Popüler sosyal medya platformlarından Twitch, oyun odaklı bir canlı yayın mecrası. Türkiye’deki siyasetçiler de, özellikle Z kuşağına seslerini duyurmak için Twitch’teki bol takipçili kanalların yayınlarına son aylarda sık sık konuk olmaya başladı.
Peki bu durum, Twitch yayıncılığını nereye taşıyor? Jahrein olarak tanınan Ahmet Sonuç’un yanı sıra, bu platformdaki diğer yayıncı ve izleyicilerden Bahadır Telci (purplebixi), Barış Danış (zade), Ceren Pektaş (lunaspia), Dilan Demirel, Kaan Taha Uluç, Selin Sonuç (sselss) ve Soykan Soner (veneficus) ile bunu konuştuk.
Onlara göre kitle fonlaması modeli, Twitch yayıncılarının izleyicilere “kaliteli içerik, güzel soru, maksimum verim ve tatmin” sunmasını gerektiriyor. Bir TV programına göre rahat, dobra bir ortam sunuluyor. Emir veren bir patron veya cevapları önceden belirlenmiş sorular yok. Ama siyasetin Twitch’e artan ilgisi, bu platformdaki özgürlük alanına müdahale edilebileceği endişesini de körüklüyor.
Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi Gazetecilik Bölümü’nden Prof. Dr. Necmi Emel Dilmen ise siyasetçilerin Twitch’i genç seçmenleri erkenden kazanmak için bir fırsat olarak gördüğünü belirtirken şu uyarıyı yaptı: “Bu platformdaki gençler, önceden kurgulanmış soruları soran gazetecilere benzemez.”
Twitch’in Türkiye’de yükselişi 2015’te League of Legends adlı oyunun popülerleşmesi ve birçok oyuncunun kanalında bu oyunu oynayarak yayın açmasıyla hızlandı. Twitch bugün farklı kategorilerde birçok yayıncıyı barındırsa da gazetecilerin platformdaki faaliyetleri hâlâ sınırlı. Bu platform, ulusal gazetelerin radarına henüz girmedi. Az sayıda gazeteci düzenli Twitch yayınları yapıyor.
Twitch’te çok takipçili bir dizi yayıncıya konuk olan siyasetçi sayısı ise geçen yıl sonundan beri artmaya başladı. Adalet ve Kalkınma Partisi milletvekili Özlem Zengin’den Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’na dek birçok siyasetçi bu yayınlara konuk oldu. 2011’den beri Twitch’te canlı yayın yapan Ahmet Sonuç’a (Jahrein) konuk olan Kılıçdaroğlu’nun “Boomer’lardan bu memleketi kurtaracağız” sözleri, Twitter’da da trend konu (TT) oldu.
Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Mansur Yavaş’ın ardından İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu bu platformda kendi kanalını açtı. Yavaş, Stream Charts’ın Mayıs 2021’de en çok izlenen kadın yayıncılar arasında 5. sırada açıkladığı Pelin Baynazoğlu’nun (Pqueen) kanalına da konuk oldu. 17 Mart günü yapılan Twitch.tv yayınının 362 bin izleyiciye ulaşarak Türkiye rekorunu kırdığı haberlere yansıdı. Bu yayın sırasında yaklaşık 22 bin TL toplandı ve bu gelirin tamamının “Yeşilin Başkenti” projesine aktarılacağı açıklandı.
Jahrein: Tam bağımsız internet çocuklarını görünce korkuyorlar
Twitch ile birlikte, siyasetçilerle etkileşimli bir ortamda yapılan söyleşilerin niteliği değişiyor. Bu platformda bir siyasetçi, örneğin televizyonda birkaç gazetecinin sorularını yanıtladığı bir canlı yayından çok daha farklı bir ortamda buluyor kendisini. Twitch yayıncısı evsahibi olsa da, akışı izleyicilerden anlık olarak gelerek ekrana yansıyan soru ve yorumlar belirliyor.
Ahmet Sonuç, son söyleşisinde, geçmişte Jahrein kanalına davet ettiği birçok siyasetçinin oralı olmadığını ya da soruları önden istediklerini söylemişti. Şimdi bu yayınlar hakkında, “Benden soruları isteyenler tarafında pek bir şey değişmedi. Bazı yayınlara katıldılar ve bu yayınlardaki sunilik çok belli etti kendini. Bence geleneksel medyada röportaj verirken en fazla ne kadar sıkıştırılabileceklerini kestirebiliyorlar. Ama karşılarında tam bağımsız internet çocuklarını görünce korkuyorlar. Muhalif ya da iktidar fark etmeksizin hisleri bu yönde bence” diyor.
Kendisi de bir sonraki seçimlerde bağımsız milletvekili adayı olduğunu açıklayan Sonuç, DEVA Partisi Genel Başkanı Ali Babacan ile 12 Haziran’da 3,5 saatlik bir Twitch yayını yaptı. Bu yayınların kendisi için anlamını ise şöyle değerlendiriyor: “Bu yayınlar özellikle benim tarafsızlığımı gösteriyor. Ben işimden ötürü gençliğin sorunlarıyla iç içe yaşayan biriyim. Siyaseti bir amaç değil, araç olarak görüyorum. Hatta milletvekili seçilirsem hayatımın çok daha kötü bir hâl alacağını biliyorum.”
