Rapor: TV reklamlarında kadın görünürlüğü artıyor ama engellilerin temsili hâlâ yetersiz

Reklamverenler Derneği’nin “Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Karnesi” raporuna göre Türkiye’de geçen yıl Effie ödülüne layık görülen veya finale kalan televizyon reklamlarında kadın görünürlüğü, 2007-2018 dönemine kıyasla 8 puan artarak %43’e yükseldi. 60 yaş üstü reklam karakterlerinin oranı %21 oldu.

Engelli bireyler ise %1,4 oranıyla reklamlarda en az temsil edilen dezavantajlı gruplardan biri. Oysa 3 Aralık Dünya Engelliler Günü’nde bir kez daha hatırladığımız gibi Türkiye’de nüfusun %6,9’u engelli. Yani engelliler reklamlarda, nüfustaki oranlarına kıyasla yaklaşık 5 kat daha az temsil ediliyor.

2018’den beri Reklamverenler Derneği liderliğinde yürütülen ve Bahçeşehir Üniversitesi Reklamcılık Bölümü öğretim üyeleri Doç. Dr. Gül Şener ve Dr. Eda Öztürk tarafından hazırlanan “Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Karnesi 2022” için, Effie ödüllerini kazanan 117 ve finalist olan 228 TV reklamı analiz edildi. Rapor Bülteni’nin dün yayımladığı özette bulgular şöyle aktarıldı:

2019-2021 yılları arasında her 2 Effie televizyon reklamından 1’inde kadın ana karakter bulunuyor.
Reklamlardaki kadın ana karakter oranı artmış görünüyor. 2007-2018 yılları arasında %35 ve 2019-2021 yılları arasında %52. 2022’de ise bu oran %43.
Banka ve finans konulu reklamlarda yer alan kadın ana karakter oranının neredeyse 2 katına çıktığı ifade ediliyor. 2019-2021 yılları arasında %37 iken 2022 yılında bu oran %63.
Ev, temizlik ve bakım konulu reklamlarda yer alan erkek ana karakter oranının düştüğü görülüyor. 2019-2021 %34 ,2022 yılında %31.
2022 Effie ödüllü ve finalist otomotiv televizyon reklamlarının tamamında erkek ana karakter bulunuyor.
2007-2018 yılları arasında otomotiv reklamlarındaki kadın ana karakter oranı %17. 2019-2021 yılları arasında ise bu oran %10.
Son 3 yıla kıyasla reklamlardaki kadın yardımcı karakter oranı artıyor.
Kadın dış ses kullanımının 2022’de %38’e çıktığı belirtiliyor. Bu oran, Effie Awards Türkiye tarihindeki en yüksek oran olarak kaydediliyor.
Reklam jinglelarında ağırlıklı olarak kadın sesi kullanılıyor. 2022 finalist televizyon reklamlarındaki her 10 ‘jingle’ın 6’sını kadınlar seslendiriyor.

Reklamlarda yaş ayrımcılığı devam ediyor

Effie TV reklamlarında kadın ana karakterler bağlamında yaş ayrımcılığı devam ediyor.
Effie ödüllü TV reklamlarında yer alan yirmili yaşlardaki kadın ana karakter oranı yükselişte. 2007-2018 arasında %42 iken, 2019-2021 arasındaki Effie ödüllü ve finalist TV reklamlarında bu oran %52.
50 yaş üstü erkekler, kadın ana karakterler ile karşılaştırıldığında beş kat daha fazla oranla. temsil ediliyor. Sırasıyla %15 ve %3.
Cinsiyetten bağımsız olarak, ana karakterlerin yalnızca %12’si 50 yaş üstünde.
Kadın ve erkek ana karakterlerde 35-49 yaş arasının temsil edilme oranı yükseliş gösteriyor.
2022 Effie TV reklamlarında, 60 yaş üstü karakterlerin oranı %21. Türkiye’deki Effie TV reklamlarında ileri yaş [60 yaş ve üstü] bireylerin temsili diğer ülke uygulamalarının üzerinde. Ancak, reklam hikâyesinin taşıyıcısı olan ana karakterlerin 50 yaş üstü temsilinin sınırlı olduğu vurgulanıyor.
Effie TV reklamlarında yer alan engelli karakterlerin oranı %1.4 seviyesinde.
Effie TV reklamlarında büyük beden kadın ana karakterlerin görünürlük oranı %5.
Büyük beden erkek ana karakterlerin görünürlüğü, kadınlardan 8 kat daha fazla (%42).
Geleneksel olarak erkeklerle ilişkilendirilen kaslı vücut tipiyle temsil edilen kadın ana karakter oranı 2022 Effie TV reklamlarında %13. Erkek ana karakterlerde bu oran %22.

