Yerel medya neleri haberleştiriyor? Sivas örneğini inceledik

Yerel medyanın hangi konuları haberleştirdiğini incelediğimiz “Yerelde Ne Haber?” yazı dizisinin bu bölümünde İç Anadolu’dayız. Sivas’ta faaliyet gösteren 4 haber sitesinde 15 gün boyunca taradığımız 730 haberin çoğunluğunu adli vakalar, kazalar ve futbol haberleri oluşturuyor. Eğitim ve sağlıktaki sorunlar Sivas yerel medyasında neredeyse hiç yok. Çocuklar ve kadınlarla ilgili haberlere de nadiren rastlanıyor. Gazetecilik akademisyenleri Gökhan Bulut ve Banu Polat Birişik’e, Sivas yerel medyasını sorduk.

Bizim Sivas, Büyük Sivas, Sivas Memleket ve Sivas Ekspress gazetelerinde 7-22 Eylül 2022 tarihleri arasında yayımlanan 730 adet haberin kategorilere ve konulara göre dağılımı şöyle:

Güncel (221 adet): Suç temelli haberlerin yanı sıra trafik kazaları, doğa olayları vb. gelişmeler
Spor (201 adet): Başta futbol olmak üzere çeşitli spor branşlarındaki gelişmeler ve müsabaka sonuçları
Siyasi (89 adet): Politikacıların açıklamaları, ziyaretleri; siyasi partilere ve temsilcilerine dair haberler
Ekonomi (78 adet): Tarım ve ticaret odalarının açıklamaları; sanayi haberleri, zamlar, esnafın durumu, vatandaşın beklentisi ve şehirdeki yatırımlar
Eğitim (47 adet): Okullar, kurslar ve Sivas Cumhuriyet Üniversitesi’ne dair haberler
Sağlık (41 adet): Çeşitli hastalıklara ve başarılı tedavi yöntemlerine dair içerikler
Kültür Sanat (37 adet): Tanıtım günleri, festival ve konser gibi etkinlikleri içeren haberler
Kadın (11 adet): Kadınların başarıları, kadın istihdamı, kadın çalışmaları, etkinlikleri vb. haberler
Çocuk (5 adet): Çocuklara yönelik etkinlikler

Güncel kategorisindeki içeriklerin konusu genellikle asayiş

Güncel kategorisindeki içeriklerin genelde asayişle ilgili olduğu görülüyor. Dolandırıcılık, hırsızlık, kaçakçılık, yaralama gibi suçlar bu kategoride başı çekiyor.

Spor haberlerinde Sivasspor ve Sivas Belediyespor ile ilgili içerikler ağırlıkta. Futbol dışındaki branşlarla ilgili haberlere nadiren rastlanıyor.

Siyaset haberlerinde Sivas’taki yerel siyasetçilerin yanı sıra ulusal düzeydekilerin açıklamaları ve çeşitli siyasi gelişmeler yer buluyor.

Ekonomi haberlerinin sayısı, Sivas’ta da yüksek enflasyonla gelen zam dalgasıyla birlikte arttı. Bölgenin geçim kaynaklarından olan tarıma ve ticaret odalarına dair gelişmelerle, şehirle ilgili yatırımlar da sıkça haberleştiriliyor.

Eğitim ve sağlıktaki sorunlar yerel medyaya yeterince yansımıyor

Eğitim haberleri Sivas medyasında çoğunlukla olumlu bir şekilde sunuluyor. Eğitimde yaşanan güncel meselelere ise (örneğin üniversite öğrencilerinin barınma sorunları) Sivas yerel medyası pek değinmiyor.

Sağlık haberleri, büyük ölçüde hastalıklar ve tedavileriyle ilgili gelişmelerden ibaret. Sivas’ın sağlık sisteminde yaşanan sorunlar ve sağlık çalışanlarının yaşadığı zorluklar yerel medyada neredeyse hiç yer bulmuyor.

Kültür ve sanat haberleri genellikle Sivas tanıtım günleri ve konserleri kapsamında yapılıyor. Çocuk haberlerinde genellikle çocuklara yönelik etkinliklere yer veriliyor. Az sayıda da olsa kadınların başarı hikâyelerine, istihdamına ve onlara yönelik etkinliklere dair haberlere de Sivas yerel medyasında rastlanıyor. Kadınların ve çocuklarının sorunları ise hemen hemen hiç haberleştirilmiyor.