Sonuç, muhalefet siyasetçileriyle yaptığı yayınların ardından iktidar destekçilerinin sosyal medya kampanyalarına hedef olduğunu şu sözlerle anlatıyor:
- Tabii ki dikkatleri üzerime çekmiş oldum. Bir anda sosyal medyada bot hesaplarla saldırılar düzenlendi. İçine Melih Gökçek, Fatih Tezcan ve hatta Cumhurbaşkanlığı danışmanlarının da katıldığı bir linçe dönüştü bir gecede. A Haber gibi yandaş medya kanallarında, yayında söylediğim bazı şeyler kesilip kırpılarak servis edildi.
- Eşim yine çok tedirgin bu hususta. Annem televizyonda görmüş bir hafta boyunca her gün arayıp uzun uzun ağladı telefonda. “Seni bitirir oğlum bunlar” dedi. Ancak arkamda çok büyük bir destek var. Özellikle internetten gelen kültüre bağlı olan insanlar benim anlatmak istediklerimi ve onlar için nasıl çırpındığımı çok iyi anlıyorlar. Her türlü, sanal/gerçek fark etmeksizin beni destekliyorlar. Arkamda değil, yanımda duruyorlar. O yüzden kimseden korkmuyorum.
Kendisi de Twitch yayıncılarından olan Selin Sonuç (sselss) da, eşinin siyaset alanında attığı adımdan endişeli. Bu konuda şöyle diyor:
- Ama bana düşen sorumluluk neyse almalı ve onun yanında olmalıyım diyerek, duygularımı ve korkularımı frenliyorum. Ben duygularıyla hareket eden bir insanımdır, benim için hiç kolay olmuyor ama birçok gencin geleceği ve duyguları benim duygularımdan çok daha önemli. Ülkeyi onlar için güzelleştirmek isteyen siyasilerin Twitch’e gelip kendini ifade etmesi beni umutlandırıyor. Umut vaat eden düşünceler duymayalı çok uzun zaman oldu benim için. O yüzden Twitch’te olan bu siyasi hareketlilik kötü bir güruhu çekebilecek olsa da güzel gelecek planları duymayı heyecan ve umutla bekleyen sayısız genç için çok güzel de bir gelişme.
‘Bu tablodan gurur duyuyorum, umarım daha da ilerler’
Sonuç çiftinin yanı sıra; Bahadır Telci (purplebixi), Barış Danış (zade), Ceren Pektaş (lunaspia), Dilan Demirel, Kaan Taha Uluç ve Soykan Soner’e (veneficus) siyasetçi akınının Twitch’teki yayıncıları ve izleyicileri nasıl etkilediğini sorduk. Yanıtları şöyle:
Bahadır Telci: Twitch daha önce oyun oynanan, günlük sohbet edilen bir mecraydı. Gençlerin bolca kullandığı bu mecrada siyasetin eksikliğinin farkına vardık. Sonuçta Türkiye’de yaşıyoruz ve siyasetin hayatımızı etkilemediği alan yok. En azından bizleri izleyen insanların ne olup bittiği konusunda haberdar olabilmeleri için kolları sıvadık. Yaklaşık üç senedir Twitch’te siyaset ve gündem ile ilgili içerikler sunuyorum insanlara. İnsanların buna ilgi göstermesi ve önem vermesi bu hareketliliğin kıvılcımı oldu. Taylan Yıldız, Onursal Adıgüzel, Özgür Özel, Mansur Yavaş, Kemal Kılıçdaroğlu ile başlayan liste genişlemeye devam ediyor ve edecek. Ben çok mutlu oluyorum çünkü gençler ile bu isimleri aynı ortama getirip gençlerin problemlerinden haberdar ediyoruz, onların merak ettikleri soruları soruyoruz. Geriye çekilip baktığım zaman Twitch adına bu tablodan gurur duyuyorum, umarım daha da ilerler.
Barış Danış: Bir genç olarak bu hareketlilikten Türk siyasetinin olumlu yönde değişime gittiğini, genç seslere ve fikirlere önem vermeye başlandığını net bir şekilde görebiliyorum. Bu benim gibi sosyal medyayı aktif kullanan gençler için büyük bir olay.
Ceren Pektaş: Twitch sadece oyun ve eğlence platformu olarak biliniyor olsa da aslında çok farklı kategorilerde çok farklı insanlar güzel işler yapıyorlar. Siyasi isimlerin bu platforma gelmesindeki amaç eğer gençleri anlayabilmek ve bize karşı, bizim dilimizden konuşabilmekse bence bu harika bir şey. Bu platform geçici olarak değil de gerçekten etkileyici bir anlamda ve kalıcı olarak kullanılırsa güzel sonuçlar doğurabilir.
Siyasetin ilgisi, Twitch’in özgürlüğüne müdahale endişesi de yarattı
Dilan Demirel: Sosyal medyanın yaygınlaşmaya başlaması ile ülkemizde genç neslin daha aktif hâle geldiğini ve bu tarz yayınların mantıklı olduğunu düşünüyorum. Böyle bir dönemde siyasetçilerin gençlerle buluşmasının en etkili yollarından birisi, kesinlikle sosyal medya. Eğer siyasetçiler, yayıncılar ile yaptıkları söyleşi ve soru cevap yayınlarını dikkate alıp çözüm odaklı ilerlerse ülkemizin birçok sorunu çözüme kavuşabilir.
Selin Sonuç: Bu konu hakkında hâlâ kafamda birtakım soru işaretleri var. O yüzden her iki açıdan da değerlendirme yapacağım. Öncelikle siyasilerin unuttuğu genç bir nesil vardı. Ve gençlerin etkileşimde olduğu bir mecra olarak, siyasiler de Twitch’i keşfetti. İlk başta samimi bulmuyordum açıkçası. Çünkü Twitch’in içinde de siyaset olması beni korkutuyordu. Gelebilecek bir müdahale, herhangi bir kısıtlama tek özgür sayılabilecek alanlarımızdan birini kaybetme ihtimali çoğunlukla Twitch’teki siyasi hareketliliğe olan bakış açımı olumsuz etkiliyordu. Ama bir yandan da gençleri anlamaya çalışmaları ya da anladıklarını hissettiğim noktalar hoşuma gitmeye başladı. Ve bu açıdan gençlerin de söz sahibi olduğunu hatırlamaları, dikkate almaları olumsuz düşüncelerimi zamanla değiştirmeye başladı.
Kaan Taha Uluç: Aktif bir Twitch izleyicisi olarak öncelikle şunu söylemek istiyorum: Türk siyasetçilerin her gün milyonlarca izleyicisi olan bu ortamda çekinmeden birebir, doğaçlama olarak soru cevap yapmaları bir ilk olma niteliğini taşıyor. Siyasilerin bu hareketliliğini ben hem samimi buluyorum, hem de aynı zamanda oldukça etkili bir siyasi strateji olarak görüyorum. Millet İttifakı siyasetçilerinin sosyal medya araçlarını aktif olarak kullanmaları, danışmanlarının başarılarını gözler önüne seriyor.
Soykan Soner: Ülkemizdeki siyasetçilerin sosyal medya dendiğinde akıllarına gelen şey bizimle aynı değil. Genç danışman ekipleri ve kendilerinden küçük aile bireylerinin bu konuda onlara tavsiyeler verdiğini düşünüyorum. Tabii nasıl karar verildiğinden bağımsız; bu durum hem izleyenlerin daha net bilgiler alması, hem de siyasetçilerin kendilerini filtresiz şekilde ifade etmeleri adına faydalı oldu.
‘Emir veren bir patron ve cevapları önceden belirlenmiş sorular yok’
Siyaset odaklı standart bir televizyon programıyla kıyasladığınızda Twitch’te sorulan sorular, konuşulan konular ve verilen yanıtlar size ne hissettiriyor?
Soykan Soner: Şimdiye kadar Pelin “pqueen” Baynazoğlu’nun Mansur Yavaş ile, Ahmet “Jahrein” Sonuç’un ise Kemal Kılıçdaroğlu ile yaptığı röportajları izledim. Ben de CHP eski milletvekili Mustafa Balbay ile bir yayın yapmıştım ancak biz daha çok yeni medya ve meclis anıları üzerine konuşmuştuk. Twitch yayıncıları direkt olarak kitle fonlaması gelir modeli ile hayatlarını sürdürüyorlar. Yani sizi izleyen insanlar kanalınıza abone olmaya, destek göndermeye devam ettikçe siz de ekonomik özgürlüğünüze kavuşuyorsunuz. Bundan daha iyi bir denetim mekanizması düşünemiyorum. Dolayısıyla Twitch yayıncıları siyasi bir konuğu ağırladığında, televizyondaki gazetecilerin aksine izleyici kitlelerine “kaliteli içerik, güzel soru, maksimum verim ve tatmin” borçlular. Konukların da karşılarında titremeyen gençlere verdikleri cevaplar aynı cesaret seviyesinde oluyor. Bunun yanında Twitch gibi platformlar halen internetin kurtarılmış bölgeleri. Konvansiyonel medya kadar popüler olmadıkları ve şu anda “birtakım gençlerin oyun yayını yaptığı” yerler statüsünde görüldükleri için yayıncılar da daha rahat hareket edebiliyorlar.
Kaan Taha Uluç: Daha önce bunu düşünmemiştim ama Twitch’te izlediğimiz bu yayınlar ile televizyondaki siyaset programları arasında gerçekten farklar var. Mesela Twitch’te yapılan bu yayınların büyük stüdyolar yerine, siyasetçi ile yayıncının yan yana oturduğu küçük bir atmosferde yapılması, izleyicilere oldukça samimi ve doğal hissettiriyor. Gençlerin merak ettiği onlarca soru kısa bir şekilde cevaplanabiliyor ve en önemlisi, izleyiciler TV’de olanın aksine anlık olarak “sohbet” kısmında tepki verebiliyor, yorum yapabiliyorlar. Sorulan sorular ve verilen cevaplar açısından ise siyasetçilerde bir rahatlık duygusu hissettim. Her yaştan, her kitleden insanın izlediği televizyon ortamında çok yanlış yorumlanabilecek bazı cevapların bu ortamda rahatlıkla ifade edilebildiğini fark ettim.
