Yerel medyanın hangi konuları haberleştirdiğini incelediğimiz “Yerelde Ne Haber?” yazı dizisinin bu bölümünde bu kez Türkiye’nin batısına gidiyoruz. 4 yerel gazetenin 2 hafta boyunca taradığımız 2.885 haberinin %69’u İzmir ile alakalıydı. Özel haberler konusunda gazeteler arasında kayda değer farklar var. Kadınların yerel haberlerde nüfuslarına oranla çok az temsil edilmesi de dikkat çekiyor.
Kars ve Şanlıurfa’nın ardından bu kez İzmir’de yerel gazetelerin neleri haber konusu olarak seçtiğini anlamaya çalıştık. İzmir’deki 42 yerel medya kuruluşu arasında 10 yıldan uzun süredir faaliyet gösteren iki basılı gazeteyi ve iki haber sitesini seçtik: Egede Son Söz, İlk Ses, Ege Postası ve Dokuz Eylül.
1-15 Kasım döneminde bu gazetelerde yayımlanan haberleri konularına göre grupladığımızda ortaya şu sonuçlar çıktı:
- Yayımlanan haberlerin önemli bir bölümü belediyenin ve siyasi partilerin gündeme dair açıklamalarını içeriyor. Siyasetçilerin ekonomik, politik ve güncel konulardaki açıklamaları haber sitelerinde birbirini takip ederek sıkça yer buluyor. Bu tür açıklamalar çoğunluğu ele geçirince, depremzedelerin yaşamış olduğu sıkıntılar ve trafik sorunu gibi siyaset dışı yerel konulara gazetelerde daha az rastlanıyor.
- Yerel medyada özellikle internet sitelerinin ulusal haberlere veya o ildeki vatandaşları ilgilendirmeyen konulara son dönemde daha sık yer verdiği yönünde gözlemler vardı. İzmir için böyle bir durum yok gibi görünüyor. İncelediğimiz 2.885 haberden 2.004’ü (%69) İzmir ile ilgiliydi.
- Dokuz Eylül gazetesi özel haber ve konu çeşitliliği açısından diğer üç kuruluşun önünde.
- İzmir nüfusunun %50,23’ünü oluşturan kadınlar; cinayet, şiddet, boşanma, atölye çalışmaları, kooperatifler vb. konulardaki rutin haberlerde zaman zaman geçiyor. Ancak kadınları konu alan veya doğrudan onları ilgilendiren özel haberlerin sayısı çok az.
- İzmir’deki yerel haberlerde sayılarına göre az temsil edilen bir başka toplumsal grup mülteciler. İlde yaklaşık 200.000 mülteci olmasına karşın bu dezavantajlı grupla ilgili özel haber sayısı da çok az. Mülteciler ara sıra sınır geçme girişimleri, adli olaylar ve belediyelerin bu konulardaki çalışmalarını konu alan haberlerle gazetelerde yer alabiliyor.
Grafikteki ana kategorilerin, haber konularına göre açılımları
- Güncel haberler (828): Yaşam, doğa, hava durumu, suç ve altyapı çalışmaları gibi konulardaki haberler
- Yerel yönetim haberleri (476): Belediyenin açıklamaları, çalışmaları, organizasyonlar ve aylık yerel meclis toplantıları haberleri
- Spor haberleri (208): İzmir takımlarının spor karşılaşmaları; özellikle futbol, basketbol, yüzme vb. sporları içeren haberler
- Siyaset haberleri (182): Belediye başkanlarının ve İzmir’i temsil eden milletvekillerinin açıklamaları başta olmak üzere, İzmir’i konu alan politik haberler
- Ekonomi haberleri (103): Yatırımlar, ticaret odalarının açıklamaları, tarımı ve çiftçiyi destekleyen projeler ve yerel ekonomiye destekler
- Kültür ve Sanat haberleri (59): Fuarlar, sergiler, antik kent haberleri, tiyatro ve konser haberleri
- Eğitim haberleri (52): Kentte bulunan öğrencilerin kalacak yer ve maddi destek sorunları, vb.