“Özel haber yok denecek kadar az, sadece Sivasspor için uzman muhabir var”

Cumhuriyet Üniversitesi Gazetecilik Bölümü Arş. Gör. Banu Polat Birişik, Sivas yerel medyasının bugünkü durumunu şöyle değerlendiriyor:

Sivas’ta vasıflı dediğimiz yani süreli yayın yapan (günlük ve sürekli, resmi ilan yayımlama hakkına sahip) 4 gazete var. Bunlardan ikisi Sivas İrade ve Ekspres aynı şirket bünyesinde. Diğerleri ise Memleket ve Bizim Sivas Gazeteleri. Siz zaten haber analizleri yapmışsınız. Benim de takip ettiğim kadarıyla Sivas Valiliği, Belediye, Üniversite, STK’lar ile siyasi parti il temsilcilerinin haberlerini genelde gündemlerine alıyorlar. Onun dışında polis-adliye haberlerine de sık sık rastlıyoruz.
Özel haber sayısı yok denecek kadar az, haberlerin bir kısmı da ajanslardan abonelik yoluyla elde ediliyor. Sivas’ta gazeteler için büyük bir reklam pastası yok, bu nedenle kısıtlı imkânlar ve az sayıda personelle faaliyetlerini sürdürüyorlar. Bu durum meslek uzmanlaşmaya çok imkân tanımıyor. Sadece Sivasspor için uzman muhabirler var diyebilirim. Sivasspor dışında da zaten pek spor haberi yapılmıyor.

Siyasi baskı ve medya sahipliği, yerelde de gazeteciliği yok ediyor

Ankara Üniversitesi Gazetecilik Bölümü Öğr. Gör. Dr. Gökhan Bulut, tüm Türkiye’de “siyasi iktidarın çeşitli araçlarla basın üzerinde kurduğu yok edici baskıların” yanı sıra “medya sermaye yapısının” bugünkü durumu doğurduğunu anlatıyor:

Birbiriyle doğrudan ilişkili olan bu iki yapısal koşul, haberciliği de iki genel karaktere ayırıyor: iktidar yanlısı olmak ve alternatif yayın olmak. Gazeteciliğin günümüzde giderek yıpranan evrensel kodları, her iki pozisyonu da reddeder fakat toplumsal kutuplaşmanın hem sonucu hem bu kutuplaşmayı artıran bir etken olan bu iki karaktere sıkışan gazetecilik, toplumsal tartışma alanının sağlıklı oluşmasını da engelliyor.

Yerel gazeteciliği kamu kurumları desteklemeli ama bizde tam tersi oluyor

Bulut’a göre yerel medyadaki özel haber eksikliği de, bu siyasi ve toplumsal koşulların etkisiyle oluşan ekonominin sonuçlarından biri:

Yerel medyanın en büyük sorunu, ekonomik koşulların habercilik yapılabilmesi için oldukça yetersiz olması. Özel haber yapabilmek her şeyden önce ekonomik imkânlarla ilgili. Bu imkânlar sağlanamadığı takdirde yayınları “kopyala-yapıştır” haberler ve “tık avcılığı” gibi pratikler kaplıyor ne yazık ki.
Yerel medyanın ekonomik bağımsızlığını ve haberciliğin devam edebilmesini sağlayacak koşulları sağlamak ise başta devletin görevi. Örneğin Basın İlan Kurumu bu yüzden var ama durum günümüzde tam tersine; bu kurumun yerel medyayı cezalandırarak onu güçsüzleştirdiği bir yöne doğru evrilmiş görünüyor.

‘Sansür Yasası‘nın yerel medyayı da “tam bir zapturapt” altına alacağını belirten Bulut sözlerini şöyle tamamlıyor:

Türkiye’de gazeteciliğin durumu, demokrasinin genel seviyesinin hem sonucu, hem göstergesi, hem yeniden üreticisi. Dolayısıyla anti-demokratik uygulamalara karşı mücadele etmek ve demokratik alanın savunusunu yaygınlaştırmak gerekiyor.

İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR: “YERELDE NE HABER?” YAZI DİZİSİNDE ÖNCEKİ BÖLÜMLER