Barış Danış: Öncelikle internet geleneksel medya kanallarından daha özgür olduğu için baskı ve sınırlandırmalardan da bir bakıma yoksun. Hem seçmen hem de siyasi figürler fikirlerini daha samimi şekilde dile getirebiliyor. Sorulan sorulara cevap vermekten kaçmak gibi bir durum ise söz konusu olamıyor çünkü izleyici anında karşılık veriyor. Televizyon programlarıyla karşılaştırdığımızda internet üzerinden yapılan siyasi yayınların çok büyük bir farkla daha etkili olduğunu rahatlıkla söyleyebilirim.
‘Normal bir TV programına göre çok daha rahat ve dobra’
Selin Sonuç: Siyasilerin gençleri anlamaya yönelik konuşmaları, bir erdem gösterip yayıncıların programlarına katılmaları benim gözümde cesaret dolu bir davranış. Çünkü bu platformda kendi eşim üzerinden örnek vermek istiyorum, televizyon programlarında olan kurgu burada söz konusu değil. İşi sürekli gençlerle diyalog kurmak olan, onları gerçekten anlayan, ihtiyaçlarının farkında olan birisinin onları temsil etmesi çok doğru ve samimi geliyor bana. Bu durumun en önemli noktası tabi ki soruları önceden istemeyen ve almayan siyasetçilerin anlık tepki ve cevaplarını görmek oluyor. Televizyon programlarındaki gibi kurgu söz konusu olmuyor ya da ne konuşulacağını bilmiyorlar bu durum samimi bir iletişimi sağlıyor.
Ceren Pektaş: Twitch’te siyasi isimlerin konuk olduğu yayınları ve gündemi konuşan yayıncıları çok başarılı buluyorum. Bence normal bir televizyon programına göre çok daha rahat ve dobra geçiyor. Twitch’te yayınlarımıza konuk olup bizim sorularımıza yanıt vermeleri daha güvenilir hissettiriyor.
Bahadır Telci: Bu konuda dijital mecralar televizyondan çok çok ileride. Üstten emir veren bir patron yok, önceden hazırlanıp cevapları belirlenmiş sorular yok, kan dondurucu resmiyet yok. Tamamen gençlerin soruları ve anlık verilen tepkiler var. Chat ile beraber yayını takip ettiğinizde soru ve cevaplara anlık tepkiler alıyorsunuz bu da kamuoyunun dönüşünü çok kısa sürede size gösteriyor. Ama en önemli kısmı bence samimiyet, çürümüş geleneksel medyanın azalarak biteceğinin bir göstergesi bu bence.
Dilan Demirel: Şu ana kadar hiçbir siyasetçinin katıldığı yayını kaçırmadım, televizyon programlarına oranla daha objektif ve sağlıklı olduğunu düşünüyorum. Televizyon programlarında siyasetçilerin soruları cevaplamaktan çok geçiştirdiğini ve konuyu örtbas etmeye çalıştığını hissediyorum. Bana göre bunun başlıca sebebi televizyon programlarında izleyici ile konuşan arasında aktif bir iletişim olmaması.
Sizce bu platform gazetecilik açısından yeni bir soluk mu? Twitch siyasi içerikli yayınlarda bir özgürlük alanı mı veya bu yayınların etkisi sizin platformdaki gücünüzle mi ilgili?
Ahmet Sonuç: Günümüzde yalnızca Twitch değil, diğer sosyal medya platformları bu özgürlüğü hissedebileceğimiz yegâne yerler pozisyonundalar. Bugün özgür gazetecilik yapmak isteyen insanlar bu mecralara gidiyorlar. Bunlar eski, tecrübeli ve tanınmış gazeteciler de olabiliyorlar. Genellikle ana akım medyadan gelip, kendi habercilik mecrasını yaratmak isteyenler YouTube’u tercih ederken, internet ortamından gelenler daha çok Twitch’te yayın yapıyorlar.
Ekrem İmamoğlu’nun Twitch kanalında yaptığı ilk yayında kendisine soru yönelten isimlerden biriydiniz. Bu yayın hakkında görüşleriniz neler?
Soykan Soner: Benim için gurur verici bir etkinlikti. İmamoğlu’nun veya ekibinin sorularımıza karışmaması internetin ruhuna uygundu. Kendisinin cevapları da gayet tatmin ediciydi. Hangi perspektif ile bakarsanız bakın etkili ve önemli bir yayındı.
Ceren Pektaş: Öncelikle Sn. Ekrem İmamoğlu’na böyle bir yayın yaptığı ve biz gençleri dahil ettiği için çok teşekkür ediyorum. Kendisi bizim sorularımıza en içten şekilde cevap verdi. Ve gayet keyifli bir yayındı. Umarım bu tarz yayınlar Twitch’te devam eder.
‘Siyasilerin kaygılarımızı anlamasını istiyoruz’
Sizce bu platformdaki izleyicilerin ve bilhassa Z kuşağının siyasete ve siyasilere bakış açısı nasıl? Bu yayınlar veya dijital medya üzerindeki davranışlar onları etkiliyor mu?