Reklamlarda kadınların %34’ü çalışıyor, erkeklerin %6’sı ev işi yapıyor

2022 Effie TV reklamlarında, kadın ana karakterlerin çalışan rolünde gösterilme oranı %34.
Reklamlarda çalışan kadın temsilleri, nüfus istatistikleri ile benzer bir seyir gösteriyor. “TÜİK İstatistiklerle Kadın 2022” raporuna göre, Türkiye’de 15 ve üzeri yaş grubundaki kadın istihdam oranı %28.
2022 Effie TV reklamlarında erkek ana karakterlerin neredeyse yarısı çalışan rolünde.
2022 Effie TV reklamlarında, kadın ana karakterler en fazla kariyer kadını olarak gösteriliyor. (%21). Otorite figürü kadınlar (%13) ve ev kadınları (%13) bu temsilleri takip ediyor.
Geçen üç yıldan farklı olarak, çekicilikle meşgul kadınlar, reklamlarda en fazla görünürlük kazanan kadın stereotipleri arasında yer alıyor. 2022’de %12 olan bu oran, 2021’de %9, 2020’de ise %6.
TV reklamlarında, ev işlerini yapan erkek ana karakterlerin oranı artıyor. 2019-2021 arasında, ev işleriyle ilgilenen erkek karakterler ortalama %6 oranında iken 2022’de bu oran %10.
Effie TV reklamlarında erkekler çoğunlukla komik adam (%27) ve otorite figürü (%25) olarak temsil edilmeye devam ediyor.
Çocuklarla etkileşim içindeki erkek ana karakterlerin görünürlüğündeki artış devam ediyor. 2019-2021 arasında %11 olan bu oran, 2022’de %18.

Reklamlarda ünlü kullanımı artıyor

Önceki 2 yılın ortalaması %40 olan ünlü kullanım oranı, 2022’de %48. Ünlü kullanımındaki cinsiyet dağılımı eşitlikçi bir yaklaşımı yansıtıyor. 2022 Effie televizyon reklamlarında kadın ünlüler ilerici cinsiyet rollerini yansıtarak kariyer kadını (%20) ve otorite figürü (%17) olarak temsil ediliyor.
Effie TV reklamlarında, belirli ürün kategorilerinde (Banka ve Finans, Telekomünikasyon), kadın ana karakter görünürlüğü diğer kategorilere kıyasla daha fazla artıyor. Benzer bir ivmenin geleneksel erkek odaklı kategorilerde de olumlu sonuçlar doğurabileceği gözlemleniyor.
50 yaş üstü kadınların ana karakter olarak kullanımı ve kadınların çeşitli beden tipleriyle temsil edilmesi, reklamların gerçek dünyayı yansıtmadığını gösteriyor. Sektörün bu farkındalıkla yaklaşıp, kapsayıcı casting süreçleri ile ilerlemesi gerektiği vurgulanıyor.
Engelli bireylerin reklamlardaki temsili Türkiye’de de sınırlı. Reklam hikâyelerinin, toplumdaki çeşitliliği yansıtarak, içeriklerin kapsayıcılığını genişletmek adına engelli bireylerin görünürlüğünü artırması gerektiği belirtiliyor.
Ev işleri ve çocuklarla etkileşim içinde olan erkek karakterlerin görünürlüğünün artması, reklamların değişen ebeveynlik dinamiklerini yansıtması açısından olumlu bir adım olarak görülüyor.

İLGİLİ: