Değişen gazetecilik pratikleri karşısında gazeteciler ve gazetecilik öğrencilerinin ne düşündüğünü bir anket ile araştırdık. Sonuçlara göre, her 100 gazeteci ve gazetecilik öğrencisinden 83’ü her gün gazete almıyor. Aldıklarında gazetenin “tarafsız ve objektif” olmasına dikkat ediyorlar. Katılımcılar haberleri “daha hızlı ve daha kolay ulaşılabilir” olduğu için internetten okumayı tercih ediyor.
Son yıllarda gazeteciliğe ilişkin tartışmalardan biri mesleğin evrildiği nokta ile ilgili. Teknolojik dönüşümün hız kazanmasıyla başlayan yeni medya çalışmaları, gazeteciliğe yeni bir soluk getirdi diyebiliriz. Tartışmanın iki tarafı var. Bazı gazeteciler geleneksel medyanın günümüz koşullarında yeni medyaya göre daha az geçerli olduğunu savunurken, diğerleri buna karşı çıkıyor.
Bu tartışma sadece gazeteciler arasında yaşanmıyor elbette. Akademide, iletişim fakültesi öğrencileri arasında da tartışma sürüyor. Biz de gazetecilik öğrencileri ve gazetecilerin yanıtlaması için konu hakkında kısa bir anket yaptık ve anketten çıkan sonuçları sizlerle paylaşıyoruz.
Paylaşımları sosyal medya üzerinden yapılan ankete gazetecilik öğrencisi ve gazetecilerin oluşturduğu toplam 140 kişi katıldı. Katılımcılardan 75 kişi cinsiyet beyanını erkek, 63 kişi ise kadın olarak belirtirken, iki kişi ise cinsiyet beyanında bulunmadı.
Ankete katılım en çok İstanbul’dan gerçekleştirilirken; Atina, Toronto, Oxford ve Berlin’den de katılan gazeteciler oldu.
18-25 yaş katılımcıların ağırlıkta olduğu katılımcılar arasında gazeteci olduğunu belirten kişilere yönelttiğimiz “Meslekte kaçıncı yılınız?” sorusuna gelen cevaplar, yüzde 52.27 oranında katılımcının meslekte bir ila beş yıl arasında var olduğunu gösterdi.
Sorduğumuz sorular çerçevesinde ankete katılanların yüzde 83.1’i her gün gazete almadığını belirtti.
Teknolojinin gelişmesiyle basılı yayının bitip bitmeyeceğini sorduğumuzda katılımcıların yüzde 51.8’i “Evet” cevabını verdi.
Ankette gazetecilik öğrencileri ve gazetecilere yönelttiğimiz çoktan seçmeli soruların yanında iki tane açık uçlu soru da yer aldı.
“Okuduğunuz gazetede nelere dikkat edersiniz?”sorusuna verilen cevaplara göre katılımcıların çoğunluğu bir gazete alırken tarafsız, objektif olmasına ve haber diline dikkat ediyor.
Katılımcıların bu konuda verdiği cevaplar şöyle (Cevaplardan aynı olanlar tekrar edilmemiştir):
Tarafsızlık
Haberin doğruluk payına
Siyasi görüş
Haber dili
Habere yaklaşım ve görsel
Gazete alırken bir muhalif, bir de iktidara yakın gazete alıyorum
Eleştirel olmasına dikkat ederim
Yalan haber üretmemeli
İçerik ve biçimsel kriterler
Gazetenin hazırladığı özel haberlere bakarım
Köşe yazarlarına dikkat ederim
Objektif ve bağımsız
Haberlerde yer verilen kişilerin haklarının gasp edilmemesine
Manşet ve sürmanşet gündemle ilgili mi diye bakarım
Mizanpaj
Hak haberciliği yapıyor mu diye bakarım
Kültür-sanat haberlerine bakarım
Yandaş olup olmadığına bakarım. Yandaş değilse de sahiplik yapısına bakarım
Gazetenin sahibine bakarım
Gündeme ne kadar hakim? Kurgu ve çarpıtılmış haber yapıyor mu?