Barış Danış: Ben de dâhil gençlerin büyük bir kısmı siyaset ve ekonomi düşünmekten yorulmuş, bıkmış durumda. Hayatımızın en verimli zamanlarını çeşitli uğraşlara, dünyayı gezmeye, eğlenmeye ve öğrenmeye vermek yerine ülke siyaseti tartışıyoruz, geleceğe karşı karamsarız ve en önemlisi yarınımızı bilemiyoruz. Geçmişte gençlerin istek ve beklentilerinin yanlış anlaşıldığını ve siyasilerle aramızın daha soğuk olduğunu hatırlıyorum. Bu soğukluğun sebebinin de siyasiler olduğunu düşünüyorum. “Gençlerimizi anlıyoruz interneti düzelteceğiz, bakın bu da rap müzik” gibi tutumlarla gençlere olumlu yönde erişmek mümkün değil. Çünkü biz siyasilerin kaygılarımızı anlaması ve vaatlerin yerine getirilmesini istiyoruz. Dijital medya üzerinden yapılan yayınlar ve paylaşımlarla da aslında siyasiler bizi biz de siyasileri daha iyi tanımış olduk sonuçta hepimizin tek bir isteği var herkesin özgür ve mutlu yaşayabileceği bir Türkiye.
Selin Sonuç: Z kuşağı, yapmak istedikleri herhangi bir hobi veya bir etkinlikte bir yasak, kısıtlama ya da maddi sağlanamayan imkânsızlıklardan ötürü öfkeli, yalnız ve umutsuz bir nesil. O yüzden siyasilerden ve siyasetten anlaşılmayı ve kendilerine önlerini görebilecekleri bir gelecek sunulmasını istiyorlar. Aslında onları anlamak çok zor değil. Gençler bizim geleceğimizdir bu konuda hemfikir olmadan siyaset yapmak bana bencilce geliyor. Geleceğimiz onlar ise onların ihtiyaçlarını gidermeli, onlara konfor sağlamalı, genç olduklarını hissettirmeli ve imkânlarını kısmaktansa genişletmeliyiz. O yüzden gençler gelişmeyi, ilerlemeyi, imkân yaratılmasını ve özgür kılınmayı istiyorlar. Özgürlüğün ve imkânın altını özellikle çiziyorum. Bu yayınlarda siyasilerin sorulara verdikleri cevaplar bu açıdan çok önemli. Onları ve ideolojilerini anlamak ve onlar hakkında bir fikir sahibi olunabilmesi için yayınlardaki şeffaflıkları onların da lehine bir dönüş olacaktır.
Bahadır Telci: İnsanların bir kısmının düşündüğünün aksine bu yayınlar çok önemli. Gençler buraya gelen siyasetçileri gördüğünde önemsendiğini hissediyor, sorular sormak istiyor. Sorulan sorular öylesine sorular olmaktan çok gençlerin merakını ortaya koyan sorular olduğu için kendilerini buluyorlar. Gözlemlerime göre yayını izleyen kitle üzerinde de etkisi büyük oluyor bu yayınların. “Bu adamı böyle bilmiyordum.” ,”Fikrim değişti.” gibi bir sürü tepki aldık bu yayınlardan sonra. Bir yayının yüzbinlerce genç tarafından izlendiğini düşününce azımsanmayacak bir etkisi var anlayacağınız. İşin üzücü tarafı bazı “boomerların” hâlâ bunu anlamayıp burayı çocuk eğlencesinden ibaret sanması. Değişime ayak uyduramayanların yok olacağı yeni bir sistem doğuyor diyebiliriz…
Ahmet Sonuç: Artık ülkede siyasetin dâhil olmadığı hiçbir şey yok. Gençler de bunun farkındalar. İster istemez dahil olmak zorunda kalıyorlar siyasete. Çünkü neye el atsalar kuruyor. Hobi edinmeleri imkânsız. Basit bir bisiklet alsanız fiyatlar 3 bin liradan başlıyor. Bir asgari ücrettir bu. Elimizin altında internet var. Bakıyor akranları Norveç’te ne yapıyor diye, gerçekleri görünce hayıflanıyor ister istemez. Son şansı olan internet ve oyun dünyasına giriyor bu sefer. Orada da şunu fark ediyor: Devamlı bir sansür baskısı, Twitter’da bile istediğini dile getiremiyor, internetin kendisi zaten yavaş ve pahalı, oyun oynamak istese satın almak bir dert. El yakıyor oyun fiyatları bile artık. Satın alsa onu oynayacak bilgisayarı ya da konsolu olması lazım. Bugün bir ekran kartı olmuş 30 bin lira. Bir konsol almak istese anası/babası 3-4 ay çalışacak ve parasını buna yatıracak. Hayal oluyor hâliyle dünyanın en ucuz eğlence/hobi ortamı bile. İster istemez siyasetle içli dışlı oluyorlar. Çünkü yaşayamadığı için nedenlerini sorgulamaya başlıyor. Yoksa bir çocuğun Amerika’da görülen Halkbank davasından niye haberi olsun ki?
