Ankara Gazeteciler Cemiyeti, Avrupa Birliği’nin finansal desteği ile yürüttüğü “Demokrasi için Medya, Medya için Demokrasi Projesi” (M4D) kapsamında Türkiye medyasının üç aylık izleme raporunu yayımladı. Raporun odak noktası; yeni internet düzenlemeleri, medya sahipliğindeki değişimler, RTÜK ile BİK’in cezaları ve basın davaları…
Temmuz, ağustos ve eylül aylarını kapsayan Medya İzleme Raporu’nun editörlüğünü Yusuf Kanlı, Özgür Fırat Yumuşak ve Ozan Acar yaptı.
Rapor; 2020 yılının üçüncü çeyreğinde basın özgürlüğü atmosferi, hükûmetin bu alandaki yeni politikaları ve yasal düzenlemeler ile medyanın ekonomipolitiği konusundaki bölümlerle başlıyor.
Raporun ikinci yarısında ise haber üretimi ve değeri ile savunuculuk faaliyetleri, çeşitli alt başlıklar kapsamında irdeleniyor.
İnternet düzenlemesi sansürü yoğunlaştıracak
Hapisteki gazetecilerden siyasi amaçlarla verilen idari para cezalarına, basın kartı meselesinden yıpranma payı hakkına birçok alanda gözlemler raporda mevcut.
Tam metnine şu bağlantıdan ulaşılabilecek Medya İzleme Raporu’nun “Değerlendirme ve Öneriler” başlıklı son bölümü ise şöyle:
- 2020 üçüncü çeyreğinde Türkiye’de basın özgürlüğü açısından cezaevindeki gazetecilerin sayısında azalma dışında tamamıyla karanlık geçtiği aşikâr. Görülüyor ki yeni internet düzenlemelerinin getireceği sansür pratikleri, yıpranma payı ve kıdem tazminatı konusunda kanundaki düzenlemeler ve COVID-19 salgını etkisinde gazetecilik mesleğinin sürdürülmesine ilişkin önlemler bir sonraki çeyreğin öncelikli başlıkları şeklinde sıralanacak.
- Buna ek olarak [Radyo ve Televizyon Üst Kurulu] RTÜK ve [Basın İlan Kurumu] BİK tarafından kesilen cezalar, gazetecilere dönük keyfî yargılamalar ve hedef gösterme eylemlerinin de gündemdeki yerini bir süre daha kaybetmeyeceği su götürmez bir gerçek.
Hukuk mücadelesi artarak sürmeli
- Bu tablo karşısında, bir önceki bölümde belirtildiği gibi uluslararası mekanizmalar ve hukuk açısından önem taşıyan hususların takip edilerek uygulamaya konulmasının yanında sıralanan öneriler listesi aşağıda görülebilir:
- Yeni internet düzenlemesinin iptaline dönük hukuki yollara başvurulması ve yapılan başvuruların takibinin sağlanması
- Yıpranma payı hakkının basın kartı şartı aranmadan gazeteciler ve matbaa çalışanları için yeniden tesis edilmesi
- COVID-19 salgını kapsamında basın sektöründe ücretsiz izin ve kısa çalışma uygulamalarının önüne geçilmesi ve basın çalışanlarının sosyal ve ekonomik hak kaybına uğramaması için gerekli önlemlerin alınması
- Yargının siyasallaşması ile bağlantılı gözaltına alınan ve tutuklanan gazetecilerin serbest bırakılması için uluslararası hukuk yollarına ve insan hakkı mekanizmalarına başvuru yapılması; gazetecilerin tutuksuz yargılanması yönünde adımlar atılması
- BİK ve RTÜK tarafından kesilen cezalarda yürütmenin durdurulması amacıyla yerel hukuk yollarına başvurulması
- Basın Ahlak Esasları mevzuatında değişikliğe gidilerek terör, milli güvenlik, kişilik haklarına saygı gibi muğlak maddelerin güncellenmesi
Dijital gazetecilerin mesleki statüsü değişmeli
-
- Basın kartı dağıtımının hükûmet sözcüsü olan bir organ tarafından değil, doğrudan basın temsilcilerinin yer alacağı bir komisyon tarafından yapılması, yeni bir Basın Kartı Yasası’nın sivil toplum ve meslek kuruluşlarının fikirleri alınarak devreye sokulması
- Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı’nın basın kartlarını yenilemesi ve başvurusu beklemede olan kart sahiplerine bilgi vermesi için savunuculuk faaliyetleri yürütülmesi
- İnternet platformlarında çalışan gazetecilerin mesleki statüsünün büro işkolundan basın, yayın ve gazetecilik işkoluna alınması
- Yaygın medyanın sahip olduğu ekonomik olanakları bulunmayan alternatif medya mecralarının desteklenmesine ve bu mecralar için kapasite geliştirme faaliyetlerinin düzenlenmesine dönük Avrupa Birliği ve AB üye ülke büyükelçilikleri tarafından sağlanan desteklerin sürdürülmesi
- Bir kısmı uzun vadeli, bir kısmı ise gündeme dönük bu önerilerin takibi yine M4D Projesi Medya İzleme Raporları kapsamında yapılacak ve konularla ilgili kurum ve kuruluşlarla diyalog geliştirilecektir.
