Veri görselleştirmelerinde kullanılan grafiklerin tasarımında; gazeteciliğin de temelinde olan doğruluk, kullanıcı odaklılık ve tutarlılık gibi temel ilkelere bağlı kalmak gerekiyor. Bu alanın önde gelen uzmanlarından Manuel Lima’nın etkili ve erişilebilir grafik tasarımlar için 6 temel ilkeyi anlattığı yazısını, Journo’nun “Temeller” dizisinde aktarıyoruz.
1. Dürüst olun
Önceliğiniz, verinin doğru ve bütünlüklü biçimde sunulmasıdır. Süslemelerle veya taraflılıkla bilginin çarpıtılmasına veya karmaşıklaştırılmasına izin vermeyin. Açıklığı ve şeffaflığı önemseyin.
Kullanıcılara, belirli bir görselleştirmeyi anlamaları için ihtiyaç duydukları bağlamsal unsurları sağlayın. Grafiğin bütünlüğünü artırmak için net etiketler, doğru eksenler ve temeller, destekleyici araç ipuçları ve açıklamalar kullanın. Hareket, ilişkileri pekiştirmeye yardımcı olabilir; ancak verileri çarpıtmamalıdır. Kullanılan veri kümesi hakkında da şeffaf olun, nereden geldiğini ve nasıl toplanıp işlendiğini açıklayın.
2. Kullanıcıya yardım edin
Kullanıcılara bağlam sağlayın ve verinin içinde gezinmelerine yardımcı olun. Verinin keşfini ve karşılaştırmalar yapmayı önceliklendiren yardımcı unsurlar sunun.
Kullanıcıların hâlihazırda sahip olduğu zihinsel modeller, yaygın olarak kullanılan araçların etkisiyle şekillenmiş olabilir. Tasarımınızda bunu göz önünde bulundurun. Grafiği ve bilgileri nasıl okuyacaklarını öğrenmeyi kolaylaştıran sıcak bir giriş deneyimi oluşturun. Seçim, yakınlaştırma, kaydırma ve filtreleme gibi temel özelliklerin keşfedilebilirliğini destekleyen görsel ve etkileşimli yardımcı unsurlar seçin. Hareket ve etkileşimi, bağlamı, içgörüleri, ilişkileri ve nedensellikleri ortaya çıkararak analitik düşünmeyi ve kullanıcı kavrayışını destekleyin. Boşlukları bir aydınlanma ânı olarak değerlendirin.
3. Kullanıcıları memnun edin
Her zaman beklentilerin ötesine geçin. Performansı, yeri geldiğinde cilalamayı, sürprizleri ve yeniliği göz önünde bulundurun. Dinamik, hızlı ve zeki deneyimleri kucaklayın.
Harika görselleştirme deneyimleri oluşturun ve ardından beklenmedik biçimlerde onu daha da iyileştirin. Mümkünse, kullanıcıları ihtiyaç duydukları şeye yönlendiren küçük zevk anları ve imza niteliğinde unsurlar kullanın. Grafiğin mükemmelliği kadar hız da kullanıcı açısından değerli bir ödüldür. Durumlar arasındaki geçişlerin koreografisinde hareketi ve zamanlamayı göz önünde bulundurun, böylece hızlı ve duyarlı bir sistemin algılanmasını kolaylaştırırsınız.
4. Odağı netleştirin
Kullanıcının bilişsel yükünü azaltın ve önemli olana odaklanmasına yardımcı olun. Kullandığınız her hareket, renk ve görsel unsur, kullanıcının verilerden içgörüler çıkarıp onları kavramasını kolaylaştırmalıdır.
