Gazeteci Ceyhun Kuburlu, spor başta olmak üzere ekonominin farklı alanlarından ilginç verileri Twitter hesabından sık sık paylaşıyor. Kuburlu, özellikle Türkiye’deki şeffaflık eksikliği nedeniyle ulaşılması zor olan verilere nasıl eriştiğini Journo takipçileri için anlattı. Birçoğu aynı zamanda taraftar olan okur ve izleyicilerin, kulüplerinin ekonomisine dair artan ilgisi, spor gazetecilerinin çalışmalarına da yön verebilir.
“Eskiden futbolu fakirler oynar, zenginler izlerdi. Şimdi zenginler oynuyor, fakirler izliyor.” – Milli Takım Teknik Direktörü Şenol Güneş
Endüstriyel futbolun gelişimini bir cümlede özetle deseler sanırım bundan başka bir söze gerek kalmazdı. Endüstriyel futbol İngiltere’den dünyaya yayılırken belki o gün oynayanlar, futbol ile 2000’li yıllarda yaratılacak endüstriden habersizdi…
Bugün gelinen noktada Avrupa futbol endüstrisi 30 milyar Euro’ya yaklaşırken Türk futbol endüstrisinin bu pastadan aldığı pay 4.2 milyar TL’de kaldı. Bunun da en önemli nedenlerinden birisi tabii ki şeffaflık. Bugün hisseleri Borsa İstanbul’da işlem gören dört kulübün dışında gelirlerini ve giderlerini taraftarlarına açıklayan kulüp yok.
İlk raporu kim yaptı?
ABD’de ve İngiltere’de spora endüstrisi gözü ile bakılır. Kulüpler bu endüstrinin sayısal verilerini belirli periyotlarda açıklar ve taraftarlara duyurur. Son yıllarda bu durum Avrupa’da futbolun yanı sıra tenis ve golf gibi spor dallarına da yansıdı.
Peki ya Türkiye? Dört yıl öncesine kadar Türk futbol endüstrisinin gelir ve gider bilgisi tahmini rakamlara dayanmaktaydı. Hürriyet ekonomi editörü olduğum dönemde bu alana olan ilgim ile haberler yapmaya başladım. Bu haberlerde kullandığımız rakamları kulüp yöneticilerine tek tek sorarak elde ediyordum.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR – SPOR GAZETECİLERİNE EN SIK GELEN ELEŞTİRİ
Aradan geçen zaman ve değişen yönetimler, harcanan paralar bu spor dalının Türkiye’de de bir endüstri olarak görülmesini sağladı. İşe resmiyet kazandıran ilk rapor ise Passolig’in hazırladığı EkoLig raporuydu. Ancak bu raporda bile dört kulüp dışındakilerin gelirlerine yer verilmedi ve hâlâ verilmiyor. Yine de yayıncı kuruluşun kulüplere ödediği meblağ, bilet hasılatı ve halka açık sponsorların beyanları ile Türk futbol endüstrisinin gelirleri hesaplanabiliyor.
Veriler neden açıklanmıyor?
Çünkü Anadolu kulüplerinde şeffaflık hala istenilen seviyede değil. Göztepe, Kasımpaşa ve Başakşehir dışındaki hemen hemen tüm kulüpler derneklere bağlı. Ancak hesap sorabilmek mümkün değil. Türkiye Futbol Federasyonu tarafından sezon başında başlatılan “Harcama Limitleri” de gelirlere ve giderlere ışık tutuyor. Özellikle sosyal medyada yazdığım verilerin bir kısmı Borsa İstanbul’a bildirilen faaliyet raporlarına, EkoLig’e ve bazı yabancı şirketlerin yaptığı araştırmalara dayanıyor.
UEFA ve FIFA raporları
Bu konuda son 10 yılda en açık kurumlar ise futbol otoriteleri FIFA ve UEFA oldu. Gelirlerini düzenli olarak resmi internet sitelerinden paylaşan kurumlar, kulüplere ve üye federasyonlara yaptıkları ödemeleri de buradan duyuruyor. UEFA Şampiyonlar Ligi, UEFA Avrupa Ligi ve Avrupa Futbol Şampiyonası’nda dağıtılan paralar kulüp kulüp, ülke ülke açıklanıyor. FIFA da Dünya Kupası’nın oynandığı dönemlerde toplam gelirlerini ve giderlerini net bir şekilde resmi internet sitesinden duyurabiliyor.
Oyuncu ve teknik direktör ücretleri
Konunun belki de en çok merak edilen kısmı burası. “Falcao ne kadar kazanıyor? Vedat Muriç için ne kadar bonservis ödendi? Yusuf Yazıcı’dan ne kadar para kazanıldı? Vida’nın net maaşı ne kadar?”
Bunun gibi pek çok soru sosyal medyada transfer döneminde taraftarlar arasında tartışılıyor. Dört takımdan bu meblağları KAP’a bildiren sadece Trabzonspor ve Galatasaray. Fenerbahçe ve Beşiktaş artık bu tutarları Borsa İstanbul’a bildirmiyor. Bu iki kulüp dışındaki takımlar da söz konusu rakamları internet sitelerinden yayınlamıyor.
Türk spor basını yönetimden aldığı bilgiler doğrultusunda bu oyuncuların ücretlerine dair verilere yer veriyor. Ancak Avrupa futbolunda bu verilere yayınlayan internet siteleri mevcut.
Kısacası gelinen noktada Türk futbol endüstrisine dair veriler; yöneticiler, medya ve Passolig’in araştırmalarına dayalı. Kulüpler Birliği Vakfı önümüzdeki günlerde buna ilişkin bir çalışma yapar mı bilinmez. Ama artık taraftarlar, sahadaki performanstan çok, kulübünün ekonomisini düşünüyor.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR – KORONAVİRÜS GÜNLERİNDE SPORSUZ SPOR GAZETECİLİĞİ
