Resmî ilan kesme cezalarında basın özgürlüğünün ihlal edildiği yönündeki Anayasa Mahkemesi (AYM) kararına rağmen İstanbul 2. İdare Mahkemesi, Evrensel gazetesinin Basın İlan Kurumu’na (BİK) açtığı davayı reddetti. Kararın hukukî değil siyasi olduğunu açıklayan Evrensel, gerekirse Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne (AİHM) kadar gidebilecek bu süreçte okurların dayanışmasına güvendiklerini vurguladı.
Evrensel gazetesinin avukatı Devrim Avcı ve Genel Yayın Yönetmeni Hakkı Özdal, bugün TGS Akademi’de bir basın toplantısı düzenledi. Açıklamaya göre mahkeme, BİK’in öne sürdüğü “birden fazla gazete almanın suç” olduğu savını kabul etti ve “çeşitli siyasi parti ve şirketlere toplam 359 adet nüshanın sevkinin gerçekleştirildiğini,” bu nedenle ‘asgari fiili satış şartını gerçekleştirilmediği’ni söyleyerek davanın reddine karar verdi.
Bu konudaki hukukî sürecin 2021’den beri devam ettiğini belirten Avukat Avcı şunları söyledi:
- Mahkeme bizim itirazlarımızı hiçbir şekilde değerlendirmedi. İzelman’ın TİS [toplu iş] sözleşmesi sırasında alınan gazeteleri Emek Partisi’nin üyelerinin satmasını ihlal sayıyor ancak makûl bir gerekçe sağlamıyor. Herhangi bir gerekçeyi mahkeme kararında göremiyoruz. Neyin makûl olduğunu tartışmıyor, İstanbul’da birkaç bayi üzerinden birden fazla gazete alındığını ısrarla söylüyor. Yargılamada kullandığımız bir kavram vardır: hayatın olağan akışı…
Örneğin Aksaray’da bir kişinin 200 gazete alıp çeşitli ilçelere dağıttığının varsayıldığını ancak bunun illerde mümkün olamayacağını, çoğu bayide tek tek alımlar yapıldığını ifade eden Avcı şunları ekledi:
- Mahkeme kararının taraflı olduğunu düşünüyoruz. Kararı 30 gün içinde istinaf etme hakkımız mevcut. Gerekirse AİHM’e kadar gidebilecek bir süreç. Mesele bu karar üzerinden BİK’in Evrensel gazetesini sürekli takip etmesi, ancak özellikle yandaş gazetelerde bu durumun yok sayılması. Bu durum kanun önünde eşitlik ilkesine aykırıdır.
Hakkı Özdal: Karar siyasî, ambargoyu dayanışmayla aşacağız
Evrensel Genel Yayın Yönetmeni Hakkı Özdal’a göre karar, Evrensel gazetesi için önemli bir maddi bir kayıp anlamına geliyor. Medya tekellerinin baskısı altında yaptıkları yayıncılıkta böylece bir zorlukla daha karşı karşıya olduklarını belirten Özdal, yine de bu kararın Evrensel’in “cesaret ve şevkle gazetecilik yapmasına engel olmayacağını” vurguladı.
Bunun siyasî bir karar olduğunu, Evrensel üzerinden eleştirel gazetecilerin ve bağımsız medyanın tamamına “sopa gösterildiğini” vurgulayan Özdal, Tosyalı Demir Çelik Fabrikası’nda yanan bir işçinin damacana suyla söndürülmeye çalışıldığına dair haberin ardından o bölgede internet ayarlarının Evrensel’e girilemeyecek şekilde yapıldığını da belirterek çok boyutlu bir sansürle karşı karşıya olduklarını ifade etti. Özdal şunları söyledi:
- Bir kişinin birden fazla gazete alması değerlendiriliyor ancak dağıtım tekelleri gazetemizin taleplerini görmezden geliyor. Bazı okurlarımız ve gönüllüler de gazetemizin her yere ulaşması için organize oluyor.
- Duruşmaları da izledik, davalıyla karar vericiler arasındaki gönül bağını gözlerimizle gördük. Bu karar sadece Evrensel’in değil geriye kalmış, hukuk denebilecek son teşrifatın son görünümüdür.
- Evrensel’in yayını rahatsız etmiştir. Yargı BİK’in bu hukuksuz kararının arkasında durdu. Artık yalnızca BİK’le değil idari mahkemeyle de karşı karşıyayız.
- Biz aynı anda hem rejim hukuku hem de sermayeyle karşı karşıyayız. Uğradığımız düşmanlığın sebebini biliyoruz. Sadece bu kararla değil gazetemizin çalışanlarının basın kartlarının yenilenmemesi veya verilmemesinde görüyoruz. Evrensel’e politik bir ambargo uygulanıyor. Bu ambargoyu dostlarımızın dayanışmasıyla, daha önemlisi okurlarımızın dayanışmasıyla aşacağız. Evrensel’in organik okurları var, özellikle emekçiler arasında kümelenmiş bir gazete. Şubat ayında bu kararın ardından dayanışma için dijital ve basılı gazete aboneliğine ilişkin bir kampanyamız olacak. Bu sorunu aşacağız, bu karar Evrensel’i durdurabilecek bir karar değil ama bu kararın yarattığı pürüzleri de aşacağız.
BİK’in Evrensel’e resmî ilan ambargosunun tarihçesi
2019 eylülünde Evrensel’in resmî ilan ve reklam yayımlama hakkını askıya alan BİK; bayilerden birden fazla gazete satın alması, kurum abonelikleri ve kayıt defterlerinin düzenli tutulmadığı iddialarıyla 2022 ağustosunda bu hakkı tamamen iptal etti. BİK’e iki itirazı da reddedilen Evrensel, idâri işlemin iptali ve yürütmenin durdurulması talebiyle yargı yoluna başvurdu.
İlk duruşması 28 Kasım 2023’te İstanbul 2. İdare Mahkemesi’nde görülen dava reddedildi. Kararında BİK’in tezini tekrarlamanın ötesine geçmeyen mahkeme, Evrensel’in birçok itiraz unsurunu değerlendirmedi.
AYM 10 Ağustos 2023 tarihli kararında; Evrensel, BirGün, Cumhuriyet ve Sözcü gazetelerine yönelik olarak BİK’in aldığı ilan kesme cezalarının basın ve ifade özgürlüğünün ihlal ettiğine karar vermişti. Pilot kararında, bu ihlalin yapısal sorunlardan kaynaklandığını belirten AYM, ilgili kanun maddesinin şeklî ve maddi yönden yeniden düzenlenmesi gerektiğini vurgulayarak Meclis’e bilgi verilmesine hükmetmişti.
Bugünkü basın toplantısının video kaydı:
İLGİLİ:
Anayasa Mahkemesi’nden pilot karar: Basın İlan Kurumu, basın özgürlüğünü ihlal ediyor