Spotlara ve görsele bakarım
Farklı kategorilere bakış
Önemlilik ve ilginçlik
Haberlerin öz ve net olması. Gazetenin mizanpajı da benim açımdan önemlidir
Spor sayfalarına
Dış haberlere bakarım
Köşe yazarlarından çok muhabir çalıştırmasına bakarım
Az yorum, çok haber
Halktan yana olmasına
Okuyucuya saygılı olmasına dikkat ederim
Öne çıkarılan haberlere ve bu haberleri nasıl verdiğine dikkat ederim
İlgi çekmek için saçma başlıkla atmamalarına bakarım
Değerler, dil ve içerik
Evrensel değerlere saygılı olup olmadıklarına dikkat ederim
Manşet haberine, muhabirlerin nasıl haberler yaptığına, hangi muhabirlerin çalıştığına, haberlerde yorum olup olmadığına ve gazetedeki temsilin dengesine bakarım
Analiz yazılarına bakarım
Redakte önemlidir benim için
Ekonomi ve kadın haberlerinin nasıl yazıldığına bakarım
Halkın gündemini aktarıyor mu diye bakarım
Tutarlı ve meslek ilkelerine uygun olarak yayın yapılmasına dikkat ederim
Kullanılan fotoğraflara bakarım
İç politika sayfalarına dikkat ederim
Nefret söylemi kullanıp kullanmadığına bakarım
Devlet ve sermaye ile bağına bakarım. İçeriklerin birinci elden olmasına dikkat ederim
Dikkat çekici ve gerçekçi içeriklere bakarım
Ajans haberleriyle tek tipleştirilmemiş, çeşitli uzman muhabirler ekseninde nitelikli, detaylı, bol tanıklı ve kaynaklı özgün haberler yayımlanmasına dikkat ederim
Bir konu hakkında okuyucu adına karar vermeyen, okuyucuyu düşünmeyen iten haberler önemli
İlk sayfa hiyerarşisine bakarım
Haberin tüm taraflarının görüşlerine yer vermesine dikkat ederim
Kitap ekinin olması önemli
“Gündemi gazeteden takip etmek ile internetten takip etmek arasında fark var mıdır? Varsa nedir?”sorusuna katılımcıların verdiği cevaplara bakıldığında gazete ve internet arasındaki en büyük farkın habere hızlı ulaşılması olduğunu görüyoruz.
Katılımcıların bu konuda verdiği cevaplar şöyle (Cevaplardan aynı olanlar tekrar edilmemiştir):
İnternet anlık haber verir. Gazeteden haberi okuyana kadar haberin önemi azalır.
İnternet her an ulaşılabilir ve sağlıklı bir şekilde haberler saklanabilir.
Gündemi gazeteden takip etmek daha sağlıklı diye düşünüyorum. Ancak gelinen süreçte ne yazık ki internet gazeteciliği ön planda. İnternet gazeteciliği, hız demek olduğu için yalan yanlış birçok bilgi var. Ayrıca haberi kısa ve öz anlatmak çok önemlidir. İnternet gazeteciliğinde haberlerin çok uzun olması son derece sıkıcı.
Gazeteden takip etmek geri bildirim imkanını ortadan kaldırıyor. Ayrıca maliyetli. İnternette her an her şeyden haberdar olma imkanı var, bildirim olarak her haberi görebiliyorum. Daha aktif ve güncel. Gazete yalnızca özel olarak takip ettiğim bir dosya varsa ilgimi çeker.
İnternetten daha fazla ve daha çok yönlü içerik takip edilebiliyor.
Dokunma hissini önemseyenler var
Gazeteye dokunmak daha iyi hissettiriyor, daha net anlayabiliyorum. İnternet bazen yorucu olabiliyor fakat internet haberleri multimedya araçları ile daha iyi bir şekilde aktarılıyor.
İnternette takip ederken bir haberi sıcağı sıcağına öğrenirken, gazeteden bu haberi öğrenmek bir sonraki güne kalıyor, hatta baskı saatinden sonra gelişen bir haber ise bu haberi iki gün sonra okuyabiliyorum. Bu süreç boyunca da haber değerinden düşüyor elbette.
Her an değişen gündemi internetle daha yakından takip edebiliyorum. Ancak ayrıntılı bir haber almak istiyorsam gazeteyi tercih ediyorum.
İnternet interaktif bir iletişim mecrası.
Gündemi gazeteden takip etmek geride kalmaya neden olur. Hızlı bir şekilde ulaşılamayan haberler bir gün öncenin gündemini bize verir. Ancak internet öyle olmadığı için anlık gündem takibi yapmak daha faydalı olacaktır.