- Kadın haberleri (49): Kadına karşı şiddet haberleri, kadın meclislerinin basın açıklamaları ya da kadınların bireysel ve kolektif başarı hikâyeleri
- Sağlık haberleri (47): Koronavirüs haberleri, hastanelerin açıklamaları, yeme içme vb. sektörlerle ilgili sağlık içerikli haberler
‘Yerel gazeteler, demokrasinin kılcal damarıdır’
Ege Üniversitesi’nin emekli öğretim üyesi ve gazeteci Oğuzhan Kavaklı’ya İzmir yerel medyasına dair bu bulguları sorduğumuzda şu yanıtları aldık:
- Yerel gazeteler demokrasinin kılcal damarlarıdır. Toplumun gören gözü, duyan kulağıdır. Yerel gazeteler olmadan hiçbir konuda gelişmeden söz edilemez. Ancak, maalesef şu anda yerel basınımız büyük sıkıntılar içinde. Normal koşullarda en büyük gelir kaynağı satış geliri olması gerekirken Türk basınında bu kalemden elde edilen gelir semboliktir. Hatta satıştan kâr değil, zarar eder. Özel ilan geliri de çok düşük olduğundan, neredeyse bütün gelirini resmi ilanlar teşkil eder.
- Gerek İzmir’deki yerel basının, gerekse farklı illerin basınının kadro yetersizliği nedeniyle özel haberlere yeterince eğilemediğini düşünüyorum. Ayrıca pandemi dönemi alışkanlıkları gazetecileri tembelleştirdi diyebilirim. Esas itibarıyla masa basında habercilik olmaz.
- Yerel gazetelerin her geçen günkü kaybı yerleşim birimlerini kör, sağır ve topal yapar. Hiçbir şeyden haberi olmayan insanlar, koyun sürüsü gibi kolay yönetilir. Akıbetleri bir hayırla sonuçlanmaz. Yerel basın ana akımla karşılaştırıldığında işlevlerinin birbirinden farklı olduğunu görürüz. İkisi de birbirini tamamlar. Rakip gibi davranmayıp birbirlerini desteklerlerse ikisi de kazançlı çıkar. Yaygın basın daha güçlü, yerel basın daha işlevseldir.
‘Asgari ücret yerel gazetecilere ödül gibi sunulur oldu’
Ege Postası’nın muhabiri Tenzile Aşçı ise “Bence gazetecilikteki en büyük sıkıntı, mesleğin değerini kaybetmiş olması. Önceden bir gazetecilik mezununa asgari ücret teklif dahi edilemezken bugün bu meblağın ödül olarak sunulması bunun sonuçlarından biri” diyor.
Aşçı, gazetecilerin sahada yaşadığı zorlukların da habercilik faaliyetini etkilediğini düşünüyor. Şu ifadeleri kullanıyor Aşçı:
- Örneğin mültecilerin yoğunlukta olduğu İzmir’in Basmane bölgesinde katıldığım projelerde gördüğüm kadarıyla mültecilerle ilgili sağlıklı haber yapmanın çok da kolay olmadığını söyleyebilirim. Amacınız mültecilere ilişkin haber yapmaksa en önemli kaynağınız kendileri oluyor fakat çoğu mülteci bırakın haber yapmayı, bölgede fotoğraf çekenlere bile önyargılı ve kimi zaman saldırgan bir tavır sergiliyor. Elbette ki mültecilerle ilgili haberlerin azlığı gazetelerin yayın politikalarıyla da ilgili, ancak mültecilere dair örneğin eğitim veya sağlık konularına ilişkin resmi bilgiler alacağınız İl Milli Eğitim Müdürü ya da İl Sağlık Müdürü’ne ulaşmak kimi zaman imkânsız ve bu da mülteci haberlerini azaltan etkenler arasında. Şahsi görüşüm, mültecilerle ilgili haberlerin azlığının bir diğer nedeni de özellikle son bir yılda toplumda artan keskin kutuplaşma.
- “YERELDE NE HABER?” YAZI DİZİSİNDE ÖNCEKİ BÖLÜMLER KARS VE ŞANLIURFA
