Yapay zekâ teknolojilerindeki son gelişmelerin arama motorlarını da dönüştürdüğü bu dönemde, mayıstaki seçimlerin ardından haber medyasının Google’daki görünürlüğünün değişip değişmediğini sorguladık. Bağımsız medyanın ve yerel haber sitelerinin yöneticilerine de son durumu sorduk.
Türkiye’de haberlere erişim için haber sitelerinin ardından gelen ikinci popüler mecranın Google olduğunu geçen yıl Journo Haber Tüketicisi Araştırması’nda saptamıştık.
Peki Google arama sonuçları, haber medyasındaki çoğulculuğu yansıtıyor mu? 14 Mayıs 2023 cumhurbaşkanlığı ve genel seçimlerinden beri Google’ın algoritmik tercihleri değişti mi?
Bu soruları yanıtlamak için öncelikle, Google’dan çok ziyaretçi çeken haber sitelerinden dördünün Journo Haber Gözcüsü’ndeki “Google Arama Monitörü” sekmesinden izlenebilen son verilerine bakalım.
Üstteki grafikte görülen veriler, dijital haber ekosisteminin büyük oyuncuları açısından Google görünürlüğünün, seçimden sonraki dönemde dramatik bir değişime uğramadığını gösteriyor. Kurban Bayramı döneminde Habertürk’ün Google görünürlüğündeki ciddi ama geçici gerileme bunun bir istisnası.
Aynı dönemde (1 Mayıs – 1 Ağustos) bağımsız medyadan 5 kuruluşun Google görünürlüğünü de inceleyelim:
Bu veriler, haberlerle ilgili aramalarda Google’ın medyadaki çeşitliliği yansıtmamayı sürdürdüğü şeklinde yorumlanabilir. Medyascope, Diken, Gazete Duvar, BirGün ve Cumhuriyet gibi yayınların hiçbiri, hiçbir günde, Google’dan örneğin bir Sabah kadar pay ve trafik alamıyor.
Google, haber konulu arama sonuçlarında her gün en görünür ortalama 100’ü aşkın yeri Sabah’a ayırıyor. Bağımsız medya kuruluşlarına ise bundan çok daha düşük bir görünürlük sağlıyor. Google bu payları neredeyse hiç değiştirmeden trafik (ve dolayısıyla reklam geliri) dağıtmaya devam ediyor.
Türkiye’de binlerce haber sitesi var ama Google, haber konulu aramaların yaklaşık yarısında kullanıcıları sadece 14 siteye yönlendiriyor. Bu sitelerin ezici çoğunluğu siyasi iktidarın kontrolünde:
Mayıstaki seçimlerin ertesinde, iktidarın denetimindeki medya kuruluşlarının yöneticileriyle yaptığı görüşmelerden edindiğimiz izlenim, Google’ın kuralları ve şartları değiştirmediği bu ortamda, bu şirketlerin de “SEO” ve diğer konulardaki pratiklerini aynı şekilde sürdüreceği şeklinde…
Google trafiğinde seçim yükselişi kalıcı oldu
Bağımsız medya kuruluşlarında ise farklı eğilimler ve sektörde haksız rekabet ortamı olarak görülen Google’daki manzarayı değiştirmeye dönük türlü çabalar var.
Genel Yayın Yönetmeni Barış Avşar’ın verdiği bilgiye göre Gazete Duvar’ın toplam trafiği içinde organik aramaların payı seçimlerden önceki üç ayda %41-43 arasında seyrederken mayısta %46’yı aştı. Son iki ayda ise bu oran yeniden %43 seviyesine geriledi.
Gazete Duvar arama kanalı stratejisi açısından teknik düzeyde ciddi bir değişiklik yapmasa da seçimlerden sonra içerik tarafında aramaları daha fazla hedefliyor.
“Optimizasyonlarla Google trafiğimiz yükseldi”
Google hemen hemen hepsi için en büyük trafik kaynağı olmayı sürdürse bile birçok yayıncı, çeşitli sosyal medya platformlarından da hatırı sayılır miktarda kullanıcı ediniyor.
