Reuters Enstitüsü Dijital Haber Raporu 2020 yayımlandı. Türkiye ve dünyada öne çıkan 10 bulguyu sizin için derledik.
Nic Newman, Richard Fletcher, Anne Schulz, Simge Andı ve Rasmus Kleis Nielsen’in imzasını taşıyan rapor için YouGov şirketi tarafından Ocak-Şubat 2020 döneminde Türkiye dâhil 40 ülkedeki haber tüketicileriyle çevrim içi anketler yapıldı. Tayvan hariç her ülkeden 2 bin civarında, Tayvan’dan ise 1.027 tüketici ankete katıldı.
1. Türkiye haber videosu tüketiminde bir numara
Son bir hafta içinde haber videolarına erişim sorgulandığında Türkiye yüzde 95 ile en yüksek oranın gözlendiği ülke oldu. Kenya (yüzde 93), Filipinler ve Hong Kong (yüzde 89) ile Meksika (yüzde 88) ülkemizi takip ediyor. (Raporun bu bölümünde yazarların önemli bir notu var: “Türkiye ve Kenya’da kentli nüfus örneklemde [yüksek oranda temsil edildiğinden] sayılar yüksek çıkmıştır.”
2. En yüksek erişim ve güven Fox TV’nin
Son bir hafta içinde çevrim içi ve çevrim dışı (televizyon vb.) medya erişimi sorgulandığında erişim oranı Türkiye’nin yarısını geçen tek kuruluş Fox TV oldu (yüzde 55). Fox en güvenilen haber markası olmayı da sürdürüyor. NTV, Sözcü, Habertürk ve Cumhuriyet onu takip ediyor. Hükûmet yanlısı medyaya güvenin düşük olduğunun vurgulandığı rapora göre Türkiye’de genel olarak habere yönelik güven düzeyi bu yıl 9 puan artışla yüzde 55’e çıktı. Bu yükselişin nedeninin ise açıklanamadığı belirtildi.
3. Haberden kaçınmaya devam ediyoruz
2018 yılında aktardığımız Reuters raporunda da değinilen “haberden kaçınma” trendi, Türkiye’de yapılan son anketlere göre de sürüyor. 2015’e kıyasla habere çevrim içi ortamda (sosyal medya dâhil) erişim yüzde 88’den 85’e, televizyonda yüzde 75’ten 68’e, kâğıt gazetede yüzde 50’den 42’ye geriledi. Yani sosyal medya internetin geri kalanından ayrı sayılırsa, Türkiye’de habere erişim için bir numaralı kanal (düşüşe rağmen) hâlâ televizyon.
4. Bilgisayar ve tabletler kapanıyor, telefonlar açık
Türkiye’de bilgisayar ve tabletlerin habere erişim aracı olarak rolleri azalmaya devam ederken akıllı telefonlar bu konuda hâlâ bir numaralı yardımcımız. 2015’e kıyasla habere erişimde bilgisayar kullanım oranı yüzde 65’ten yüzde 40’a, tablet yüzde 24’ten yüzde 20’ye gerilemiş durumda. 2015’te yüzde 57 olan telefon oranı ise geçen yıla göre küçük bir artışla yüzde 72’ye çıktı.
5. Çoğunluk sosyal medyada haber paylaşıyor
Türkiye’de haber tüketicilerinin yüzde 57’si sosyal medya, e-posta ve mesajlaşma uygulamalarıyla haber paylaştığını söylüyor. Habere erişimde Facebook hâlâ bir numaralı sosyal medya kanalı (yüzde 49). Onu YouTube (yüzde 45), Instagram (yüzde 41), WhatsApp (yüzde 31) ve Twitter (yüzde 30) izliyor.
