dolduran endekse göre Türkiye, basın özgürlüğünde 180 ülke arasında 149’uncu sırada. Küresel düzeyde en çarpıcı bulgu ise özetle şöyle: “Haber ve enformasyon kaosunun etkisiyle kutuplaşma 2 kat arttı. Hem ülkeler içinde hem de ülkeler arasında ayrılıklar derinleşiyor.”
RSF’in 2022 Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi‘ne göre 180 ülkeden 8’inde özgürlük durumu “iyi,” 40’ında “tatmin edici,” 62’sinde “sorunlu,” Türkiye’nin de aralarında olduğu 42 ülkede “kötü,” 28 ülkede ise “çok kötü” kategorisinde.
Türkiye bu endekste 2005’te 98., 2010’da 138., 2015’te 149., 2020’de 154. sıradaydı. Geçen yılki raporda 153. sırada yer alan Türkiye, bu yıl 149. sıraya yükseldi. RSF Türkçe, bu yükselişin, Türkiye’de medya özgürlüğüne yönelik baskıların azalmasından değil, sivil toplumun performasından kaynaklandığını açıkladı:
RSF 180 ülkeli 2022 #BasınÖzgürlüğü Endeksi’nde #Türkiye’yi 149. sırada gösterdi. Türkiye’nin 4 sıra yükselmesinin gerekçesi, medya özgürlüğe yönelik baskıların azalma göstermesi değil, Türkiye sivil toplumunun hak aramada aldığı kimi olumlu sonuçlar ve performansı. #RSFIndex pic.twitter.com/WCGtJhH8dN
— RSF Türkçe (@RSF_tr) May 3, 2022
2022 Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi‘nin zirvesinde üç Kuzey Avrupa ülkesi; Norveç, Danimarka ve İsveç yer alıyor. İlk 10’a Avrupa dışından girebilen tek ülke Kosta Rika oldu.
Basın özgürlüğü endeksinde, Avrupa ülkeleri arasında geçen yıl sonuncu olan Bulgaristan‘ın (91) yerini ise bu yıl Yunanistan (108) aldı. Bulgaristan’ın yanı sıra Moldova da son bir yılda Avrupa’da basın özgürlüğünün siyasi gelişmelerin de etkisiyle iyileştiği ülkeler arasında.
Yunan başbakanı kızdıran gazeteci, saldırıların ardından Hollanda’ya döndü
Basın özgürlüğü “çok kötü” durumda olduğu için listenin sonlarında yer alan 28 ülke arasında ise Ukrayna’yı işgal ederken hem sansür hem de dezenformasyonda vites yükselten Rusya (155), Çin (175), Myanmar (176), Türkmenistan (177), İran (178), Eritre (179) ve Kuzey Kore (180) var.
RSF endeksinin 20 yıllık tarihinde ilk kez bu kadar çok sayıda ülkede basın özgürlüğü “çok kötü” kategorisine gerilemiş durumda. Bu gerilemede “kutuplaşmanın” ve “bilgi kaosunun” etkisine dikkat çeken RSF, 3 Mayıs Dünya Basın Özgürlüğü gününde endeksi duyururken şu yorumu yaptı:
- 180 ülkede gazeteciliğin durumunu değerlendiren Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi’nin 2022 sürümü, haber ve bilgi kaosunun feci etkilerine ışık tutuyor. Bunlar, sahte haber ve propagandayı teşvik eden küreselleşmiş ve denetimsiz bir çevrim içi bilgi ortamının etkileridir.
“Fox News modeli” ve “Polonyalaştırma”
- “Fox News modelini” uygulayan yorum medyasının yanı sıra sosyal medyanın çalışma yönteminden güç alan dezenformasyon devrelerinin de yayılmasıyla demokratik toplumların içindeki ayrılıklar derinleşiyor. Uluslararası düzeyde ise açık toplumlarla, onların medyasını ve çevrim içi platformlarını denetleyip demokrasilere karşı propaganda savaşı açan despotik rejimler arasındaki asimetri yüzünden demokrasiler zayıflıyor. Bu iki düzeyde yaşanan kutuplaşma, artan gerilimleri körüklüyor.
- [Bu yılki endekste 42. sırada yer alan] ABD gibi demokratik toplumlarda dahi, Joe Biden’ın başkan seçilmiş olmasına rağmen medya kutuplaşması iç toplumsal ayrılıkları besleyip güçlendiriyor. Toplumsal ve siyasal gerilimdeki tırmanış, sosyal medya ve yeni ortaya çıkan yorum medyası vasıtasıyla körükleniyor [özellikle de, bu yılki endekste 26. sırada yer alan Fransa‘da.] Bağımsız medyanın baskılanması, [bu yılki endekste 66. sırada bulunan] Polonya gibi, yetkililerin kamu yayıncısını kontrol edip özel sektörün elindeki medyayı da “yeniden Polonyalaştırma” stratejisi güttüğü “özgürlükçülük karşıtı demokrasilerde” derin bir kutuplaşmaya yol açıyor.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR:
Türkiye’nin 3 Mayıs karnesi: TGS Basın Özgürlüğü Raporu açıklandı