Diken’den bir yetkili, “Kullanıcıların bir sitenin ana sayfasına girip haber okuma eğilimi günden güne azalsa da Diken hâlâ önemli bir trafik alıyor direkt gelenlerden. Sitemizde yaptığımız optimizasyonlarla Google’dan gelen trafik oranımız son aylarda yükseldi. Sosyal medyada özellikle Twitter’dan (X) önemli ölçüde trafik alıyoruz” diyor.
Google’ın kendi verileri (Trends), Diken ve Gazete Duvar gibi bağımsız yayıncılara seçim sürecinde artan kullanıcı ilgisinin, seçimlerden sonra da yılbaşına ve geçen yıla kıyasla yüksek seyrettiğini gösteriyor. Buna karşın Google algoritması, bu bağımsız yayıncılar yerine iktidar medyasının Takvim ve Akit gibi yayıncılarını öne çıkarmayı sürdürüyor.
Journo Haber Gözcüsü, her gün 1 milyonun üstünde “sadık” haber tüketicisinin Google’da arattığı “son dakika” ve “haberler” anahtar kelimelerinin yanı sıra, son 24 saat en hızlı çıkış yapan aramaları (Google Trends) ve ayrıca Google Haberler uygulamasının ana sayfasını da sürekli tarıyor.
Google algoritması, “son dakika” ve “haberler” aramalarının yanı sıra Google Haberler’de de iktidar medyasına, kullanıcı ilgisinin çok üstünde ağırlık veriyor. Google’da trend olan aramalarda ise iktidarın kontrolündeki medyanın haberleştir(e)mediği konularda, bağımsız medya kuruluşları öne çıkabiliyor. Geçen yıl derlediğimiz verilerden şu kesit, hangi trend aramada hangi haber kuruluşunun algoritma tarafından öne çıkarıldığını gösteriyor:
Birçok bağımsız yayıncı, Google’ın arama motorundan çok, video platformu YouTube’a ağırlık veriyor. Seçimlerden sonra bağımsız medyanın yöneticileriyle yaptığımız görüşmelere göre, bu yayıncıları metin temelli web haberleri ekosisteminden görece uzak tutan nedenlerden biri, Google’ın algoritmik taraflılığı.
YouTube’a ağırlık veren yayıncılar arasında önde gelen markalardan olan Medyascope’un Haber Koordinatörü ve Sorumlu Müdürü Kaya Heyse, bugünlerde trafik analiz aracı Google Analytics 4’e geçiş çalışmalarını sürdürdüklerini, bu nedenle verilerde bazı eksiklikler görüldüğünü belirtiyor.
Google’a çağrı: “Artık şu fake SEO içeriklerle mücadele edin”
Son birkaç ayda Google görünürlüklerinde herhangi bir olumsuz etkinin söz konusu olmadığını belirten Heyse’nin verdiği bilgiye göre Medyascope hem sayfa görüntülemesi, hem tekil kullanıcı sayısı, hem de programatik reklam gelirinde geçen yılın aynı dönemine kıyasla artış kaydetti.
Medyascope’un web sitesi için bir numaralı trafik kaynağı Google, ikinci sırada ise doğrudan trafik var. Bunun sadık okurların çokluğuna işaret ettiği için güzel bir gösterge olduğunu vurgulayan Heyse, üçüncü sırada yer alan sosyal medyada ise kendileri için en fazla trafik sağlayan platformun Twitter (X) olduğunu ifade ediyor.
Heyse, ABD merkezli teknoloji devine ise Türkiye’deki haber ekosistemi özelinde şu çağrıyı yapıyor:
- Google’dan tek bir şey istiyorum: Artık şu ıvır zıvır clickbait (“hangi maç hangi kanalda ne zaman”) tarzı fake SEO içeriklerle mücadele edin. Ben de bilirim öyle içerik girmek 🙂
Arama trafiği, yerel medya için önemini koruyor
Arama motorlarından kaynaklanan dijital trafiğe dair son durumu yerel medya yöneticilerine de sorduk.