6. Koronavirüs günlerinde haber tüketimi zirve yaptı
Araştırma kapsamındaki ülkelerden altısında hem koronavirüs salgını öncesinde, hem de sonrasında haber tüketicilerinin görüşleri alındı. Bu ülkelerin tamamında ana akım medyada haber tüketiminin krizle birlikte ciddi oranda arttığı saptandı. Örneğin İngiltere’de BBC News’un ülke içi dijital trafiği bu dönemde ikiye katlandı.
7. Geleneksel medyanın önemi hatırlandı
Haber kaynaklarına güven bu süreçte neredeyse bütün ülkelerde artarken koronavirüs krizi geleneksel medyaya dönüşü de tetikledi. Almanya gibi artık haberlerin neredeyse tamamen internetten alındığı ülkelerde bile uzun süredir kapalı kalan televizyonlar açıldı. Türkiye’de de bu trendi, haber tüketicilerinin koronavirüs günlerindeki davranışlarını incelediğimiz Karantinada Haber yazı dizisinde sizlere aktarmıştık.
8. Tüketicilere göre en çok yalan haber Facebook’ta
Yanlış ve yanıltıcı bilgilerin en çok hangi sosyal medya platformunda yer aldığı sorulduğunda Türkiye dâhil neredeyse tüm ülkelerde haber tüketicileri Facebook yanıtını veriyor. Sadece Brezilya, Meksika ve Şili’de WhatsApp birinci sırada.
9. Koronavirüs ile artan ilgi, sürdürülebilirliği garanti etmiyor
COVID-19 salgınıyla birlikte habere ilgi arttı; reytingler ve dijital trafikler neredeyse tüm ülkelerde tavan yaptı. Bununla birlikte kriz, medyada da tasarruf tedbirlerini, işten çıkarmaları ve birleşmeleri beraberinde getirdi. Reuters raporuna göre bazı yayınlar dijital aboneliklerde yükseliş kaydetse bile reklam gelirlerinin yüzde 50’ye varan oranda düşmesi gazeteciliğin sürdürülebilirliğine dair soru işaretlerini diri tuttu. Öyle ki Norveç haricinde hiçbir ülkede habere para veren tüketicilerin oranı yüzde 30’u geçmiyor (Norveç’te yüzde 42). Özellikle yerel gazeteciliğin geleceği belirsiz.
10. Medyada yenilikçi denemeler sürüyor
Bu ortamda tüm dünyada medyanın yeni iş modeli denemeleri ve farklı formatların testleri artarak sürüyor:
- Rapora göre dünyada tüketicilerin yüzde 16’sı her hafta haberlere e-posta ile eriştiğini söylüyor ve bunların yüzde 60’ı genel veya siyasi haberleri çoğunlukla sabahları bir özet olarak alıyor. Bu nedenle medya kuruluşları bu süreçte şipşak e-bültenleri (pop-up newsletter) de ürün yelpazesine ekledi. Örneğin koronavirüs veya 2020 ABD Başkanlık Seçimi gibi konularda bir dönem yayımlanıp ilgi söndükten sonra bitirilecek e-bültenler geliştirildi.
- Podcastler de ilginin ve denemelerin sürdüğü bir başka alan. Bu format da koronavirüsle birlikte geniş kitlelere ulaştı. Örneğin Almanya’da podcast listelerinin zirvesine, uzmanların salgını anlattığı 30 dakikalık “Das Coronavirus-Update” yerleşti. Reuters’ın 2018’den beri podcast endüstrisini izlediği 20 ülkede podcast yoluyla habere erişenlerin oranı bu yıl üç puanlık artışla yüzde 31 oldu.
- Haber uygulamalarından gelen mobil bildirimlerin habere erişimde e-bültenlerden bile yüksek oranlara ulaşan bir mecra olmayı sürdürdüğü gözleniyor. Türkiye’deki seçim sürecinde haber uygulamalarının mobil bildirimleri nasıl kullandığını geçen yıl incelemiştik.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR – REUTERS ENSTİTÜSÜ’NE GÖRE 2020’NİN 6 MEDYA TRENDİ
