Türkiye Gazeteciler Sendikası’nın (TGS) 2024-2025 Basın Özgürlüğü Raporu’nda yer alan anket sonuçlarına göre; yetkili işyerlerinde katılımcıların üçte biri, yetkisiz işyerlerinde ise çoğunluk daha iyi bir ücret karşılığında gazeteciliği bırakmaya hazır. Genç bir gazeteci anketteki açık uçlu soruya, “Keşke başka bir sektörde iş bulsam. Tekrardan üniversite okuyup bu sektörü komple hayatımdan sileceğim günü iple çekiyorum” yanıtını verdi.
TGS 2024-2025 Basın Özgürlüğü Raporu, 3 Mayıs Dünya Basın Özgürlüğü Günü’nde düzenlenen basın toplantısının ardından yayımlandı. Raporda, sendikanın yetkili olduğu işyerlerindeki üyeleri ve yetkisiz olduğu işyerlerindeki üyeleri arasında yapılan iki ayrı anketin sonuçlarına da yer verildi.
‘Yoksulluk Araştırması: Ekonomik ve Sosyal Düzey Anketi‘nin raporda yer alan sonuçlarından bazıları şöyle:
- Katılımcıların neredeyse tamamı bir önceki yıla göre bugünkü alım güçlerinin düştüğünü ifade ediyor.
- Katılımcıların yarısı kendisini yoksul hissediyor.
- Her ay kredi kartı borcunun tamamını ödediğini söyleyenlerin sayısı, ankete katılan üyelerin üçte birini bile bulmuyor.
- Katılımcıların yaklaşık beşte biri yaşadığı evin mülkiyetine sahip. Geri kalanı ya kiracı ya da aile evinde yaşıyor.
- Ankete katılan gazetecilerin çoğunluğu ek iş yapmıyor, ancak fırsat olsa yapmaya hazır.
- Yetkili işyerlerindeki üyelerin %65,9’u ailesinden maddi destek almadığını belirtiyor. Bu oran yetkisiz işyerlerinde %56,5.
- Gazetecilerin esas gelir kaynakları, ücretleri. Gazetecilerin çoğunluğu yan gelirlerden mahrum.
Yetkili işyerlerinde katılımcıların üçte biri, yetkisiz işyerlerinde ise çoğunluk daha iyi bir ücret karşılığında gazeteciliği bırakmaya hazır. Çoğunluk, sektörün geleceği ile ilgili kötümser.
Rapora göre ankette, katılımcıların açık uçlu yanıtlarına da yer verildi. Buna göre bir katılımcı “Kasım 2023’te bu ofise girdim. Maaşım hâlâ aynı, çok zor bir durum” dedi.
Bir başka katılımcı ise “Genç gazetecileri ölüme terk ettiler. Keşke başka bir sektörde iş bulsam. Alanımda en iyisi olduğumu biliyorum ancak hak ettiğim muameleyi asla göremeyeceğime de eminim. Tekrardan üniversite okuyup bu sektörü komple hayatımdan sileceğim günü iple çekiyorum” ifadelerini kullandı.
TGS Basın Özgürlüğü Raporu’nda öne çıkan diğer veriler
Rapora göre; bir yılda 29 gazeteci tutuklandı, 6 gazeteci ev hapsine mahkûm edildi, gazeteciler hakkında 313 soruşturma açıldı, 123 gözaltı işlemi uygulandı. Gazeteciler 90 soruşturmada ifadeye çağrıldı
Sendika Hukuk Birimi’nin bir yıl boyunca yürüttüğü izleme faaliyetinden rapora yansıyan verilerden bazıları şöyle:
- 17 gazeteci ve medya çalışanı cezaevinde.
- Bir yılda 212 davada, 311 gazeteci yargılandı.
- 300 gazeteci ceza davalarında; 11 gazeteci ve 4 kurum ise özel hukuk davalarında hâkim karşısına çıktı.
- Yargılanan gazeteciler toplamda 137 yıl 23 gün hapis cezasına çarptırıldı.
- 56 gazeteci fiziksel saldırıya uğradı.
- 90 gazeteci sözlü olarak tehdit edildi. 3 basın kurumuna yönelik saldırı düzenlendi. 3 basın kurumu hedef gösterildi.
- 26 sitenin engellenmesine, 90 haber içeriğinin URL bazında engellenmesine, 38 haber içeriğinin silinmesine karar verildi.
- Radyo ve Televizyon Üst Kurulu tarafından alınan kararlarda basın yayın kuruluşlarına 59 ayrı idari para cezası kararı çıktı. Toplamda yaklaşık 87 milyon TL idarî para cezası kesildi.
İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı ve Cumhurbaşkanı Adayı Ekrem İmamoğlu’nun gözaltına alınıp tutuklanması sürecinde, yani sadece 19 Mart ile 1 Nisan arasında; en az 13 gazeteci polis tarafından darp edildi, 14 gazeteci hakkında gözaltı kararı alındı, 7 gazeteci tutuklandı.
4 haber kanalına bu süreçte yaklaşık 21 milyon TL idarî para cezası kesildi. Toplamda 16 kez yayın durdurma kararı verildi. SZC TV’nin ekranının 10 gün süreyle karartılmasına karar verildi. BBC muhabiri sınır dışı edildi. Gazetecilerin ve haber sitelerinin sosyal medya hesaplarına erişim engeli getirildi.
Yürürlüğe girdiği Ekim 2022’den Nisan 2025’e kadar Türk Ceza Kanunu Madde 217/A’daki “Halkı Yanıltıcı Bilgiyi Alenen Yayma” suçundan en az 67 gazeteciye toplamda 85 soruşturma açıldı, 15 gazeteci gözaltına alındı. 4 gazeteci tutuklandı. 1 gazeteci hakkında konutu terk etmeme şeklinde adlî kontrol tedbirine hükmedildi. 8 gazeteci hakkında ise diğer adlî kontrol tedbirleri uygulandı.
Ülkü Şahin ve İlyas Coşkun‘un hazırladığı 2024-2025 TGS Basın Özgürlüğü Raporu‘nun 95 sayfalık tam metnine şu sayfadan ulaşabilirsiniz.
İLGİLİ:
TGS Basın Özgürlüğü Raporu açıklandı: “Anti-demokratik uygulamaların tedavisi özgür habercilik”