İzleyicilerin bir kısmı ve yayıncıların çoğunluğu Y kuşağından
Soykan Soner: Tabii ki Twitch izleyici kitlesinin önemli bir kısmını Z kuşağı oluşturuyor ancak izleyicilerin bir kısmı ve yayıncıların çoğunluğu Y kuşağından. Hâl böyle olunca izleyenler ve yayıncılar arasında eski mahalle kültürüne yakınsayan bir abi-kardeş, abla-kardeş ilişkisi oluşuyor. İnsanlar sohbetini, oyun oynayışını, mizahını sevdikleri yayıncının siyasi görüşünü, toplumsal olaylara karşı duruşunu da merak ediyor. Televizyon karşısında Ekrem İmamoğlu’nu, Mansur Yavaş’ı, Kemal Kılıçdaroğlu’nu izlemeyen gençler Ahmet Abileri, Pelin Ablaları bu insanlarla sohbet ettiğinde gözlerini kırpmadan takip ediyorlar. Bana göre mevcut düzende Z kuşağının politize olmasının başka bir yolu yoktu. İnternet yayıncılığı ve influencerlığın da birçok negatif tarafı olmasına rağmen, iyi ki bu kapıyı açtı diyebilirim.
Kaan Taha Uluç: Açıkça söylemek gerekirse, haber kurumlarına kısıtlamalarının uygulandığı ve diğer yandan internetin Twitter, Twitch gibi sosyal mecralarında güncel bilgilerin herkes tarafından açıkça paylaşılabildiği, tartışılabildiği bu son yıllarda, Z kuşağı gençlerinin siyasetteki aktifliğinin arttığını bariz bir şekilde görmekteyiz. Sosyal medya ortamındaki aktivitelerin biz gençleri etkilediği doğrudur, çünkü TV ortamında siyasetçilerin birbirleriyle yapmacık atışmaları dışında bizleri etkileyebilecek bir içerik bulunduğunu düşünmüyorum. Dilerim ki önümüzdeki zaman dilimi içerisinde farklı görüşten siyasetçiler de bu ortama dâhil olup, biz gençler için yayınlar düzenlerler.
Ceren Pektaş: Bence sadece Twitch izleyicileri değil, tüm gençlerin bilhassa Z kuşağının bu dönemde siyasete olan ilgisi çok fazla. Siyasi isimlere olan bakış açıları değişkenlik gösterse de bu düşüncelerine yön vermek biraz onların elinde. Gençler olarak artık birçok konuda somut adımlar bekliyoruz. Bu isimlerin dijital, sosyal medya üzerindeki tüm davranışları ve yaptıkları her paylaşım, katıldıkları her yayın bence tabii ki gençleri oldukça etkiliyordur.
Dilan Demirel: Z kuşağının herhangi bir siyasal partinin destekçisi olmadığını ve ülkenin problemlerini çözüp, müreffeh bir ortam sağlayacak siyasetçiler aradığını söylemek istiyorum. Yayınlar bu konuda büyük önem taşıyor. Yüz yüze olmasa bile dolaylı olarak yayıncılar sayesinde siyasetçiler ile iletişime geçmek, sorularımızı sorup isteklerimizi dile getirmek, hem bizler açısından hem de umut ediyorum ki siyasetçiler açısından güzel tecrübeler edinmemizi sağlıyordur.
Prof. Dr. Necmi Emel Dilmen: Seçmen yaşken ikna edilir
Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi Gazetecilik Bölümü’nden Prof. Dr. Necmi Emel Dilmen, bir siyasetçinin Twitch gibi siyasetin hiç dokunmadığı, hatta en fazla oyun oynayan gençlerin içinde bulunduğu bir ortama gelmesinin bile başlı başına haber değeri taşıdığını söylüyor. Dünyada yayıncılığın her alanda dijitale kaydığına dikkat çeken ve bu dönüşümün siyasi aktörler açısından akıllıca olduğunu belirten Dilmen, Twitch’deki siyasi hareketliliği şöyle değerlendiriyor:
- Türkiye’nin genç nüfusu, tüm nüfusun yaklaşık %16’sına denk geliyor. Bu hesap içerisinde 15-18 yaş da var. Onları çıkarırsak %10-12’ye gelecektir. Bu demektir ki seçimde sandığa gitme hakkı olan genç kesim artık önemli bir güç hâline geldi. 1980 sonrası gençliği için apolitik deniyordu ancak şimdiki gençlik apolitik falan değil. 15 yaşındaki bir çocuk bile oyun bilgisayarının ekran kartını ‘upgrade’ etmeye çalışıp, “Ya bu geçen ay 500 TL daha ucuzdu, ne oldu” dediğinde, “kur farkı” cevabını alıyor ve “Dolar niye yerinde durmuyor” diye başlayan bir soru silsilesi sonucunda kendini bir şekilde siyasi gelişmelerin içerisinde buluyor.
- Siyasiler de kendileri için önemli bir oy kaynağı olabilecek kesimi mümkün olduğunca kaynakta yakalamaya çalışıyor. Ülkemizde takım tutar gibi bir seçmenlik anlayışı olduğu için, siyasilerin etkileme şansının daha yüksek olduğu genç kesimi yakalayabileceği alan olarak Twitch’i seçmesi çok da yanlış değil. Burada herhalde “seçmen yaşken ikna edilir” gibi bir anlayışla hareket ediyorlar. Ancak özellikle gençler önceden kurgulanmış soruları soracak gazetecilere benzemez. O bölümü iyi düşünerek bu yayınlara katılsınlar.
