X platformunda son dönemde hızla yayılan sponsorlu gönderiler, kullanıcıları sahte haber sitelerine yönlendiriyor. Dikkat çekmeye çalışan sıradan bir magazin haberi gibi görünen bu reklamlar, kişisel verilerin hedef alındığı organize bir “oltalama” (phishing) ağının parçası. Yurtdışı kaynaklı olduğu ve yapay zekâ desteğiyle üretildiği anlaşılan birçok X reklamında, ünlü gazetecilerin ismi de kullanılıyor.
Tutuklanan İstanbul Büyükşehir Belediyesi Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun hesaplarını derhal sansürleyen Elon Musk‘a ait sosyal medya platformu X (eski adıyla Twitter), haber sitelerini taklit eden dolandırıcıların “sponsorlu gönderilerini” ise şikâyetlere rağmen milyonlarca insana göstermeyi sürdürüyor.
Bu platformda son dönemde kullanıcıları adeta isyan ettirecek sıklıkta gösterilen sponsorlu gönderilerin ortak noktası; aralarında gazetecilerin de olduğu ünlü kişilerin konu edildiği sansasyonel başlıklar ve yapay zekâyla oluşturulmuş izlenimi veren bozuk bir Türkçe…
Fatih Altaylı, Murat Ülker, Fatih Portakal, Selçuk Bayraktar, Nevşin Mengü, Candaş Tolga Işık, Müge Anlı, Tolga Çevik, Burcu Biricik ve Haluk Levent gibi isimlerin geçtiği aslı astarı olmayan başlıklara tıklayınca gidilen yer ise gerçek bir haber sitesi olmuyor.
Bağlantıların bazıları kullanıcıları “hürriyet.com.tr” görünümlü sahte bir siteye, bazıları Uzakdoğu merkezli e-ticaret sitelerine, bazıları da etkileşim odaklı yabancı sosyal medya hesaplarının içeriklerine yönlendiriyor. Bazen önce yine merak uyandırarak yanıltmayı amaçlayan bir YouTube videosunun bağlantısı paylaşılıyor ve buradan diğer sitelere yönlendirme yapılıyor.
Bu sahte reklamlardan, yönlendirdikleri sitelerden ve paylaşılan şikâyetlerden derlediğimiz görsel bir seçkiyi şu klasörde bulabilirsiniz.
Bunlardan bir örnek verelim. Mesela bugünlerde (takip etmediğiniz hâlde) şu “onaylı” hesabın alttaki paylaşımı X akışınıza düşebilir:
Merak edip bağlantıya tıkladığınızda, bu kez şu X paylaşımına yönlendiriliyorsunuz:
Yine tıklarsanız bu defa gideceğiniz yer şu paylaşım oluyor:
Böylece üç farklı X paylaşımının etkileşimini artırdınız ve sonunda ilk “haber” ile alâkası olmayan bir videoyu da izlemiş oldunuz. Üstte de görüldüğü gibi bu video o âna dek 7 milyondan fazla kez izlenmiş.
Amaçları: Sunî etkileşim yaratmak, kişisel veri toplamak ve gelir elde etmek
Bu tür sponsorlu gönderilerin amacı da zaten bu. Düşük bir reklam harcaması yaparak kendi paylaşımlarına etkileşim satın almış oluyorlar.
Ancak tek yöntem ve amaç bu değil. Bazı sponsorlu gönderiler sizi X platformunda tutmak yerine, görsel olarak Hürriyet’in web sitesini taklit eden şu tür sayfalara yönlendiriyor:
Bu tür bağlantılarda, tanınmış kişilerle yapıldığı iddia edilen sözde “röportajlar” yer alıyor. Ünlülerden alıntılar içeren veya bazen diyalog formatında sunulan sözler tamamen uydurma. Siz X platformundan çıkıp bu sitelerde kaldıkça kişisel verilerinizi dolandırıcılarla paylaşmış ve onların dijital reklam geliri elde etmesini sağlamış oluyorsunuz.
Bir başka amaçları ise bu içeriklere yerleştirdikleri dış bağlantılarla ilgili… Şüpheli kripto para pazarlarına ve sözde yatırım sitelerine sizi yönlendiren bu bağlantılar, hem bu sitelerin Google’daki görünürlüğünü artırıyor, hem de sizden kayıtlı üye olmanızı ve yatırım yapmanızı isteyerek daha fazla kişisel veri ve para elde etmeyi amaçlıyor.
Çevrimiçi forumlarda kullanıcıların dile getirdiği birçok şikâyette, içerikte adı geçen yatırım platformuna kayıt olan kişilerin sürekli aranarak taciz edildiği, verilerinin kötüye kullanıldığı belirtiliyor.
Şikâyetlere rağmen bu sahteciliği engelleyen yok
Hürriyet’e, bu tür sahte içeriklerden haberdar olup olmadıklarını ve herhangi bir yasal süreç başlatıp başlatmadıklarını sorduk, ancak haberin yayına girdiği bugüne dek bir yanıt alamadık.