Kullanıcının amacına odaklanın, geri kalan her şey bunu takip edecektir. Onları en temel bilgilere mümkün olan en hızlı şekilde yönlendirin. Veri-mürekkep oranını maksimize edin ve gereksiz grafik unsurlardan kaçının. Grafiğin anlaşılmasına katkıda bulunacak anlamlı şekillerde renkleri uygulayın. Verileri renklerle etiketleyin, gruplandırın, vurgulayın veya miktarını belirtin. Hareketi sınırlı olarak kullanın. Hareketi; kullanıcıların bilgi hiyerarşisini, verilerin yönelimini ve ilişkilerini anlamalarına yardımcı olan ince geçişler ve ipuçlarıyla kısıtlı tutun.
5. Büyümeye ve değişime imkân verin
Sistemin herhangi bir bağlama genişlemesine ve uyarlanmasına izin verin. Verinin derinliği, karmaşıklığı ve çeşitli biçimlerde sunulması konusunda kullanıcıların farklı ihtiyaçlarına saygı gösterin.
Her grafik mümkün olduğunca erişilebilir olmayı hedeflemelidir. Grafik unsurlarının (renk paletleri, filtre yapılandırması, eksenler, paneller, etkileşimli mekanizmalar) farklı kullanıcıların ihtiyaçlarına, ekran boyutlarına ve veri türlerine (tek bir veri noktasından, çok değişkenli büyük veri kümelerine kadar) uyacak şekilde nasıl ölçeklenebileceğini düşünün. Değiştirilemez bir yapılandırma yerine tüm olasılıklar yelpazesini düşünün. Karmaşıklığı en aza indirmek için etkileşimli yaklaşımlar uygulayın, örneğin ayrıntıları aşamalı olarak açığa çıkararak (kademeli ifşa) kullanıcıların perspektiflerini değiştirmelerine izin verin. Daha derin içgörüler sağlamak için farklı görünümleri birbirine bağlayabilirsiniz.
6. Bir yapı kurun
Veri görselleştirmesindeki hiyerarşiyi ortaya koymak, bir yapı sağlamak ve tutarlılığı artırmak için görsel özellikleri kullanın. Sezgilerle kavranabilecek, kullanımı kolay deneyimler sunmalısınız.
Tutarlılık, göz aşinâlığını teşvik eder. Grafiksel işlemlerde (şekil, renk, ikonografi, tipografi) ve etkileşim kalıplarında (seçim, filtreleme, genişletme) bir standart oluşturun. Hareket, kullanıcıya kontrolün kendisinde olduğunu hissettirmeli, ona istikrar ve devamlılık hissi vermeli, aynı zamanda duyarlı kalmalıdır. Giriş ve çıkış hareketini düşünün; böylece kullanıcının, unsurların görsel hiyerarşisini, eksenlerin yönelimini ve gösterilen verileri anlamalarına yardımcı olabilirsiniz. Kullanıcı grafik içinde nerede gezinirse gezinsin, nasıl geri dönebileceğini bilmelidir. Bunun için güçlü bağlamsal ipuçları koyun.
- New York’ta yaşayan tasarımcı, yazar ve eğitmen Manuel Lima, Google’da baş tasarımcı olarak görev yaptığı dönemde Android telefonlarda da kullanılan “Material Design” tasarım diline katkıda bulundu. Lima, Türkçe’ye çevirdiğimiz bu yazıyı ilk olarak şu sayfada 2019’da yayımladı. Microsoft ve Nokia gibi şirketlerde de görev yapan, Kraliyet Sanat Topluluğu üyesi Lima’nın görsel tasarım konusunda çok satanlar listelerine giren 3 kitabı var.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR – JOURNO’NUN “TEMELLER” YAZI DİZİSİNDE ÖNCEKİ BÖLÜMLER
Veri analizi ve görselleştirme için en iyi 10 Python kütüphanesi
Sigma Ödülleri açıklandı: 2024’ün en iyi veri gazeteciliği haberleri
Küresel Araştırmacı Gazetecilik Konferansı’nda öğrendiğim 19 dijital araç
Gazeteciliğin esasları: 10 maddede nitelikli haberciliğin unsurları
