Gazeteciler sormadı, yetkililer söylemedi: Cevap bekleyen 24 koronavirüs sorusu

Sağlık Bakanı Dr. Fahrettin Koca COVID-19 küresel salgınının Türkiye’deki “bilançosunu” her gün sonunda açıklıyor. Ancak birçok soru haftalardır cevapsız… TTB’nin yönelttiği önemli soruların yanı sıra, kâr amacı gütmeyen ABD merkezli gazetecilik sitesi ProPublica’nın muhabirlere beş önerisini de aktarıyoruz.

Türk Tabipleri Birliği (TTB) Merkez Konseyi Başkanı Prof. Dr. Sinan Adıyaman’ın imzasıyla bu hafta Sağlık Bakanı Koca’ya gönderilen yazıda SARS-CoV-2 adı verilen yeni tip koronavirüsün neden olduğu COVID-19 salgını ile ilgili sorular şunlar:

Tanısı doğrulanmış olguların ikamet ettikleri il ve ilçelere göre, yaş ve cinsiyete göre dağılımları nasıldır?
Tanısı doğrulanmış olguların yurt dışı temas öyküsü ülkelere göre nasıl bir dağılım göstermektedir?
Bugün itibarıyla ülkemizde kaç ilde ve kaç merkezde test yapılmaktadır?
Bugüne kadar (günlere göre) her bir tanı/tarama testinden toplam kaç adet yapılmıştır? Bugünden itibaren yurt çapında günde kaç test yapılması planlanmaktadır?
Günlere göre her bir tanı/tarama testi tipi için pozitif sonuçlanan test sayısı kaçtır? İlk testi negatif olup ikinci kez test yapılanlarda pozitiflik oranı nedir?
Kaç tip tanı/tarama testi kullanılmaktadır? Kullanılan testlerin geçerlilik özellikleri (duyarlılık, seçicilik, pozitif ve negatif öngörü değerleri) nasıldır?
Hastaların başvurusu ile testlerin sonuçlanması arasındaki süre nasıldır?
Tanısı doğrulanmış olgulardaki bulguların (ateş, öksürük, nefes darlığı, ishal, vb) dağılımı nasıldır?
Tanısı doğrulanmış olgulardaki akciğer grafisi ve bilgisayarlı tomografi bulguları nelerdir?
Tanısı doğrulanmamış olguların ne kadarına akciğer grafisi ve/veya bilgisayarlı tomografi yapılmıştır? Tanısı doğrulanmamış olguların ne kadarında COVID-19 hastalığı için klasik veya muhtemel görüntüleme bulguları saptanmıştır?
Pozitif görüntüleme bulguları (akciğer grafisi ve/veya bilgisayarlı tomografi) ile tanının doğrulanması arasında ne kadar süre vardır?
Bugün itibarıyla illere göre tanısı doğrulanmış ya da olası/kuşkulu COVID-19 hasta yatırılan hastane sayısı kaçtır? Bunların kurumsal/sektörel (Sağlık Bakanlığı, kamu üniversitesi, vakıf üniversitesi, özel sektör) dağılımı nedir?
Tanısı doğrulanmış olgularda bugüne kadar hangi ilaçlar kullanılmıştır? Bu ilaçlarla tedaviye yanıt oranı nedir?
Tedavide kullanılması olası ilaçların yurt çapında miktarı ve illere göre sayısı nedir?
Bakanlığınızın öngördüğü hasta sayısı ve ihtiyaca göre bu ilaçların mevcut stokları yeterli midir? Bu ilaçların hastaneler bazında dağıtımı yeterli düzeyde organize edilebilmekte midir? Hastanelerin ne kadarında ilaçlar yeterli düzeyde sağlanabilmekte, ne kadarında ilaç eksikliği yaşanmaktadır?
Yurt çapında illere göre yoğun bakım ünitelerindeki yatak ve ventilatör sayısı nedir? Bu sayılar öngörülen ihtiyacı karşılayabilecek düzeyde midir? Olası yetersizlikler için hangi önlemler düşünülmektedir?
Tanısı doğrulanmış kaç sağlık çalışanı bulunmaktadır? Bunların meslek (hekim, hemşire, sağlık teknisyeni vb), kurum (ASM, 2. basamak hastane, 3. Basamak hastame) ve il dağılımı nedir?
Bugüne kadar kaç sağlık çalışanına test yapılmıştır? Hastalarla temas halinde bulunan ve enfekte olma olasılığı yüksek olan sağlık çalışanlarının tamamına ne kadar sürede test yapılması öngörülmektedir?
Kişisel koruyucu malzeme stoğumuz ve üretim kapasitemiz öngördüğünüz ihtiyacı karşılayabilecek düzeyde midir? Bu malzemelerin hastanelere dağıtılmasında yeterli organizasyon sağlanabilmekte midir? Bakanlığınıza bağlı hastaneler dışında üniversite hastanelerine de dağıtım yapılmakta mıdır?

Salgın heryerde bilgi tek elde!#ŞeffafBilgi pic.twitter.com/0ORiKC3ygD

— TürkTabipleriBirliği (@ttborgtr) March 24, 2020

Hastane yetkililerine sorular

TTB’ye göre Türkiye’de her hastaneden sadece bir kişi ne kadar test yapıldığını ve sonuçlarını biliyor, o da doğrudan merkeze gönderiyor. Hastayı muayene eden, COVID-19 şüphesiyle test yapılmasını isteyen hekimin bile sonuçtan haberi olmuyor.

New York merkezli gazetecilik sitesi ProPublica’ya göre koronavirüs konusunda çalışan muhabirler, kamuda şeffaflık ve yerel yetkililerin hesap verebilirliğini de düşünerek sadece merkezi yönetim düzeyinde değil, açıklanmayan verileri bölge bölge soruşturmalı. Site muhabirlerin salgın süresince örneğin şu soruların yanıtlarını aramasını öneriyor: