Batı Balkanlar’da uluslararası gazetecilik ödülü kazanan 99 haberi inceledim. AB Araştırmacı Gazetecilik Ödülleri’nin başı çektiği listede UNICEF ve Güneydoğu Avrupa Medya Örgütü (SEEMO) gibi çeşitli kuruluşların toplam 20 ödülü var. 25 yolsuzluk, 18 çevre, 15 sağlık, 13 suç haberi ödüle layık görülmüş. Ayrıca siyaset, eğitim, kültür ve tarih gibi alanlarda haberler de ödül almış. Yaklaşık 60 mecrada yayımlanan bu ödüllü haberlerin 33’ü metin, 18’i video biçiminde. 48’inde ise multimedya; yani metin, video ve özgün illüstrasyon gibi birden çok mecra kullanılmış.
76’sı mesleğin en bilinen ve en prestijli ödüllerinden sayılan Avrupa Birliği Araştırmacı Gazetecilik Ödülleri olmak üzere 6 Batı Balkan ülkesindeki habercilere verilen toplam 20 ödülü derledim. Bosna Hersek ve Kosova’ya 23’er, Arnavutluk’a 17, Sırbistan’a 15, Kuzey Makedonya’ya 13, Karadağ’a 8 ödül gitmiş.
Journo’nun açık veri politikası gereği ham veri kümesini şu sayfada paylaştığım uluslararası gazetecilik ödüllerini incelerken öğrendiklerim özetle şöyle:
Hangi kategorilerdeki haberler uluslararası gazetecilik ödülü alıyor?
Ödüllü haberlerin büyük bir çoğunluğu araştırmacı gazetecilik kategorisinde. Yolsuzluk (%25), çevre (%18) ve sağlık (%15) konuları başı çekiyor. Ayrıca listede Bosna Hersek’te UNICEF’in başlattığı “Çocuk Haklarının Desteklenmesi ve Korunması” ve “Batı Balkanlar Sürdürülebilir Enerji Ödülleri” gibi bölgeye ve farklı temalara özel ödüller de var.
Listedeki tarih kategorisi dikkatinizi çekebilir. Bu kategorideki haberler, örneğin 1992-1995 yılları arasındaki Bosna Savaşı sırasında işlenen savaş suçları ve soykırım konusunun günümüzde bölgedeki yansımalarını ele alıyor. Listedeki haberlerin %3’ü tarihsel konularda.
Ödüllü haberlerde hangi mecra, biçim ve araçlar kullanılıyor?
Ödüllü haberlerin %33’ü sadece metin, %18’i sadece video kullanıyor. %48’i ise multimedya biçiminde. Bu biçimdeki haberlerin %81’inde metin, %45’inde video da var.
İncelediğim haberlerin hemen hemen hepsi bir web sayfasında yayımlanırken %15’i ise YouTube’a yüklenen belgesellerden oluşuyor. Multimedya haberlerin birçoğu görsel açıdan zengin. %21’inde özgün illüstrasyonlar kullanılmış ve bunların tasarımcısına da haberin imzasında yer verilmiş.
Bunun dışında Infogram ve Datawrapper gibi araçların başarılı bir şekilde kullanıldığı haberler de mevcut. Örneğin Center For Investigative Reporting’in (CIN – Araştırmacı Gazetecilik Merkezi) Avrupa’daki polis üniformalarını incelediği haberde özgün illüstrasyonlar ve Infogram aracı oldukça başarılı bir şekilde kullanılmış.
Bir gazeteci sonraki yıllarda da aynı ödülü alabiliyor
Ödüle layık görülen gazeteciler farklı yıllarda yeni haberleriyle aynı ödüle başvurup tekrar bu ödülü kazanabiliyor. Bu durum bana ödüllere başvurma konusunda farklı gazetecilerin teşvik edilmesinin ve daha önce bu ödülü almayan habercilere alan açılmasının önemli olabileceğini düşündürdü. Farklı yıllarda aynı gazetecilerin bu ödülü tekrar alması gazetecilerin başarısını gösterse de, zaten ustalaştıkları alanda tekrar tekrar ödül kazanılmasının kimseye pek faydası olmayabilir. Bu durum, daha az deneyimli gazetecilere adil bir yarışma hakkı tanımıyor olabileceğini ihtimalini de aklıma getirdi.
İLGİLİ: GAZETECİLİK ÖDÜLLERİ
Gazetecilik ödülleri veritabanı: Ödüllü haberleri arşivlerde aradık
Gazetecilik ödülleri veritabanı: 2003-2013 döneminde ödül alan gazeteciler ve haberleri
Musa Anter Ödülleri’ni kazanan gazeteciler anlatıyor: “Öznesi olduğum bir haber, ödül getirdi”
3 gazeteciyle ödüllü haberlerini konuştuk: ‘Sınavınız bu gibi durumlarda başlıyor’