Twitch fenomeninin sorusu, eğitimli gazetecininki gibi değil
Twitch yayıncılarının bir muhabir kimliğine bürünmesini yıllar öncesinde başlayan yurttaş haberciliği tartışmasına benzeten Dilmen, teknolojinin getirdiği imkânlarla, özellikle akıllı telefonlarla herkesin karşısına çıkan ve haber değeri olabileceğini düşündüğü bir olayı kayıt altına alabilmesini; ayrıca ulusal kanalların, uluslararası ajansların WhatsApp numaraları ile bu kişilere kucak açmasını hatırlatıyor.
“Gazetecilik/habercilik, Instagram’da fotoğraf paylaşmakla, Twitter’da bilgi paylaşmakla aynı şey değil” diyen Dilmen; tartışma programlarını yönetenlerin özellikle soruları sorma biçimlerinin, temel gazetecilik refleksleri olan, konuyu yürütme biçimi itibarıyla gazeteciliğin ve haberciliğin eğitimini almış kişilerle bir olmayacağı konusunda uyarıyor:
- Bu noktada “İnternette ne canavar çocuklar var. Senin o gazeteci dediklerini cebinden çıkarır” düşüncesi olabilir. Bence sorun ülkemizde gazetecilik eğitimi veren fakültelerin yetersizliğinden kaynaklanıyor; internette oyun oynayarak fenomen olmuş birinin içinden acar bir muhabir çıkmasından değil. Tüketim toplumunun önemli aktörlerinden olan “celebrity” ve ‘influencer’lar reklam da yapıyorlar, film de çekiyorlar, her konu hakkında fikir de beyan ediyorlar; ancak bunu yapabilmelerinin nedeni bunların hepsini hakkıyla yapmaları değil, tam tersi Türkiye’de son dönemdeki vasat seviciliğin ve sıradan işlerin geçer kabul edilmesi ile ilgili.
- Lütfen Türk televizyonlarına bakın, kimler tartışma programlarında yer alıyor? Hele bazı yorumcular var ki hem futboldan anlıyor hem milli savunmadan anlıyor, hobi olarak eğitimle ilgileniyor, profesyonel olarak da ekonomi yazıyor. Durum buyken, Twitch yayınını da Twitch fenomeni yapıyor. Buradaki kitle büyüdükçe hem Twitch fenomeni, hem de habercilik kökeni olan birileri farkını gösterecektir. Bugüne kadar siyasilerle yayın gerçekleştiren arkadaşları da çok yermeyelim, önemli bir işe imza attılar. Buradaki popülariteleri sayesinde Türkiye’nin önemli siyasileri onların davetini kabul etti. Başlangıç için bence problem yok ancak ilerisi için işin ehillerine sahneyi bırakmak lazım.
Twitch’in kısa tarihi: Dünyada öne çıkan istatistikler
6 Haziran 2011’de Justin Kan ve Emmett Shear tarafından Justin.tv olarak piyasaya sürülen canlı akış platformunda oyun kategorisi zamanla büyük ilgi gördü ve platformun adı da Twitch olarak değişti. Twitch.tv, 2014’te Amazon tarafından 970 milyon dolara satın alındı. Daha sonra önemli e-spor yarışmaları ile birlikte müzik yayınları ve gerçek hayattan akışlar da bünyesine eklendi. Platform, geçen eylül ayında Amazon Prime ile entegre edildi.
Alexa’ya göre bugün küresel internet etkileşiminde 35. sırada yer alan Twitch.tv, kullanıcıların canlı yayında oyun oynarken, bir yandan da izleyicileriyle sohbet etmelerine olanak sağlıyor. Platformda yayın yapan oyuncular takipçilerinden bağış alarak, sponsorluklarla veya Twitch üzerinden yapılan aboneliklerden pay alarak kazanç elde ediyorlar.
Twitch, oyun kültürünün genişlediği bir yer olmakla birlikte oyundan bağımsız kategorilerde de yayın açılmasına izin veriyor. Müzik, sohbet programları, spor, seyahat ve doğa, sadece sohbet, yeme içme, özel etkinlikler kategorileri de bulunan Twitch.tv’de özellikle “sadece sohbet” kategorisi popülerliğini artırıyor. Yine de hâlâ oyun kültürünün baskın olduğu Twitch kitlesi, günün büyük çoğunluğunda oyun oynayan, oyun dışı zamanlarda da oyunlarla alakalı içerikler tüketen kişilerden oluşuyor.
- Haziran 2021 itibarıyla haftalık ortalama 2,9 milyon eşzamanlı Twitch izleyicisi var.
- Mayıs 2021’de 9 milyon yayın yapıldı. (TwitchTracker)
- Twitch’in dünya lideri ‘ninja’ kullanıcı adlı yayıncı 539,989,996 görüntüleme ve 16,740,588 takipçiye sahip. (SocialBlade)
- 2021’in ilk üç ayında 326 milyar dakikalık içerik izlendi.
