Ödül alan haberlerin ve gazetecilerin bir veritabanını oluşturuyoruz. Son 10 yılda önde gelen 7 gazetecilik ödülünde jüriler toplam 480 haberi övgüye layık buldu. Kadın gazeteciler bu ödüllerin %35’ini aldı. Ödüllerin %13’ü birden fazla gazetecinin yer aldığı ekip çalışmalarına verildi.
Bireysel olarak en çok gazetecilik ödülünü bu dönemde Hazal Ocak kazandı. Bu araştırma, medyadaki arşiv sorununun ne kadar büyük olduğunu da bize bir kez daha gösterdi. Ödüllü haberlerin bile birçoğuna dijital ortamda erişilemiyor. Veritabanını hep beraber geliştirebiliriz.
Bu araştırmanın ilk aşamasında, son 10 yılda verilen şu gazetecilik ödüllerinin bir envanterini çıkarmaya çalıştık:
- Türkiye Gazeteciler Cemiyeti’nin (TGC) Sedat Simavi Ödülleri
- TGC Türkiye Gazetecilik Başarı Ödülleri
- Çağdaş Gazeteciler Derneği’nin (ÇGD) Yılın Başarılı Gazetecileri Ödülleri
- Abdi İpekçi Ödülleri
- Metin Göktepe Ödülleri
- Musa Anter Ödülleri
- Gazeteciler Cemiyeti’nin (GC) AB Araştırmacı Gazetecilik Ödülleri
Mevcut veritabanına şu sayfadan erişebilirsiniz. Verilerde eksik veya hata görürseniz yahut genişleteceğimiz araştırmaya katkıda bulunmak isterseniz editor@journo.com.tr adresinden bize ulaşabilirsiniz.
Bu veritabanını gazetecilik alanında verilen diğer ödüllerle, bu yılı ve 2013 öncesini kapsayacak şekilde geliştirmek için yardımınıza ihtiyacımızı var. Video içerikler dâhil ödüllü tüm haberlerle “kaybolmayacak” bir arşiv oluşturmak için çalışıyoruz.
En çok ödül alan gazeteciler
İncelediğimiz 7 ödül son 10 yılda 480 kez verildi. Bunların 64’ü, yani %13’ü birden fazla gazetecinin aynı anda ödüllendirildiği ekip çalışmalarının eseriydi.
Bireysel verilen 416 ödülü 306 gazeteci paylaştı. Ödüllerin %65’ini erkek, %35’ini kadın gazeteciler aldı.
En çok ödül kazanan gazeteci Hazal Ocak oldu. Ocak bu dönemde TGC Türkiye Gazetecilik Başarı Ödülleri’ni, ÇGD Yılın Başarılı Gazetecileri Ödülleri’ni ve AB Araştırmacı Gazetecilik Ödülleri’ni toplam 7 kez kazandı.
Spor yazarı Atilla Türker de TGC Türkiye Gazetecilik Başarı Ödülleri’ne 10 yılda 6 kez layık görüldü.
Bu dönemde 3’ten fazla kez ödül kazanan gazeteciler şöyle:
Gazetecilik ödüllerine layık görülen içeriklerin bağlantılarının duyuru metinlerinde genelde yer almaması, haberlerin erişilebilirliğini azaltıyor. Dahası, birçok haber içeriği zamanla arşivlerden silinip dijital ortamda ulaşılmaz hâle geliyor.
Videolar açık arşivde yok, ulusal sitelerin haberleri uçuyor
Bu bağlamda şu izlenimleri edindik:
- Erişemediğimiz ödüllü haberlerin çoğu görüntülü içerikler. Önemli bir kısmı Fox TV’de yayımlanan bu videoların ancak küçük bir bölümünü bugün YouTube gibi herkese açık platformalarda bulabiliyoruz.
- Gazeteler ve haber siteleri içinde, geçmişte çok ödül almasına rağmen arşivine ulaşmakta en çok zorluk yaşanan kuruluş Hürriyet. Sıkça ödül alan bir başka gazete olan Cumhuriyet’in arşivi ise daha az erişim sorunu yaşatıyor.
Yerel basında teknik arşiv iyi, sorun mahkeme kararları
- Yerel basında ise arşivleme sorunuyla nadiren karşılaştık. 2013’te yayımlanan ödüllü yerel haberlere bile kolayca erişebildik. Bunun nedeni, büyük ulusal kuruluşların aksine yerel basının teknik olarak daha basit web siteleri kullanması olabilir. Basit sitelerin teknik bakımı daha kolay oluyor ve zamanla teknolojisi güncellense de içerikler kaybolmuyor.
- Yerel basında teknik bir arşivleme sorunu yaşamadık ama mahkeme kararıyla kapatılan veya içerikleri engellenen haber sayfalarının birçoğunun yerel olduğunu belirtmek gerekiyor. Bunların önemli bir bölümü Kürtçe.
Ağırlık 5 yıldır sağlık ve eğitimden, çevre ve araştırmaya kaydı
Gazetecilik ödüllerini ağırlıklı olarak alan haber kategorilerinin de zamanla değiştiğini gözlemledik.
2017’den önce sağlık ve eğitim kategorilerinde daha çok ödül veriliyordu. 2017 sonrasında çevre ve araştırma kategorileri öne çıktı. Yerel haberler ise Musa Anter Ödülleri haricinde nadiren övgüye değer bulundu.
Doğrudan kadın haklarını konu alan haberlerin veritabanındaki oranı yüksek olmasa bile, ödüllü haberlerin başlıklarında en sık kullanılan sözcüklerden birinin “kadın” olduğu görülüyor.
3 gazeteciyle ödüllü haberlerini konuştuk: ‘Sınavınız bu gibi durumlarda başlıyor’
Musa Anter Ödülleri’ni kazanan gazeteciler anlatıyor: “Öznesi olduğum bir haber, ödül getirdi”
Fetisov Gazetecilik Ödülleri’nde kazananlar açıklandı: Bir ödül Türkiye’ye geliyor
SIGMA ödülleri açıklandı: Dünyadan 10 veri gazeteciliği örneği