İnternette daha fazla kaynağa ulaşma imkanı ve okuyucunun daha aktif olması örneğin yorum yapması mümkün. Ancak internetten gündemi takip ederken daha dikkatli olunması gerektiği, yalan haber yayılımının daha hızlı olduğu söylenebilir.
Kağıt gazeteyi bazıları güvenilir buluyor
Gazeteyi basılı okumak ayrı bir keyif aslında. İnternet ise gelişmeleri, haberleri anında sıcağı sıcağına takip etmek için en iyi yöntem, şimdilik.
İnternette bir haberin farklı veriliş tarzlarına kolaylıkla ulaşırım.
Gazete daha güvenilir.
Basılı gazete anlık gelişmelere yetişememekte, Türkiye’de politika ve dolayısıyla hayat anlık değişmekte, bu sebeple basılı gazeteyi tercih etmiyorum.
Belgelenebilirlik ve kültür açısından gazetenin yaşayacağı yıllar olduğunu düşünüyorum.
Gazetelerin yazamadıklarını internet yazabiliyor.
Gazete almak salt gündem takip etmekle ilgili bir olgu değil bence. Hem nostaljik hem de genç kuşak için edinilmesi zor bir alışkanlık. Yazılı basında alternatiflerin yetersiz olması, sayfa sayısının kısıtlı olması ve internet kadar hızlı bilgi verememesi büyük bir fark. Bugün gazete okuma alışkanlığını devam ettiren tek şey ya köşe yazarları ya da gazeteye maddi destek sunma arzusu.
Haberi internetten okuyunca daha hızlı teyit edilebilir oluyor.
‘Gazetenin devri kapanıyor’ diyenler de var
İnternet daha hızlı ancak manipülasyona daha açık bir yöntem. Ayrıca büyük oranda bedava.
Gazeteler ilgisini çeken haberleri gündemine alır. İnternet haberleri ise hem gündemi hem de gündem de olmayanı alır. Ancak burada önemli olan bunların kamu yararı taşıyıp taşımadığıdır.
Gazetede zaten daha önce okuduğun haberleri okursun. Bunun yanı sıra gazeteden haber takip etmek gelenekselcilikten öte başka bir şey değildir. Ancak internette anlık yeni gelişmeleri takip edebilirsin. Gazetenin bu yüzden devri kapanmak üzere.
Özel haberlere erişim, köşe yazıları ve yıllardır değişmeyen basılı gazeteyi elde tutmanın keyfi. Aynı zamanda bulunduğu ortamı ısıtması.
Fark yok.
Büyük bir fark olduğunu düşünmüyorum.
Birisi anlık, birisi yarınlık.
İnternet gazeteciliği daha büyük bir topluluğa hitap ediyor. Basılı yayına müdahale fazla.
Gazeteye basılı haberin daha güvenilir olduğunu düşünüyorum. İnternet gazeteciliğinde tıklanma sevdası önde olduğu için ilgi çekici başlıklar, abartılar mevcut.
Güncellik, hız ve çeşitlilik
Basılı gazeteden gazete okumak daha çeşitli haberlere ulaşmayı sağlar. İnternetten takip etmek ise “tık” fetişi nedeniyle birçok şeyi gözden kaçırmanıza neden olur.
İnternet daha güncel ve hızlı olduğu için taze haber geçer. Basılı gazetede ise haber bayatlar. Ancak basılı yayında bazen haberin irdelendiği görülmektedir. Daha geniş kapsamlı ve makale tarzında. Bu da okuyucu profili ile alakalı olabilir. İnternetten habere erişmek isteyenler belirgin detayları öğrenip hızlı bir okuma ve bilgiye hakim olmaya istemektedir. Basılı gazeteyi alanların ise böyle bir düşüncesi yoktur.
Yazılı basın azalsa bile hayatına devam edecektir. Yazılı basını bitiren internet değil basın ilkeleri uygun hareket etmemesi oldu. Bunu toparladığı zaman bir çok insan hala “elinde sadece arşiv olması anlamında” bile olsa gazete satın alır.
Bilginin hızlı ulaşımı ve yanlış bilginin düzeltilmesi olarak internetten haber takibi yapmak, gazeteye nazaran daha iyi.
Gazeteden düne ait haberleri okurken ve herhangi bir yorum yapma imkanı yokken internette anında gerçekleşen haberleri öğrenme ve yorum yapma imkanı bulunmaktadır.