- YouTube, sosyal trafiğin %42,13’ünü Twitch’e yönlendiriyor. (BenzerWeb)
- “Just Chatting,” 2021’de %13 payla Twitch’in en popüler konusu. (TwitchTracker)
- Twitch aylık aktif kullanıcı sayısı 2020 için 140 milyona ulaştı. (Business of Apps)
- 2021’de günlük kullanıcı sayısı 26,5 milyon. (Backlinko)
- 2021 Twitch kullanıcı istatistiklerine göre izleyicilerin %73’ünü Y ve Z kuşağı oluşturuyor. (Statista, Global Web Index)
- 2021’de %65 erkek izleyici ve %35 kadın izleyici oranı bulunuyor. (Backlinko)
- Twitch’in resmi istatistiklerine göre 7 milyon aylık Twitch yayıncısı, günlük 30 milyon Twitch ziyaretçisi ve 2.5 milyonun üstünde herhangi bir anda ortalama görüntüleme sayısı var.
Twitch, dünyadaki gazeteciler tarafından nasıl kullanılıyor
Twitch video oyunlarıyla bilinen bir platform olsa bile, son dönemde siyasi alanda da kullanımını artırıyor. ABD’de George Floyd’un polis şiddeti sonucu hayatını kaybetmesinin ardından ülke çapındaki protestolarla gündeme gelen Black Lives Matter yürüyüş ve eylemleri, aktivistler tarafından Twitch üzerinde yayımlandı ve “sadece sohbet” kategorisinde popülerlik kazandı. The New York Times, bir yıl önceki yazısında Twitch’in “beklenmedik bir sosyal aktivizm merkezine dönüştüğünü” belirtti.
Senatör Bernie Sanders, başkan adayı Andrew Yang ve Donald Trump gibi birçok siyasi ismin yer aldığı platformda geçen yıl ABD’li Siyasetçi Alexandria Ocasio-Cortez, Among Us adlı oyunu oynayarak Twitch tarihin en çok izlenen yayınlarından birine imza attı. Anlık 430 bin izleyici sayısına ulaşan Cortez’in yayını bugün 5,7 milyon görüntülemeye sahip ve kendisinin 1 milyon takipçisi var.
Twitch’e katılan ilk prestijli gazete olma özelliği taşıyan Washington Post, 2018 temmuzunda yayınlarına başlarken Twitch kitlesine uygun içerikler sunarak; tartışma programları, haber yayınları gibi yayınların yanı sıra kitlenin ilgisini çekecek “politikacılarla oyun oynuyoruz” gibi konseptler de hazırladı. Washington Post bugün itibarıyla Twitch.tv üzerinde 42.000 üzerinde takipçiye sahip. Son bir yıldır düzenli kullanılmayan kanalın en çok izlenen yayını ise Marc Zuckerberg’in yargılanması sırasında yaptığı canlı yayın oldu.
‘Gazeteciliğin geleceğinde önemli bir rol oynayabilir’
Twitch gazetecilik eğitimi amaçlı bir projeye de dâhil edildi. 2021’in şubat ayında Arizona Eyalet Üniversitesi Walter Cronkite Gazetecilik ve Kitle İletişim Okulu öğrencilerine bir haber programının nasıl hazırlandığı, spor muhabirlerinin nasıl haber yapacakları, ‘yeşil ekran’ın nasıl çalıştığı ve haber sunucularının programa nasıl hazırlandığı gibi soruların yanıtlarını göstermek için Twitch yayınlarını kullandı. TV haberlerinde yeniliği teşvik etmeyi amaçladıkları proje hakkında; Cronkite News Genel Yayın Yönetmeni Christina Leonard, “Twitch gibi farklı platformların gazeteciliğin geleceğinde önemli bir rol oynayabileceğini düşünüyoruz. Çözüm bulmaya yardımcı olmak istiyoruz” yorumunu yaptı.
ABD’de doğan, Türkiye’de büyüyen ve ardından tekrar ABD’ye dönüp The Young Turks medya kuruluşunda çalışan Hasan Piker’in Black Lives Matter protestoları sırasında Twitch’teki HasanAbi adlı hesabında yaptığı yayınlar, New York Times’ın da dikkatini çekti. Piker 2016’dan beri Twitch’te ABD siyasi hakkında haber analizleri yapıyor, farklı gazeteci ve siyasetçileri konuk alıyor. Twitch’in operasyondan sorumlu başkanı Sara Clemens, 3 Kasım’da aralıksız tam 16 saat yayında kalarak 225 bin eş zamanlı izleyiciye ulaştı Piker’in yayınlarının, Twitch’in video oyunlarının ötesine nasıl geçtiğinin iyi bir örneği olduğunu, bu yayınların Twitch’in çekirdek izleyicisi kabul edilen Y ve Z kuşağına ulaştığını belirtti.
Özetle, Twitch’in doğum yeri olan ABD’de gazeteciler ve medya Türkiye’ye kıyasla daha aktif olsa da, siyasetçilerin ilgisi iki ülkede benzer bir eksende ilerliyor. Teknoloji dergisi Wired’da Imad Khan, “Twitch bir siyasi rönesans yaşıyor” başlıklı yazısında, ABD’deki siyasilerin normalde siyasetle doğrudan ilgilenmeyen genç seçmenlere erişebilmek için son dönemde bu platforma akın ettiklerini yazdı.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR – TÜRKİYE’DE INSTAGRAM DÜŞÜŞTE, TIKTOK PATLADI
