Reuters Enstitüsü’nün bu yılki Dijital Haberler Raporu‘na ek olarak yayımladığı Özel Türkiye Raporu’nun en önemli bulguları şunlar oldu:
- İnsanlar, haberlere karşı yüksek düzeyde güvensizlik duyuyor,
- Sosyal medya, haber paylaşım aracı olarak daha az kullanılıyor; WhatsApp benzeri kapalı mesajlaşma sistemleri ise bu amaçla daha çok kullanılıyor,
- Online medyanın popülaritesi artıyor ve birçokları tarafından ana haber kaynağı olarak adlandırılıyor,
- Haberlere yönelik yüksek bir ilgi var, ancak haberlerden kaçınma isteği de oldukça yüksek.
Güven ve güvensizlik oranları başa baş
Türkiye haber medyasına yönelik güven ve güvensizlik oranları birbirine oldukça yakın: Sırası ile %40 ve %38. Oranların bu kadar yakın olması çarpıcı bir durum. Bu, ülkede kutuplaşmış bir toplum ve haber medyası olduğunun göstergesi olarak yorumlanabilir.
- Katılımcıların %40’ı genel olarak haberlere güveniyor. %46’sı ise sadece kendi kullandıkları kaynaklara güveniyor. Ancak güvensizlik de bir hayli yüksek; katılımcıların %38’i haberlere güvenmiyor ve %31’i kendi kullandıkları kaynaklara dahi güvenmiyor.
- Habere olan güvensizlik televizyona karşı (%33) ile en düşük iken, bu güvensizliğin en yüksek seviyelerine sosyal medya (%50) ve gazeteler (%44) sahip.
Türkiye haber paylaşımında birinci
Facebook’un haberler için kullanımının son yılda %10 azaldığı göze çarpıyor, Twitter’da ise %5’lik bir azalma var. Twitter ve Facebook platformlarının haber için kullanımının düşmesindeki bu keskin dönüş devletin bu platformları sıkı bir gözetim altında tutması ve bunun getirdiği korkular olabilir. WhatsApp gibi kapalı mesajlaşma sistemlerinin haber paylaşmak için kullanımının artması (%17’den %25’e yüzde sekizlik bir artış göstermesi) kamu çalışanları için, özellikle de devleti sosyal medya üzerinden eleştirmenin tehlikeli olduğu bir zaman ve ortamla bağdaştırılabilir.
- Türkiyeli katılımcıların %56’sı haber paylaşıyor; %40’ı ise haberlerin altına yorum yapıyor. Haber paylaşımı konusunda Türkiye, Avrupa ülkelerine göre en üst sırada yer alıyor, ve bütün dünyaya bakacak olursak da beşinci sırada yer alıyor, Latin Amerika ülkeleri (Breziyla ve Şili %64, Arjantin ve Meksika %63) dünyada birinciliği çekiyor.
Haberi online alıyoruz
Online mecralar (sosyal medya da dâhil) %89’luk bir erişim ile haftalık haber kaynaklarının en başında geliyor. Hemen arkasında TV (%77), basılı medya (%47), ve radyo (%36) var. Ancak, ana haber kaynakları olarak bakarsak, TV %47 ile birinci, online (sosyal medya dâhil) %39 ile ikinci oluyor. Basılı medya (%6) ve radyoya (%6) düşen paylar ise düşük.
- Online medyadan, ana haber kaynakları olarak bahseden katılımcıların sayısı iki yılda %32’den %39’a çıktı. Televizyon ve online medya arasındaki fark bu sürede %19’dan %8’e indi.
- Sosyal ve dijital medyayı ana haber kaynakları olarak daha çok genç grupların kullanması daha olası gözüküyor, yaşlı gruplar ise zamanlarının teknolojilerinden vazgeçemiyor (TV, radyo, gazete).
Haberde en popüler kanal Fox TV
Televizyon kanalları popülaritede başı çekiyor.
- Hem haftalık kullanımda, hem de en çok tercih edilenler listesinde birinci Fox TV, onun arkasından CNN Türk, NTV ve Kanal D geliyor.
- Hürriyet ve Sözcü en popüler gazeteler. CNN Türk, Mynet, Hürriyet ve Sözcü en popüler online haber markaları arasında.
- Sözcü, iktidarı eleştiren bir gazete olarak online mecrada da, ‘doğru ve güvenilir haber iletme’, ‘güçlü görüş/fikir sunma’ ve ‘komplike konuları anlamamda yardımcı olma’ kategorilerinde açık ara önde gelirken, onu CNN Türk takip ediyor.
Yüzde 57 yatakta, yüzde 40 tuvalette haber okuyor
İnternet’e erişim araçları olarak bakıldığında, masaüstü bilgisayarlar ve akıllı telefonlar en önemlileri. Ana haber kaynağı olarak ortalama haftalık erişim bakımından bilgisayar kullanımı %54, akıllı telefon kullanımı %63 şeklinde karşımıza çıkıyor.
- Bu iki yıllık dönemde bilgisayar kullanımının %55’ten %43’e düşmesinden ötürü, akıllı telefonların habere erişmek için ana cihaz olarak payları iki yılda %28’den %41’e yükselmiştir.
- Online medyadaki haber kaynaklarının neredeyse yarısı web siteleri ve geleneksel medyanın yaptığı uygulamlardan oluşuyor.
- Kişilerin %57’si haberlere bakmak için akıllı telefonlarını yatakta ve %40’ı da tuvalette kullanıyor.
Habere ilgi yüksek ama haberden kaçan da çok
Haberlere olan ilgi Türkiyede çok yüksek, katılımcıların %81’i haberlere ‘çok’ veya ‘aşırı’ ilgi gösterdiğini belirtti. Bunun yanı sıra, haberlerden kaçınanların da oranı çok yüksek. Katılımcıların yarıdan fazlası (%57’si ‘çoğu zaman’ veya ‘bazen’) haberlerden kaçındığını söyledi.
- Türkiye ve Yunanistan (%57 ile) haberden sakınma listesinin başında yer alıyor.
- Sol görüşlü katılımcılar (%66) sağ görüşlülere (%48) göre daha çok haberlerden ‘sık sık’ veya ‘bazen’ kaçındıklarını söyleme eğilimindeler.
- 18-24 yaş grubunun ise açık bir şekilde habere diğer gruplardan çok daha az ilgili olduğu görülüyor.
Reuters’in 2005 kentli katılımcı ile yaptığı araştırmaya dayanan bu raporun orjinaline Reuters sitesinden ulaşılabilir. Raporun özeti, Emir Gürsoy tarafından Journo okurları için Türkçeleştirilmiştir.
