Geçtiğimiz günlerde Quartz’a konuşan Bill Gates, hükümetlerin iş piyasasında robotların yayılmasını yavaşlatmak ve diğer istihdam biçimlerini finanse etmek için, otomasyon hizmetlerinin vergilendirilmesi gerektiğine inandığını söylemişti.
Bir ifade ile sahibinin kimliği günümüz dünyasında ayrılmaz iki bilgi. Özellikle ifade ya da konu böylesine tartışmalı olduğunda. Zira yapay zeka teknolojisinin önde gelen oyunculardan biri olan Microsoft’u kuran, dünyanın en zengin adamı ve kendi tabiriyle bir tekno iyimser olan Gates’in bu konudaki kunumu Quartz tarafından ‘çarpıcı’ olarak tanımlanmış. Ünlü işadamı, söyleşide çıkarılabilecek bir robot vergisinin yaşlı insanlarla ilgilenen işleri finanse edebileceğini veya eğitim için kullanılabileceğini belirtti. Düşük gelirli kişilere yardım etmek için hükümetlerin bu tür politikalar geliştirmeleri gerektiğini savunan Gates’in fikri ise tamamen teorik değil: AB parlamenterler meclisi üyeleri, robot sahiplerinin görevlerini kaybeden işçilerin eğitim masraflarını ödemesi için bir öneri üzerinde çalışmışlardı, ancak 16 Şubat’ta yasama meclisi tasarıyı reddetmişti.
Gates otomasyona değil hızının yaratacağı zarara karşı
Bill Gates, “Otomasyonun vergi seviyesini yükseltmeye ve hatta sürecin hızını azaltmaya istekli olmalısınız” diyor. Zira ona göre çok çeşitli işlerde insanın robotlarla ikame edilmesi durumununu doğru yönetmek oldukça önemli. İnovatif bir sektörün ana oyuncusunun böyle bir kaygıyla ortaya çıkmasının ardında elbette hızlı gelişmenin karşısında oldukça zayıf bir sosyal güvenlik sistemi olan ABD’nin gerçekliği de var. Sosyal güvenlik sistemlerinin ve istihdam politikalarının dünya genelinde ciddi sıkıntılarla baş başa olduğu, özellikle de tüm dünyada daha güvencesiz bir sınıfsal durumun söz konusu olduğu ortada.
Örneğin son yıllarda Türkiye’de eğitim sistemi üzerine yapılan reformlara baktığımızda mezuniyet çıktıları ve sektörel ihtiyaçlar bakımından adapte olunmaya çalışılan uluslararası sistemlere rağmen sektörel bir fayda ya da çalışan açısından görece bir avantaj elde etmenin mümkün olmadığı görülebiliyor.
Robotların değil zenginlerin vergi oranları tartışılmalı
Peki Gates’in önerisi bizim kapsama alanımıza hangi aşamada giriyor? Robotların gelip gazetecilerin yahut akademisyenlerin işlerini alıp alamayacağı konusunda aslında uzun süredir devam etmekte olan tartışmalar var. Özellikle veri toplama gibi süreçlerde kodların insanların yerini çoktan aldığını, gazetelerde kodların bugün gördüğü görevleri gören araştırmacı gazetecilik kadrolarının eridiğini biliyoruz. Peki otomasyona geçen işyerlerinden daha fazla vergi almak kısa vadede gazeteci işsizliğinin önünü alabilir mi?
Cevap bir perspektife göre hayır; bu süreç ancak Gates gibi büyük oyuncuların toplumun geri kalanına jesti ve devlete yok olan vergilerinin ve karşılaşacağı işsiz-öfkeli kitlelerin tazminatı olarak tanımlanabilir ki bunun da sürdürülebilirliğinden bahsetmek güç. Yine aynı perspektife göre dünyada ‘aşağıdakiler’in (yani toplumların düşük gelirli kesimlerinin) vergi yükümlülüğünün yüksek gelirlilerinkinden birçok ortamda çok daha fazla olması hepimiz açısından büyük problem arz ediyor ve etmeli. Üstelik bu problemler robotların piyasaya entegrasyonundan ziyade piyasanın değişen ihtiyaçlarına işgücünün entegrasyonu ile ilgili.
Tam bu noktada ortaya çıkan bir başka perspektif ise robotların bazı işleri ikame ettikleri süreçte yeni işlerin de ortaya çıktığını öne sürüyor, hatta konuyla ilgili uzunca bir tartışma var Quora sevenler için. Robotlarla kavga etmenin ve gelişmeye direnmenin pek de işe yarayacak bir pozisyon olmadığı aşikâr.
Düşmanımız robotlar değil yanlış politikalar
Şu kesin ki eğitim sisteminin ortaya koyamadığı yenilikçi işgücü üretimi robotlardan daha büyük bir problem. Bu hem küresel anlamda kalkınmışlık ve ilerlemişliğin farklı boyutlarda yaşanmasından hem de bu gelişimi yaratan mekanizmanın eşzamanlı bir adaletsizliğe de yol açmasından kaynaklanıyor. Gazeteciler, akademisyenler, temizlik görevlileri ve daha birçok grup sektörel ihtiyaçlar karşısında direniş gösteriyor ve bu direnişe bazen etik anlamlar yüklüyor. Devletler ise kısa vadeli kampanyalarla kalıcı bir gelişme değil imaj çalışması yapmaktan öteye gidemiyor.
İş böyle olunca da dünyanın en büyük teknolojik gelişim yanlılarından biri robotların vergilendirilmesini önermek zorunda kalıyor ki bu da onun Gates Foundation üzerinden yaptığı işlerle pek de çelişmiyor. Oysa yoksullaştırılan kesimlerin sadakaya değil beceriye ihtiyacı var ve piyasalardaki kırılganlığı ancak böyle aşabiliriz. Tam da bu yüzden yeni medya okur yazarlığından kod bilgisine bize binlerce fersah uzaklıkta görünen bilgilere her zamankinden daha çok ihtiyacımız var.
Benzer içerikler:
Robot gazetecilik yayılıyor: İnsan gazetecilerin sonu mu?
Gelecek şimdi: Robotların dünyasında bizi neler bekliyor?
Gazeteciler için hangisi tehdit? Robot mu insan mı?