Elazığ Hâkimiyet, Ajans Urfa ve Anadolu’da Bugün, son aylarda Google trafiklerinde önemli bir değişiklik olmadığını açıkladı. Gaziantep’in Habercisi trafikte dönem dönem dalgalanmalar olsa da Google’ın en önemli kaynak pozisyonunu koruduğunu belirtti. Ajans Manisa bu dönemde Google trafiğinde %20’lik bir artış kaydederken, Sakarya Yeni Haber ise ağırlıklı olarak sosyal medyadan kaynaklanan bir şekilde trafik düşüşü yaşamış.
Yerel medyada Google’ın bir kaynak olarak genel trafikteki payı çok değişken Ajans Manisa’da %90’a çıkan oran Ajans Urfa ve Anadolu’da Bugün’de %20’lere düşüyor. İsmi geçen diğer kuruluşlarda ise %30 ila %75 arasında seyrediyor.
Google geliri yerel medya için önemli, ama yetmiyor
Konuştuğumuz yerel medya yetkilileri, Google’ın gelir kaynağı olarak önemine dikkat çekiyor. Bu görüşlerden bazıları şöyle:
- Ajans Urfa Genel Yayın Yönetmeni Mustafa Arısüt: “Dijital platformlar gelir açısından sürdürebilirliğimize ciddi bir katkı sağlıyor. Sosyal medyadan ciddi bir trafik geliyor. Reklam da gelir açısından önemli bir yer tutuyor. Aksi hâlde zor.”
- Sakarya Yeni Haber Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Ebru Bulut: “Google gelir açısından bizleri olumlu etkiliyor. Dijital platformlardaki varlığımız bizler için bir artı fakat olmasa da [basılı] gazetemiz de olduğu için oradan gelen gelirle yayın hayatımızı sürdürebiliriz.”
- Elazığ Hâkimiyet Yazı İşleri Müdürü Ömer Enes Yılar: “Sosyal medyadan da Google’dan da gelirimiz çok düşük. Dijital platformlardaki varlığımız gelir açısından sürdürebilirliğimizi çok olumsuz etkiliyor. Ulusal medyaya dijital platformlardan çok fazla gelir geliyorken yerelde bu çok zor. Örneğin ulusal bir medya kuruluşu ile aynı haberi girdiğimizde bizim trafiğimiz düşüyor.”
- Anadolu’da Bugün Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Fatih Talayhan: “Sosyal medyada takipçi sayımız çok yüksek değil ve çok gelir sağlayamıyoruz. Google üzerinden gelen trafik bir gelir sağlıyor fakat bu tıklamalar da yeterli gelmiyor. Dijital platformlardan gelir açısından yeteri kadar faydalanamıyoruz.”
- Gaziantep’in Habercisi İmtiyaz Sahibi İsmail Turunç: “Gelirimizin büyük çoğunluğu, %75’i Google’dan geliyor. Yetersiz kaldığı için reklama yöneliyoruz. Fakat yine de gelirimiz yetmediği için eleman yetersizliği yaşıyoruz.”
Teyit’in 9 Ağustos’ta yayımladığı “İfade Özgürlüğü ve Doğru Bilgiye Erişim Bağlamında Google’ın Dezenformasyon ve Medya Politikaları” başlıklı raporda da, merkezi ABD’de bulunan şirketin Türkiye’deki uygulamalarının medyaya etkisi incelenmişti.
Arama motoru yanlılığı, sansür, dezenformasyon, medya çoğulculuğu, rekabet karşıtı davranışlar, SEO hileciliği, şeffaflık ve zararlı reklam politikası gibi başlıklar altında Google’a Türkiye’de yöneltilen eleştiriler raporda ele alınmıştı.
İLGİLİ:
Siyaset konulu 92.892 haberin okurda uyandırdığı duyguları yapay zekâyla analiz ettik
Journo Haber Gözcüsü: Google algoritmasını ve haber sitelerini izliyoruz