Sahte haberlere konu olan ünlülerden ise en az biri durumun farkında. Burcu Biricik mayıs ayında sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda, adını ve fotoğraflarını kullanarak yatırım tavsiyesi veren dolandırıcılara karşı takipçilerini uyarmış, şu ifadeleri kullanmıştı:
Sponsorlu gönderileri paylaşan X hesaplarının çoğunun takipçi sayısı çok az. Büyük çoğunluğu yabancı kullanıcı adları taşıyor. Türkçe isimli hesaplar (sponsorlu gönderiler dışında) çoğunlukla İngilizce ve Çince içerikler paylaşıyor. Bazıları gerçek bir kullanıcı imajı çizmek için sahici görünen paylaşımlar yapıyor. Ancak birkaç hesaba birden baktığınızda, bu gerçekçi paylaşımların, tek bir elden yönetiliyormuş izlenimi yaratan benzerlikte olduğunu görüyorsunuz.
Bu sahte hesaplardan X platformuna para ödeyerek daha büyük kitlerle paylaşılan sponsorlu gönderiler hızla siliniyor. Hesapların çoğunluğunda bunlar dışında aktif bir kullanım söz konusu değil. Reklam içeriklerinin çoğunun kötü bir Türkçe ile hazırlanmış olması, dolandırıcılık ağının Türkiye dışındaki bir ekip tarafından yürütüldüğünü ve içeriklerin yapay zekâ sistemleriyle oluşturulmuş olabileceğini düşündürüyor.
Elon Musk’ın satın almasından sonra Twitter’ın ismi X olarak değiştirilmiş, onaylı hesaplar parayla satılmaya başlamış, reklamları denetleyen moderasyon ekibi büyük ölçüde devredışı bırakılmıştı. Bu nedenle X’te dijital reklam sahtekârlığı büyüyerek sürüyor.
Platformun ve algoritmalarının şeffaflık ile hesap verebilirliğinin dibe vurduğu bu dönemde dolandırıcılık amaçlı bu tür içeriklerin X platformunda nasıl yayıldığı ve hangi onay süreçlerinden geçtiği/geçebildiği merak konusu. Konuyla ilgili X tarafından yapılmış resmî bir açıklama yok.
ABD ve Avrupa’nın en büyük reklamverenleri, marka itibarına yönelik artan riskler nedeniyle X platformunda reklam vermeyi durdurmuş ve taraflar bu nedenle davalık olmuştu.
Platformun bugünlerde hem Türkiye hem de dünyada gündeme gelen* yapay zekâ destekli asistanı Grok’a, sahte içeriklerin nasıl onaylandığını sorduğumuzda, otomatik reklam denetleme sistemlerinin yetersizliğinden ya da kötü niyetli aktörlerin bu sistemleri atlatmasından bahsediyor. Grok’a göre sorunun temelinde şunlar var:
- Otomatik sistemlerin zaafları: Algoritmalar, özellikle Türkçe gibi yerel dillerde hazırlanan veya içerikleri ustaca gizlenen dolandırıcılık reklamlarını her zaman tespit edemeyebiliyor.
- Kötü niyetli yöntemler: Dolandırıcılar, reklam içeriğini başlangıçta masum gösterip kullanıcıyı sahte bir bağlantıya yönlendirebiliyor. Ayrıca çalıntı kimliklerle reklam hesabı açarak sistemi manipüle edebiliyorlar.
- Hızlı onay süreci: X’in reklamların hızlı yayımlanmasına öncelik vermesi, içeriklerin yeterince denetlenmeden platformda yer bulmasına neden olabiliyor.
- Yetersiz bildirim ve geribildirim süreci: Sahte reklamlar kullanıcılar tarafından bildirilmediği ya da bu bildirimler geç işlendiği takdirde, içerikler yayında kalmaya devam edebiliyor.
Grok’un bu tespitleri yetersiz. Zira kısa bir internet taraması, üstteki durumla ilgili olarak Türkiye’de son bir yılda binlerce şikâyet paylaşıldığını, X’in buna rağmen harekete geçmeyip dolandırıcılarla ortaklığı sürdürdüğünü gösteriyor.
Bilinmeyen bağlantılara tıklamaktan kaçının
Siz yine de bu tür şüpheli reklamlara ve sahtecilik girişimlerine rastladıkça, X’teki gönderinin sağ üst köşesindeki üç noktaya tıklanarak “Reklamı Bildir” seçeneğiyle doğrudan şikâyette bulunun. Ayrıca güvenliğiniz için bilinmeyen bağlantılara tıklamaktan kaçının ve önünüze düşen “haberin” kaynağını mutlaka doğrulayın.
* Not: Bugünlerde X platformu, yapay zekâ uygulaması Grok nedeniyle hem Türkiye hem de dünyada gündemde. X üstünde çalışan bu uygulama, son güncellemesinin ardından İngilizce paylaşımlarında Adolf Hitler’i övüp küfürlü yanıtlar vermeye başlamıştı. Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı ise “halkın bir kesiminin benimsediği dinî değerleri alenen aşağılama,” “Cumhurbaşkanına hakaret” ve “5816 sayılı Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkındaki Kanun’a muhalefet” suçlarından Grok hakkında dün soruşturma başlattı.
İLGİLİ:
Twitter ç’alıntı haber kaynıyor: Sorarlarsa “derleme” dersiniz
